Opheusden

**Opheusden**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Neder-Betuwe
Coördinaten	51° 56′ NB, 5° 38′ OL
Algemeen
Inwoners	ca. 6.000
Detailkaart
	Locatie in de gemeente Neder-Betuwe
Portaal	Nederland

Opheusden is een dorp in de Nederlandse provincie Gelderland. Met ongeveer 6.000 inwoners is het de grootste plaats van de gemeente Neder-Betuwe. In het dorp bevindt zich het gemeentehuis.

Ligging en bezienswaardigheden

Opheusden ligt voorts aan de zuidoever van de Nederrijn en in de streek Neder-Betuwe. Het dorp en zijn omgeving kenmerken zich door een vlak rivierenlandschap van ongeveer zes meter hoog met veel tuinbouw. Opheusden staat bekend om zijn grootschalige laanboomkwekerijen en laat zich er daarom op voorstaan een van de grootsten op dat gebied in Europa te zijn.

Met de klok mee ligt in het noordoosten Wageningen (overkant van de Nederrijn), in het oosten Randwijk, Hemmen en Zetten, in het zuidoosten Dodewaard, in het zuidwesten Ochten, in het westen Kesteren en in het noordwesten Rhenen (provincie Utrecht, overkant van de Nederrijn).

Opheusden kan als een kerkdorp worden gekenschetst omdat het is opgebouwd rondom de Nederlands Hervormde Kerk. Deze pseudobasiliek werd in de 15e en 16e eeuw in gotische stijl opgetrokken. Het gewelf wordt gevormd door één dak, steunend op drie beuken. Ten westen van de bebouwde kom ligt Fort De Spees, een uit de 17e eeuw daterend verdedigingswerk.

Verkeer en vervoer

Aan de zuidkant van Opheusden loopt de Betuwelijn met het daaraangelegen Station Opheusden en de ten zuiden daarvan liggende rijksweg 15 (Dodewaard ligt aan de andere zijde). Verder bestaat er een veerpont (van het type gierpont) over de Nederrijn. Wanneer men met dit zich ter linkerzijde van het dorp bevindende Opheusdense Veer (een van de oudste Nederlandse veerponten) overvaart, komt men uit bij het informatiecentrum van het natuurgebied de Blauwe Kamer. Een stukje ten noorden hiervan heeft men de keuze tussen linksaf richting Rhenen en de Utrechtse Heuvelrug of rechtsaf richting Wageningen en de Veluwe.

Molukkers in Opheusden

In Opheusden wonen 173 Molukse gezinnen die in de jaren '50 daar gevestigd zijn (of afstammen van deze groep) nadat zij uit Nederlands-Indië moesten vertrekken.^[1] Opheusden heeft ook een Molukse wijk.

Opheusdense Veer (gezien vanaf de Wageningse kant)

Geschiedenis

Opheusden wordt voor het eerst vermeld op een oorkonde die uit de 9e eeuw afkomstig is en waarvan een kopie uit de 12e eeuw bestaat. Wellicht is de naam Opheusden afgeleid van het woord 'husa', een oud-Germaans woord dat 'huis' betekent. In het dorp kan men vanaf de 17e eeuw tot op de dag van vandaag de hierop gelijkende geslachtsnaam Van Husde aantreffen.

Opheusden heeft nagenoeg nooit als zelfstandige gemeente bestaan. Tot 1811 maakte het deel uit van Dodewaard. Een paar jaar, van 1812 tot 1817, vormde het een zelfstandige gemeente, waarna het in 1818 bij de gemeente Kesteren kwam. Per 1 januari 2002 ging Kesteren met Dodewaard en Echteld één gemeente vormen. Deze kreeg eerst de voorlopige naam van 'gemeente Kesteren' maar deze werknaam werd op 1 april 2003 veranderd in de officiële naam 'gemeente Neder-Betuwe'.

Tweede Wereldoorlog en gevolgen

Tijdens de Duitse aanval in mei 1940 alsook in het najaar van 1944 moest Opheusden worden ontruimd omdat het in de vuurlinie was komen te liggen. In de nasleep van operatie Market Garden tot aan de bevrijding in mei 1945 lag Opheusden op de scheidslijn tussen het bezette en bevrijde gebied en vonden er daarom zware gevechten plaats.

Vanwege de vele vernielingen moesten er na de oorlog de nodige wederopbouwwerkzaamheden worden uitgevoerd. In 1940 bijvoorbeeld was de uit de 14e eeuw stammende toren van de Nederlandse Hervormde Kerk opgeblazen en een westelijk deel van het kerkschip vernietigd. Aan de westelijke kant van de zuidbeuk van de kerk werd er daarom na de oorlog een nieuwe toren opgericht.

Kerken

Kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente in Nederland

Evenals het naburige Kesteren is het dorp zeer kerkelijk meelevend, met een duidelijk bevindelijk-gereformeerde inslag, daarmee vallend onder wat wel de Bijbelgordel wordt genoemd. In Opheusden staat, gemeten naar het aantal zitplaatsen, de grootste kerk van Nederland. Het betreft de nieuwe kerk van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Het gebouw telt 2650 zitplaatsen en werd in 2008/2009 uitgebreid naar 2850 plaatsen^[2]. Verder zijn er een grote Hersteld Hervormde Kerk (2161 leden) en een grote Gereformeerde Gemeente (1899 leden).

Dat Opheusden sterk reformatorisch is, kan ook worden afgelezen aan de uitslag van de verkiezingen. Zo kreeg bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 de orthodox-gereformeerde SGP 33,5% van de stemmen in de gemeente Neder-Betuwe en werd daardoor de grootste partij in de gemeenteraad^[3]. In het dorp Opheusden zelf behaalde de SGP zelfs de absolute meerderheid (58,6%).

In 1999 heeft Peter Gielissen een documentaire gemaakt over de kerkgemeenschappen in Opheusden, waarin (ex-)kerkgangers aan het woord komen. Het is getiteld Waar de worm niet sterft^[4] en eind 1999 door de NPS uitgezonden^[5].

Scholen

Opheusden telt alleen maar basisscholen:

Eben Haëzer (reformatorische school)
Het Palet (openbare school)
Hervormde School (protestants-christelijke school)
Rehoboth (reformatorische school)

Bekende inwoners

André van der Leij (1949), voetbaltrainer en oud-voetballer (ten dele opgegroeid)
Arie van Lent (1970), voetbaltrainer en oud-voetballer (jarenlang in Duitsland op het hoogste niveau gevoetbald, bij clubs als Werder Bremen en Borussia Mönchengladbach) (geboren)