1950-1959

decennium

De jaren 1950-1959 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 20e eeuw.

Meerjarige gebeurtenissen en ontwikkelingen bewerken

Koude Oorlog
België
  • De schoolstrijd laait weer op als een coalitie van socialisten en liberalen onder Achilles Van Acker probeert het onderwijs te seculariseren.
  • Expo 58 vindt plaats. Dit is de eerste wereldtentoonstelling sinds de Tweede Wereldoorlog, en staat volledig in het teken van het geloof in vrijheid en vooruitgang.
  • Een polio-epidemie is de impuls om een nationaal ambulancenetwerk op te zetten.
Nederland
Trends
  • Opkomst van de postorderbedrijven zoals Ter Meulen Post, KeurKoop en Wehkamp. De klanten ontvangen op gezette tijden een catalogus met bestelformulieren. De bestellingen worden door eigen bezorgdiensten rondgebracht.
  • Een nieuwe warmtebron doet haar intrede in de huiskamer: de oliestook (Vlaams: mazoutkachel). De oliehaard zou schoner zijn dan de kolenkachel, maar niet iedereen vindt deze warmte behaaglijk. Sommigen krijgen er zelfs hoofdpijn van.
Midden-Oosten
Amerika
  • In de Verenigde Staten komt de Beweging voor de Burgerrechten van de grond. De rassenscheiding in de zuidelijke staten wordt door het Federaal Hooggerechtshof in 1954 verboden, maar president Eisenhower moet federale troepen sturen om toegang tot blanke scholen voor zwarte kinderen af te dwingen. Leider van de Burgerrechtenbeweging is dominee Martin Luther King. Ook de eerste zwarte student James Meredith gaat voor in de beweging. Maar een belangrijke impuls wordt gegeven door een naaister, Rosa Parks, als zij weigert op te staan voor een blanke passagier in de bus die haar na een lange werkdag naar huis brengt. Ze wordt gearresteerd, maar na een lange juridische strijd wordt de segregatie in het openbaar vervoer, alsook in restaurants, bioscopen en andere openbare lokalen, verboden.
  • Het zijn in de VS de jaren van de drive-in bioscoop.
  • De Cubaanse Revolutie wordt geleid door Fidel Castro en zijn Beweging van de 26ste Juli. Ze culmineert op 1 januari 1959 in de val van de dictator Fulgencio Batista en de vestiging van een communistisch regime in de achtertuin van de VS. .
Azië
Derde wereld
Verkeer
  • De motorisering komt op gang. Een auto is nog voor weinigen weggelegd, maar de bromfiets en de scooter worden populaire vervoermiddelen.
  • In de grote steden wordt in drukke straten naar Brits voorbeeld het zebrapad ingevoerd om voetgangers een veilige oversteek te bieden. Om automobilisten te waarschuwen voor overstekende voetgangers wordt de knipperbol geïntroduceerd.
  • Ford is in 1956 de eerste grote fabrikant die een autogordel introduceert. Het is een tweepuntsheupgordel. Volvo komt in 1959 met de driepuntsgordel, die over de schouder loopt en een betere bescherming biedt.
Scheepvaart
  • De walvisvangst in de wateren rond Antarctica is op zijn hoogtepunt, maar deze loopt daarna sterk terug omdat de walvissen vrijwel uitgeroeid zijn.
  • Opkomst van de Goedkope vlag in de scheepvaart. Panama), Honduras, Liberia en andere staten registreren handelsschepen onder gunstige voorwaarden, zoals lage belastingen en weinig regels. Griekenland past zijn voorwaarden aan.
  • Ten westen van Rotterdam wordt tussen 1954 en 1960 het Botlekplan uitgevoerd: de aanleg van een groot haven- en industriegebied op de plaats van het eiland Rozenburg en de Welplaat. De havens zijn vooral bedoeld voor de aanvoer van aardolie en voor de petrochemische industrie.
  • De White Pass & Yukon Route introduceert een revolutionair, nieuw systeem voor scheepsbevrachting, de container. In 1955 wordt het eerste containerschip ter wereld gebouwd voor de WP&YR, de Clifford J. Rogers. Op deze manier kan men op een zeer eenvoudige manier goederen vervoeren; eerst worden de goederen in een container op een vrachtwagen geladen, die dan in Whitehorse wordt overgeladen op de trein. In Skagway wordt de vracht naar Vancouver verscheept.
Lucht- en ruimtevaart
  • Een populair vliegtuig is de Vickers Viscount met turboprop. Het grootste passagierstoestel is de Lockheed Constellation, vaak liefkozend "Conny" genoemd.
  • In 1953 bedenkt de Australische ingenieur Dave Warren de zwarte doos om de vluchtgegevens van een vliegtuig vast te leggen met het oog op een ramp. Pas in 1958 toont de luchtvaartwereld belangstelling, en in 1960 stelt Australië als eerste de recorder verplicht aan boord van verkeersvliegtuigen.
  • Begin van de ruimtevaart met lancering van de Spoetnik 1 door de USSR.
Media
  • Het bezit van een radiotoestel is algemeen geworden. De ontvangst wordt beter, vooral met een FM-antenne. Er vinden experimentele stereo-uitzendingen plaats: voor de ontvangst moet men twee toestellen diagonaal tegenover elkaar plaatsen.
  • Massaal luistert Nederland naar series als De familie Doorsnee, Paul Vlaanderen en Sprong in het heelal.
  • De eerste televisie-uitzendingen gaan van start maar een tv-toestel is nog maar voor weinigen weggelegd. Wie een toestel bezit kan rekenen op veel visite. Gelukkig zijn er maar drie dagen in de week uitzendingen.
Voeding
  • Opkomst van het Chinees restaurant, dat zich in Nederland Chinees-Indisch noemt met het oog op de vele Nederlanders die als koloniaal of oud-militair herinneringen hebben aan de Indonesische keuken, met gerechten als nasi en bami. De gerechten zijn minder gekruid en de porties groter. Van dat laatste is de grote loempia een bekend voorbeeld, die echt Nederlands is en aan de Nederlandse gebruiken is aangepast.
  • Introductie van de diepvrieskluis, die particulieren kunnen huren in een diepvrieshuis voor het bewaren van vlees en groenten.
Wetenschap
Stad en land
  • Terwijl in de Noordoostpolder de huizen en boerderijen al wordten opgeleverd, wordt Oostelijk Flevoland ontworpen.
  • In Nederland en België wordt op grote schaal kunstmatige inseminatie ingevoerd in de runderteelt.
  • Een conflict over het gebruik van de Friese taal in de rechtszaal leidt in 1951 tot een veldslag in Leeuwarden tussen politie en demonstranten, bekend als Kneppelfreed. Hierna wordt de positie van het Fries verbeterd: in 1955 wordt het een schoolvak en in 1956 een toegestane taal in de rechtspraak.
  • Het warenhuis HEMA introduceert de franchiseformule in Nederland. Zelfstandige winkeliers nemen in inrichting en assortiment de gedaante aan van een HEMA-filiaal.
  • In 1951 wordt zout gevonden bij Winschoten. In 1957 opent een grote sodafabriek in Delfzijl.
Muziek
Amusement
  • De variété-avonden trekken in Nederland volle zalen. Conferenciers als Gerard Walden presenteren programma's met bijv. een goochelaar of acrobaat, enkele instrumentalisten en een zanger of zangeres.
  • De Utrechtse goochelaar Fred Kaps wordt driemaal wereldkampioen en treedt op voor de groten der aarde.
  • Elk café beschikt over een jukebox met een ruime keus aan 45-toeren plaatjes.
Cultuur
Innovatie
Recreatie
  • Het allereerste Disney-park, het huidige Disneyland Resort, opent in 1956 de deuren in de Verenigde Staten. Het park gaat de geschiedenisboeken in als het eerste themapark ter wereld.
Militair

Belangrijke personen in Nederland bewerken

Externe link bewerken

Literatuur bewerken

Zie de categorie 1950s van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.