Wikipedia:Verzoeken om commentaar/Betrouwbare bronnen

Betrouwbare bronnen

Op dit moment is Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen slechts een voorstel zonder officiële status. Toch is het goed vast te leggen wat betrouwbare en onbetrouwbare bronnen zijn. Een sluitende definitie daarvan geven is heel lastig, een betere weg is het om in de definities een minimum vast te leggen.

Doel van dit Verzoek om Commentaar is om via deze discussie "Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen" te verbeteren en in een later stadium een status te geven na stemming(en).

Looptijd van dit verzoek om commentaar zal ten minste een maand zijn, maar kan bij een nog lopende discussie verlengd worden. The Banner Overleg 28 jun 2020 18:39 (CEST)

Definitie

Wat zijn betrouwbare bronnen voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

Qua soort

Er zijn tal van soorten bronnen, de ene beter dan de ander, de ene bekender dan de andere. Sommige bronnen zijn onomstreden, andere zijn zwaar omstreden.

Welke soorten bronnen zijn betrouwbaar en/of geschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• Ik vond en vind voldoende diepgaand, onafhankelijk en betrouwbaar wel goede criteria. Josq (overleg) 29 jun 2020 10:06 (CEST)

Welke soorten bronnen zijn onbetrouwbaar en/of ongeschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• De websites en publicaties van politieke partijen en religieuze groeperingen moeten voorzichtig worden behandeld, ondanks het feit dat noch politieke overtuiging, noch religieuze overtuigingen op zichzelf redenen zijn om de bron niet te gebruiken. Bekende extremistische of zelfs terroristische groeperingen van een politieke, religieuze, racistische of andere soort mogen niet worden gebruikt als bronnen voor Wikipedia, behalve als primaire bronnen, dat wil zeggen dat ze kunnen worden gebruikt in artikelen die betrekking hebben op de opvattingen van dergelijke organisaties. Maar zelfs in deze gevallen moeten ze met grote zorg worden gebruikt en door andere bronnen worden ondersteund. Chichiguy (overleg) 28 jun 2020 20:07 (CEST)

  Dus publicaties van een politieke/ideologische organisaties zoals Amnesty International zou je met terughoudendheid behandelen? Valt wat voor te zeggen, maar ik zou ook aanbevelen om niet alles wat politiek en/of religieus is op een hoop te vegen. Josq (overleg) 29 jun 2020 09:57 (CEST)

• Ik zou willen toevoegen dat databases niet geschikt zijn voor het bepalen van relevantie (wel voor verificatie). Databases bevatten informatie die willekeurig gedetailleerd, geselecteerd en geaggregeerd kan zijn. Ongetwijfeld zijn er databases van alle lantaarnpalen en putdeksels in een gemeente. Dat iets genoemd wordt in een database is onvoldoende reden om het te noemen in een encyclopedie. Josq (overleg) 29 jun 2020 09:57 (CEST)
• De "eigen website" lijkt mij nimmer bruikbaar om de E-waarde van een onderwerp te bepalen. The Banner Overleg 29 jun 2020 14:32 (CEST)

  En in het verlengde daarvan: het C.V. op de website van de eigen organisatie ook niet of nauwelijks. Josq (overleg) 29 jun 2020 17:16 (CEST)

  Een "eigen website" kan je ook beoordelen op betrouwbaarheid. Als de bronvermeldingen deugen kan je immers zaken verifiëren. De dorpshistoricus kan best betrouwbaar zijn op die basis. oSeveno (overleg) 29 jul 2020 20:32 (CEST)

  Het is ook belangrijk welk deel van de eigen website je gebruikt. Veel websites hebben een artikel over de geschiedenis van de organisatie of van het pand waar ze in zit. Mijn ervaring is dat die artikelen doorgaans redelijk betrouwbaar zijn en vaak niet eens wervend geschreven. Sijtze Reurich (overleg) 1 aug 2020 09:15 (CEST)

• Roddelbladen. Thieu1972 (overleg) 17 aug 2020 22:30 (CEST)

Welke soorten bronnen zijn afhankelijk van de context bruikbaar voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• ...

Overige opmerkingen over soorten bronnen

• Online bronnen zijn net zo acceptabel als offline bronnen als ze van dezelfde kwaliteit en betrouwbaarheid zijn. Chichiguy (overleg) 28 jun 2020 20:07 (CEST)
  • En vice versa, hoewel het controleren van de offline bronnen een stuk lastiger is. Voor offline bronnen zou wellicht een vorm van 'markering' kunnen worden ingevoerd waarmee een (of meer) geregistreerde gebruiker(s) een offline bron zou kunnen labelen als 'gecontroleerd'. Bob.v.R (overleg) 29 jun 2020 04:01 (CEST)

Specifiek

Welke bronnen zijn betrouwbaar en/of geschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• Het bestaan van voldoende verbanden met onderwerpen die als E waardig worden gezien? Ofwel de context. Dit zou één deel van de argumenten kunnen zijn. oSeveno (overleg) 29 jul 2020 20:38 (CEST)

Welke bronnen zijn niet betrouwbaar en/of ongeschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• Wikipedia-klonen zoals Revolvy, Ipfs.io etc.

Ik ken deze websites niet, maar ze als niet betrouwbaar/ongeschikt beschouwen omdat ze wikipedia clonen zijn lijkt mij geen goede reden. Dutchy45 (overleg) 5 jul 2020 17:19 (CEST)

Als je de kloon onbetrouwbaar vindt, vindt je dat toch ook van het origineel? Een kloon is immers een kopie. oSeveno (overleg) 29 jul 2020 20:35 (CEST)

• ...

Welke bronnen kunnen betrouwbaar zijn voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• ...

Overige opmerkingen over specifieke bronnen

• ...

Overige opmerkingen

• Ter inspiratie (en mogelijk ook ter onderbouwing) enkele online bronnen over betrouwbaarheid van bronnen:
  • Bronnen evalueren - LibGuide Universiteit Utrecht
  • Bronnen evalueren - LibGuide Rijksuniversiteit Groningen
  • CRAAP-test - LibGuide University College London
  • Finding reliable sources - LibGuide University of Georgia
• Encycloon (overleg) 28 jun 2020 21:21 (CEST)

Ik zou de laatste van het lijstje hierboven, die van de LibGuide van de Universiteit van Georgia, niet noemen. Die noemt namelijk Wikipedia als een mogelijke bron voor betrouwbare informatie, niet alle lemma's maar wel een deel. Aangegeven wordt dat in het lemma vermeld wordt als de inhoud mogelijk niet zou deugen, maar dat geldt vooral voor bijvoorbeeld de Engelse Wikipedia, en slechts in zeer zeldzame gevallen voor de Nederlandstalige. Dit lijstje suggereert ten onrechte dat veel lemma's op WP:NL door Wikipedia als betrouwbaar worden gezien. HT (overleg) 4 jul 2020 20:51 (CEST)

• Een betrouwbare bron is een bron die de gebruiker in staat stelt om te controleren of de inhoud van die bron juist is. M.a.w. een bron die zijn redenen van wetenschap opgeeft. Dat staat los van de vraag of de bron gezaghebbend is, of onafhankelijk. Een gezaghebbende bron kan onbetrouwbaar zijn (bijvoorbeeld een referaat van een hoogleraar zonder verwijzing naar literatuur) en een betrouwbare bron kan niet-gezaghebbend zijn (bijvoorbeeld een scriptie van een student of een bijdrage op Wikipedia, voorzien van een uitgebreid notenapparaat). Een betrouwbare bron kan ook afhankelijk zijn; Chinese academische publicaties bijvoorbeeld willen nogal onderheving zijn aan overheidscensuur; andersom kan een onafhankelijke bron onbetrouwbaar zijn, zoals eender welk krantenartikel dat verder niet te verifiëren valt. Idealiter is een onderwerp relevant als het voldoende steunt op betrouwbare, gezaghebbende, onafhankelijke secundaire en tertiaire bronnen. Je kunt die eisen van relevantie ook lager stellen; tot het punt dat een betrouwbare primaire bron volstaat. Maar daar zou dan bijvoorbeeld ook een telefoonboek onder vallen. Volledigheidshalve: het gaat hier om een a priori (of prima facie) oordeel van de betrouwbaarheid. Als een bron na controle aantoonbaar gezwets bevat is zij natuurlijk gewoon ondeugdelijk. Met vriendelijke groet, Perudotes (overleg) 16 jul 2020 23:02 (CEST)

@Perudotes: Goed verwoord. Mee eens. En Wikipedia hoeft niet gevuld te worden met alleen artikelen op dissertatie niveau. Daarnaast is Wikipedia op zich een culturele uiting door de keuzes die de bewerkers maken. Zij bepalen waarover ze willen schrijven. Het is een kracht en een zwakte tegelijk. Wikipedia heeft hier bewust voor gekozen. Als alles op dissertatie niveau moest zou er niet veel van de grond gekomen zijn en was Wikipedia nooit zo relevant geworden in de samenleving. Kan het beter? Graag! Maar niet star. oSeveno (overleg) 29 jul 2020 20:46 (CEST)

Samenvatting

Het geringe aantal deelnemers aan de discussies maakt het trekken van conclusies en het geven van adviezen tamelijk moeilijk. Blijkbaar desinteresse om de situatie duidelijk te krijgen, waarbij het opvallend is dat slechts een van de tegenstemmers bij Wikipedia:Stemlokaal/Verifieerbare relevantie door bronnen hier een mening heeft gegeven.

Qua soort

Vraag 1 Welke soorten bronnen zijn betrouwbaar en/of geschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

1 commentaar dat Wikipedia:Stemlokaal/Verifieerbare relevantie door bronnen steunt

Vraag 2 Welke soorten bronnen zijn onbetrouwbaar en/of ongeschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

• Ideologisch bepaalde websites moeten met voorzichtigheid behandeld worden en zijn vaak niet bruikbaar voor het bepalen van E-waarde
• Een database is geen betrouwbare bron voor het bepalen van relevantie
• Verschillende commentaren waaruit blijkt dat men "de eigen website" ongeschikt acht voor het bepalen van de relevantie maar wel geschikt acht voor verificatie.

Vraag 3 Welke soorten bronnen zijn afhankelijk van de context bruikbaar voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

Geen commentaren.

Vraag 4 Overige opmerkingen over soorten bronnen

Twee commentaren die stellen dat schriftelijke bronnen gelijkwaardig zijn aan internetbronnen maar wel lastiger te controleren.

Specifiek

Vraag 1 Welke bronnen zijn betrouwbaar en/of geschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

Een commentaar, die stelt dat de bronnen in hun context gezien moeten worden om E-waarde te kunnen bepalen

Vraag 2 Welke bronnen zijn niet betrouwbaar en/of ongeschikt voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

Een wat verwarrende discussie over wikipedia-klonen

Vraag 3 Welke bronnen kunnen betrouwbaar zijn voor het bepalen van de encyclopedische waarde van een onderwerp?

Geen commentaren.

Vraag 4 Overige opmerkingen over specifieke bronnen

Geen commentaren.

Overige opmerkingen

• Opmerking 1: een discussie over hoe bronnen te controleren op betrouwbaarheid
• Opmerking 2: Een betrouwbare bron is een bron die de gebruiker in staat stelt om te controleren of de inhoud van die bron juist is.

The Banner Overleg 17 aug 2020 14:38 (CEST)

Adviezen

Toevoegingen aan Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen

1. Toevoegen aan het kopje "User-generated content" dat wikipedia-klonen geen echte bronnen zijn maar kopieën van Wikipedia. Tekstvoorstel: aan het einde toevoegen (Dat geldt ook voor Wikipedia-klonen).
2. Toevoegen aan het kopje "Eigen publicaties" dat de eigen websites van organisaties en personen geen bronnen zijn die de E-waarde van een item bepalen maar wel kunnen dienen ter verificaties van feiten. Tekstvoorstel: Aan het einde toevoegen Materiaal uitgegeven in eigen beheer of de eigen website is onvoldoende betrouwbaar om te dienen voor het bepalen van de encyclopedische waarde.
3. Toevoegen aan het kopje "Primaire, secundaire en tertiaire bronnen" dat databases geen bron kunnen zijn voor het bepalen van E-waarde. Tekstvoorstel: Primaire bronnen zijn niet geschikt als betrouwbare bron voor interpretaties, conclusies of analyses, zo is die roman geen geschikte bron voor het thema van die roman. vervangen door Primaire bronnen zijn niet geschikt als betrouwbare bron voor interpretaties, conclusies of analyses, zo is die roman geen geschikte bron voor het thema van die roman of een database ongeschikt voor het vaststellen encyclopedische waarde..
4. Toevoegen aan de inleiding bij het kopje "Betrouwbaarheid" dat bronnen zowel schriftelijk als elektronisch (internet) kunnen zijn. Tekstvoorstel: vervangen van Wikipedia-artikelen moeten gebaseerd worden op bronnen die gepubliceerd zijn door onafhankelijke uitgevers met een goede reputatie voor nauwkeurigheid en het controleren van feiten. door Wikipedia-artikelen moeten gebaseerd worden op bronnen, ongeacht of deze in schriftelijke of in elektronische vorm (internet) zijn, die gepubliceerd zijn door onafhankelijke uitgevers met een goede reputatie voor nauwkeurigheid en het controleren van feiten.

Na de uitvoering van de tekstwijzigingen kan het voorstel ter stemming worden gebracht. The Banner Overleg 17 aug 2020 16:33 (CEST)

Plan is om de wijzigingen op 1 september door te voeren. The Banner Overleg 17 aug 2020 22:03 (CEST)

@The Banner: Dank je voor je constructieve houding. Een verzoek om commentaar kan, mits voldoende actief bezocht, nuttig zijn. In dit geval is de deelname vrij beperkt. Daarnaast lijkt het dat je per ongeluk vergeten bent om deze sessie zelfs maar te vermelden op Overleg Wikipedia:Betrouwbaarheid van bronnen. Het lijkt me dan ook gepast om deze voorstellen met verwijzing hiernaar daar te plaatsen, en de gebruikers die die pagina actief in te gaten houden in ieder geval een week of twee de tijd te geven om daarop te reageren. Volgens mij is er ook geen bijzondere haast bij, dus dat kan vooral de kwaliteit ten goede komen. Je eerste suggestie lijkt me bijvoorbeeld weinig mee mis, maar ik heb toch echt de indruk dat je derde suggestie bepaald niet op voldoende steun kan rekenen, als ik naar discussies uit het verleden kijk. Ik zou daar nu niet op basis van een enkele opmerking ineens een conclusie voor willen trekken. Effeietsanders 29 aug 2020 06:45 (CEST)

In de punten drie en vier wordt zo te zien getracht met een omweg alsnog door te voeren wat hier klip en klaar is afgewezen. Wutsje 29 aug 2020 07:41 (CEST)

Tot slot

Adviezen 1 en 2 zijn doorgevoerd. Adviezen 3 en 4 zijn niet doorgevoerd vanwege bezwaren van niet-deelnemers aan dit Verzoek om Commentaar. Jammer. The Banner Overleg 16 sep 2020 15:53 (CEST)

 Opmerking - ik ben zo vrij geweest advies 4 alsnog te verwerken (waar uiteraard nader over gediscussieerd mag worden). Encycloon (overleg) 16 sep 2020 16:31 (CEST)

Ik neem aan dat dit dossier kan worden gearchiveerd? StuivertjeWisselen (overleg) 10 okt 2022 14:13 (CEST)

Ja, lijkt me wel. Encycloon (overleg) 10 okt 2022 18:27 (CEST)