Stadler GTW

treinsteltype dat zowel elektrisch of diesel kan zijn

De Stadler GTW (voluit Gelenktriebwagen) is een type van elektrische en dieselelektrische treinstellen van de Zwitserse fabriek Stadler Rail AG, bestemd voor het regionaal personenvervoer en opgebouwd volgens een modulair concept.

GelenkTriebWagen
Stadler GTW op de Rheinbrücke bij Rheinfall, Schaffhausen (CH)
Stadler GTW
Aantal zie tekst
Fabrikant Stadler Rail: vestigingen Bussnang en Siedlce (Polen)
In dienst sinds 1996
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

In Nederland is er een aantal versies van de GTW in gebruik: de Spurt en Limburgse GTW (voormalige Velios van Veolia) van Arriva, de R-net van Qbuzz, de Hermes GTW van Hermes en voorheen ook de Connexxion GTW van Connexxion (Valleilijn).

Geschiedenis bewerken

Het treinstel werd aan het eind van de 20e eeuw door Stadler ontworpen en ontwikkeld. De treinen voor Deutsche Bahn (DB) en Hessische Landesbahn (HLB) werden in licentie bij Bombardier Werk Bautzen en voor de Organismos Sidirodromon Ellados (OSE) bij Hellenic Shipyards gebouwd. Van de treinen voor Sistemi Territoriali (ST) worden de draaistellen door AnsaldoBreda vervaardigd.

Op 12 februari 2013 werd in Stadler-Inbetriebsetzungszentrum te Erlen de 100ste GTW aan Thurbo afgeleverd. In 1996 bouwde Stadler Rail de eerste dieselelektrisch aangedreven GTW treinstellen voor de voormalige Mittelthurgaubahn (MThB). Twee jaar later volgden tien elektrisch aangedreven GTW treinstellen.[1]

Constructie en techniek bewerken

Het treinstel is opgebouwd uit een aluminium frame met een frontdeel van GVK. De modulair opgebouwde treinen bestaan uit een aandrijfmodule met aan beide zijden een stuurstandrijtuig. Er kunnen naar wens extra rijtuigen tussen geplaatst worden. Een GTW is "zwevend geleed": ieder rijtuig heeft aan één uiteinde een draaistel en hangt aan het andere uiteinde aan de aandrijfmodule of aan het volgende rijtuig.

Het treinstel heeft een lagevloerdeel. Deze treinstellen kunnen tot vier stuks gecombineerd in treinschakeling rijden. Zij zijn uitgerust met luchtvering.

Inzet bewerken

De treinen zijn ingezet in de volgende landen bij verschillende spoorwegondernemingen:

Nederland bewerken

Inzetgebied Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
Groningen / Friesland (Spurt)
  • RS1: Leeuwarden - Groningen
  • RE1: Leeuwarden - Groningen
  • RS2: Leeuwarden - Harlingen Haven
  • RS3: Leeuwarden - Sneek - Stavoren
  • RE3: Leeuwarden - Sneek
  • RS4: Groningen - Roodeschool (- Eemshaven)
  • RS5: Groningen - Delfzijl
  • RS6: Groningen - Bad Nieuweschans - Leer (D)
  • RE6: Groningen - Winschoten
  • RS7: Groningen - Veendam
  Arriva 2006-2007
2009-2010
43
8
2 en 3 Dieselelektrisch
Achterhoek – Rivierenland (Spurt)
  • RS33: Tiel – Arnhem
  • RS32: Arnhem – Winterswijk
  • RS31: Winterswijk – Zutphen
  • RE30: Winterswijk – Zutphen – Apeldoorn
  • RS30: Zutphen – Apeldoorn
  Arriva 2012 24 2 en 3 Dieselelektrisch
Limburg (Velios/Limburgse GTW)
  • RS11: Nijmegen – Venlo – Roermond
  Veolia (2007-2016)
Arriva (2016-heden)
2007-2009 16 2 en 3 Dieselelektrisch
Limburg (Velios/Limburgse GTW)
  • RS18: Maastricht Randwyck – Kerkrade Centrum
  Veolia (2007-2016)
Arriva (2016-heden)
2007-2009 8 2 en 3 Gelijkstroom / Bovenleiding
Arnhem Nijmegen (Hermes GTW)
  • RS32: Arnhem – Doetinchem
  Hermes 2012 9 3 Dieselelektrisch
MerwedeLingelijn (Spurt/R-net)
  • Geldermalsen – Dordrecht
  Arriva (2008-2018)
Qbuzz (2018-heden)
2008
2011
8
2
2 en 3 Gelijkstroom / Bovenleiding
Valleilijn (Connexxion GTW)
  • RS34: Amersfoort Centraal – Ede-Wageningen

(Sinds 12 december 2016 is de enige Connexxion GTW verhuisd van de Valleilijn naar de Vechtdallijnen en eigendom van Arriva)

  Connexxion 2013 1 3 Gelijkstroom / Bovenleiding
Vechtdallijnen (Spurt) + (Connexxion GTW)
  • RS20/RE20: Zwolle – Emmen

(Sinds 12 december 2016 is de enige Connexxion GTW verhuisd van de Valleilijn naar de Vechtdallijnen en eigendom van Arriva)

  Arriva 2012
2016 (2013)
14
1
2 en 3 Gelijkstroom / Bovenleiding

Duitsland bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
Baureihe 646.0   DB Regio 2000-2002 30 2 Dieselelektrisch
Baureihe 646.1   Usedomer Bäderbahn (UBB) 2000-2002 14 + 9 = 23 2 Dieselelektrisch
Baureihe 646.2   Kurhessenbahn, DB Regio 2003 9 2 Dieselelektrisch
Baureihe 646.2   Dreieichbahn, DB Regio 2003 4 2 Dieselelektrisch
VT 100   Hessische Landesbahn (HLB) 1999-2001 30 2 Dieselelektrisch
VT 646   Ostdeutsche Eisenbahn (ODEG) 2011 6 2 Dieselelektrisch

Frankrijk bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
Z 150   Ligne de Cerdagne 2004 2 2 Gelijkstroom / Stroomrail
Z 00   Panoramique des Dômes (Puy de Dôme) 2012 4 2 Gelijkstroom / Bovenleiding

Griekenland bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
560   Organismos Sidirodromon Ellados (OSE) 2003 17 2 Dieselelektrisch
4501   Organismos Sidirodromon Ellados (OSE) 2004 12 2 Dieselelektrisch
3107   Organismos Sidirodromon Ellados (OSE) 2007 4 3 Dieselelektrisch

Italië bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
ATR 200   Ferrovie del Sud-Est (FSE),
ex Mittelthurgaubahn (MThB)
1996 3 2 Dieselelektrisch
ATR 100   Societá Automobilistica Dolomiti (SAD) 2005 12 (11) 2 Dieselelektrisch
ATR 110
ATR 120
  Sistemi Territoriali (ST) 2007, 2009 2
2
2 en 4 Dieselelektrisch
ATR 110   Ferrovie Udine Cividale srl (FUC) 2006 2 2 Dieselelektrisch
ATR 115   Ferrovie Nord Milano Spa (FNM Group) 2011 8 2 Dieselelektrisch
ATR 125   Trenord 2011 11 4 Dieselelektrisch

Oostenrijk bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
ET 22   Linzer Lokalbahn (LILO),
Stern & Hafferl Verkehrsgesellschaft (StH)
2000 14 2 Gelijkstroom-Wisselstroom / Bovenleiding
serie 4062   Steiermärkische Landesbahnen (StLB) 2010 3 2 Wisselstroom / Bovenleiding
serie 5062   Steiermärkische Landesbahnen (StLB) 2010 3 2 Dieselelektrisch
serie 5063   Graz-Köflacher Bahn und Busbetrieb GmbH (GKB) 2010 13 3 Dieselelektrisch

Spanje bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
FGC AM1 - AM5   Ferrocarrils de la Generalitat de Catalunya (FGC) 2003 5 2 Gelijkstroom / Bovenleiding
FGC A10 - A11   Ferrocarrils de la Generalitat de Catalunya (FGC) 2003 2 2 Gelijkstroom / Bovenleiding
FGC serie 331   Ferrocarrils de la Generalitat de Catalunya (FGC) 2016 2 2 Dieselelektrisch
(Breedspoor)

Slowakije bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
ZSSK 840   Železničná spoločnosť Slovensko (ZSSK) 2003 6 2 Dieselelektrisch
ZSSK 425.95   Železničná spoločnosť Slovensko (ZSSK) 2001 15 2 Gelijkstroom / Bovenleiding
ZSSK 495.95   Železničná spoločnosť Slovensko (ZSSK) 2021 5 2 Gelijkstroom / Bovenleiding

Verenigde Staten bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
NJ DMU 2/6   New Jersey Transit (NJT) 2004 20 2 Dieselelektrisch
CMR DMU 2/6   Capital Metropolitan Transportation Authority,
Austin, Texas, USA
2008 8 2 Dieselelektrisch
A-train DMU 2/6   Denton County Transportation Authority (DCTA),
Texas, USA
2010
2011-2012[2]
11
6
2 Dieselelektrisch
BART DMU 2/6   Bay Area Rapid Transit,
San Francisco Bay Area, Californië, USA
2014 8 2 Dieselelektrisch

Zwitserland bewerken

Serie Afbeelding Vervoerder In dienst gesteld Aantal Aantal rijtuigen Aandrijving
Bm 596   MThB,
sinds 2007: FSE
1996 3 2 Dieselelektrisch
RABe 526.2   BLS,
sinds 2013: SBB,
sinds 2018: Thurbo
2004 7 + 6 = 13 3 Wisselstroom / Bovenleiding
RABe 526.6   Thurbo ex MThB 1998 10 2 Wisselstroom / Bovenleiding
RABe 526.7   Thurbo 2003 41 2 Wisselstroom / Bovenleiding
RABe 526.7   Thurbo 2004
2005
2012/2013
29
10
12
3 Wisselstroom / Bovenleiding
RABe 520   SBB 2002 17 3 Wisselstroom / Bovenleiding
Be 2/6   BTI 1997-2007 9 2 Gelijkstroom / Bovenleiding
Be 2/6   CEV (Goldepass) 1997 4 in 2017 verkocht
3× naar BTI
1× naar MIB)
2 Gelijkstroom / Bovenleiding
Be 2/6   YSteC 2001 2 2 Wisselstroom / Bovenleiding
ABe 2/6   CJ 2001 4 2 Gelijkstroom / Bovenleiding
ABeh 2/6 (7501-7508)
(SURF)
  MVR 2015 4 2 Gelijkstroom / Bovenleiding
Beh 2/6 (541-547)
(SURF)
  TPC voor AOMC 2015 7 2 Gelijkstroom / Bovenleiding

Literatuur bewerken

  • Spoorwegen; diverse jaargangen. Gerrit Nieuwenhuis, Richard Latten. Uitgeverij de Alk BV, Alkmaar.
  • Theo Stolz: Triebfahrzeuge der Schweiz. Minirex AG, Luzern, 2007, ISBN 3-907014-31-6.

Zie ook bewerken

Externe links bewerken

Zie de categorie Stadler GTW van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.