Overleg:Verlichting (stroming)

externe link

De link naar de engelse versie van Kant werkt niet, de volgende werkt wel: http://www.english.upenn.edu/~mgamer/Etexts/kant.html Wie verandert het?

Opgelost. - Phidias 2 aug 2006 22:08 (CEST)

Bezwaar titel

Ik maak ernstig bezwaar tegen de titel, vanwege het DE. Moet natuurlijk gewoon 'Verlichting' zijn! Zo niet, dan moet het ook DE Middeleeuwen, DE Renaissance en DE Romantiek worden. S.Kroeze 18 mrt 2007 03:14 (CET)

Dat ben ik met je eens. Ik wilde het pas al wijzigen, maar kon niet kiezen tussen "Verlichting (periode)" en "Verlichting (stroming)". Misschien "Verlichting (geschiedenis)"? Bever 22 mrt 2007 00:21 (CET)

Geachte Bever, Dank voor uw reactie! Gezien de inhoud van het lemma -en die legt beslist niet de nadruk op historische, maar wel op filosofische ontwikkelingen- zou ik kiezen voor: 'verlichting' (stroming), ZONDER hoofdletter. (Periodes mogen in specialistische context met een hoofdletter, stromingen niet.) zie ook Hoofdletter in de Nederlandse spelling#Taal, volk en cultuur Toch zou ik het eerst nog even met onze filosofen overleggen; ik ken ze helaas niet. met vriendelijke groet, S.Kroeze 22 mrt 2007 02:02 (CET)

Met Grayburn heb ik gediscussieerd over deze hoofdletter. Zie mijn overlegpagina. Het Groene Boekje staat een hoofdletter toe in een gespecialiseerde context. In Israel's 'Radicale Verlichting' vind ik de hoofdletter op zijn plaats. Maar is Wikipedia een gespecialiseerde context. Ik vind van niet. En dus moet 'verlichting', 'rococo' en 'middeleeuwen' volgens mij met een kleine letter. Hoe verder? Woudpiek 3 apr 2007 19:41 (CEST)

Het feit dat er in een encyclopedie ook artikelen staan over sport of ruimtevaart, maakt niet dat het een niet-gespecialiseerde context is; het gaat hier immers om het artikel over de Verlichting, dus dát is de context. Dat Wikipedia niet het niveau heeft van Istaels boek is ook niet relevant. Het gaat erom dat je een poging doet vakkennis voor een algemeen publiek te ontsluiten. (Jammer dat de Taalunie zo'n verwarrende regel heeft afgekondigd.) In het overleg bij Middeleeuwen lijken de voorstanders van de hoofdletter (waaronder S. Kroeze en neerlandicus Bessel Dekker) het pleit te winnen.Bever 16 apr 2007 15:39 (CEST)

De Verlichting was inderdaad in de eerste plaats een beweging of stroming. Niet alle mensen waren het in de tijd van de Verlichting met de Verlichters eens. – Ik zou overigens zeggen een ‘intellectuele’ beweging, dat is wat breder dan ‘filosofische’ beweging. De Franse Verlichters noemden zich weliswaar philosophes, maar in hedendaagse termen waren ze intellectuelen. –

Maar om terug te komen op het onderwerp, het was wel een historische stroming. Hoewel “de idealen van de Verlichting” de laatste jaren wel eens opduiken in actuele discussies en mensen als Hirsi Ali soms worden uitgemaakt voor Verlichtingsfundamentalist, slaat het begrip an sich toch vrijwel altijd op de achttiende-eeuwers. In de geschiedschrijving van de negentiende eeuw is het al verleden tijd.

Het attribuut “(geschiedenis)” kan sowieso gebruikt worden voor historische begrippen. Of zou iemand bij “Verlichting (geschiedenis)” denkden dat het om de geschiedenis van de verlichting (in de zin van verlichtingstechniek) gaat?

Over de hoofdletter: Namen van stijlen of stromingen worden dikwijls gebruikt als naam voor de periode waarin die stroming de boventoon voerde, denk maar aan Romantiek of Renaissancce. Stroming en periode zijn niet strikt van elkaar te onderscheiden.

Eigenlijk heb ik het Verlichting maar zelden zonder hoofdletter gelezen. Dit zou kunnen komen doordat men het als periode-aanduiding ziet. Hoe dan ook, het is een ingeburgerde gewoonte en ik denk dat we de nieuwe regels van de Taalunie voor hoofdlettergebruik, dat historici en paleontologen hun hoofdletterjargon mogen houden, wel zo kunnen opvatten dat ook deze gewoonte toegelaten is.Bever 16 apr 2007 15:29 (CEST)

Het lidwoord mag wat mij betreft weg. Dit heft ook het 'hoofdletter-probleem' op: iedere lemmanaam begint immers met een hoofdletter. Met Verlichting (geschiedenis) ben ik zeker niet akkoord. In ruime zin omvat 'geschiedenis' alles wat enige referentie vóór vandaag heeft en dus de facto nagenoeg deze hele encyclopedie. Als een toevoeging noodzakelijk is (wat ik ernstig betwijfel: Renaissance, Modernisme en Postmodernisme bestaan ook zonder toevoeging), dan is dit een filosofische stroming of periode. Hopelijk kunnen we ooit de Verlichtheid als historische periode classificeren (vgl. Kant's essay: "Was ist Aufklärung?"), maar dat is nu helaas nog niet aan de orde. --Maurits 30 apr 2008 04:40 (CEST)

Trivia verwijderd

Ik vind dat de verwijderde passage Kant geen recht doet. Deze triviale opmerking is terug te vinden bij het lemma Kant. Uiteraard onder het kopje 'Trivia' Woudpiek 3 apr 2007 19:48 (CEST)

Je hebt groot gelijk. Bever 16 apr 2007 15:29 (CEST)

Zie ook

Bij het kopje 'Zie ook' staat:

• Nirwana, de boeddhistische vorm van de verlichting

Dit heeft niks te maken met De Verlichting in de zin van de periode uit het Westerse denken, in tegenstelling tot de genoemde Haskala. Er is geen relatie tussen nirvanaverlichting en Westerse verlichting, behalve het woord. De opmerking "de boeddhistische vorm van de verlichting" is onwaar, omdat in deze zin met 'de verlichting' verwezen wordt naar het ongerelateerde begrip uit het Westerse denken. Boeddhistische Verlichting staat al juist genoemd op de doorverwijspagina Verlichting en niet alle betekenissen van dit woord horen ook nog eens op deze pagina herhaald te worden. Regel verwijderd. Staarink 27 april 2008 1:51 (CET)

Geheel eens. --Maurits 30 apr 2008 04:43 (CEST)

Samenvoeging

Dit artikel is op 7 november 2009 samengevoegd met Eeuw van de Rede (tijdperk)'. Onderstaand overleg is afkomstig van de overlegpagina van Eeuw van de Rede (tijdperk) en is hierheen verplaatst ter archivering. Jvhertum 7 nov 2009 10:40 (CET)

Interwiki

Is een link naar dit: Age of Reason (disambiguation) niet logischer ipv de huidige links?

Ja, dat is waar. Maar het artikel is nog niet af....

Robert Prummel 30 jul 2009 12:44 (CEST)

Bewerken bewerking knopjes

Midden in het gedeelte 'Mens en Moraal' staan 4 bewerking links achter elkaar. Deze moeten eigenlijk bij de goede koppen staan. Wil iemand dat even aanpassen? dat staat netter. Benik 14 feb 2010 12:23 (CET)

Nu staan de links onder het kopje 'geschiedschrijver' dus het aanpassen heeft geen zin gehad. Wil iemand het nu goed aanpassen aub? Benik 28 mrt 2010 19:03 (CEST)

Zo beter? MrBlueSky 28 mrt 2010 21:36 (CEST)

Kant

Volgens mij wordt Kant ook tot het Duitse Idealisme gereken; hij deed ook niet echt aan het populariseren. Zijn prominente plek vooraan is m.i. onjuist. De paragraaf is meer iets voor mensen met uithoudingsvermogen en daarom naar achteren verplaatst. Taks (overleg) 15 feb 2012 19:22 (CET)

Late reactie: je hebt inderdaad gelijk, Kant is zeg maar de grondlegger van het Duits idealisme. Desondanks speelt hij ook een centrale rol in de Duitse verlichting (interessant is misschien ook te vermelden dat de verlichting niet noodzakelijk als één geheel moet gezien worden, maar je het kan opdelen in de Franse, Duits en Engelse versie, zie ook Schotse verlichting). Hem wat naar achter plaatsen is misschien wel het beste. Je hebt dit artikel al goed verbeterd, mijn complimenten. Ik deel wel de mening die al op je overlegpagina is neergezet, dat de vele kleinere aanpassingen de geschiedenis wat onoverzichtelijk maakt nu. Als het niet anders kan, dan zij het maar zo. Ik wou zelf ook nog wat het laatste deeltje van dit artikel uitwerken, namelijk de kritiek. Ik zal dat uitstellen tot je klaar bent. Doe zo voort! Meglosko (overleg) 25 feb 2012 17:25 (CET)

Hallo Meglosko, ik heb een tijdje in mijn zandbak gewerkt, maar dan loop je het gevaar dat je verbeteringen mist, die door anderen worden gemaakt. Dat is heel vervelend en uiteindelijk komt het op hetzelfde neer, bij stukjes en beetje aanpassen. Dit onderdeel is te lastig om in zijn geheel te bewerken of te bevatten. (Bovendien raadpleeg ik ondertussen Israel om ideeën op te doen. Ook dat is een dikke pil.) Ik was geen kenner, maar zo wordt ik het wel.Taks (overleg) 25 feb 2012 17:52 (CET)

De eeuw van de Verlichting

Dit lemma verwijst onder meer naar zijn Franse equivalent "Siècle des Lumières", de Eeuw van de verlichting. Een beperkte en precieze interpretatie, die in Frankrijk aan Voltaire en de Encyclopédie doet denken, of in Duitsland aan Kant. De FR Wikipedia verkiest als "grenzen" het einde van de regering van Lodewijk XIV en de Franse Revolutie - 1715 tot 1789, met een verwijzing naar sommigen die de aanzet al vanaf 1670 zien. Gedurende de XVIIIe eeuw waren de typische Verlichtingsideeën onderwerp van actueel debat. De actualiteit en het debat - de publieke opinie - zijn mijns inziens eigen aan de Verlichting. De contributies in het Nederlandse lemma lijken mij wat meegesleept door overvloedig enthousiasme, en laten de term Verlichting vrijwel samenvallen met de notie van Vooruitgang - en die is er altijd geweest. Je vindt in het lemma vermelding van wetenschappers, zoals Hooke of Newton - hebben die wat met Verlichting te maken, op een manier die bv. XVIde of XVde-eeuwse wetenschappers niet hadden? Of we rekenen een individuele originele schrijver tot de Verlichting, die wél een vooruitstrevend idee naar voren schuift, maar geen debat ontlokt. Wij worden in ons NL lemma tot in de Middeleeuwen meegenomen, waar de Verlichting het opneemt tegen heksenwaan en magisch denken. Die dingen waren in de Verlichtingstijd geen actueel onderwerp meer van debat, tenzij voor mala fide filosofen die hun tegenstanders graag uitwassen en obscurantisme voor de voeten wierpen. Riyadi (overleg) 14 apr 2013 23:20 (CEST)

Het klopt inderdaad wel dat de lijst van 'vertegenwoordigers' nogal uitgebreid en breed geïnterpreteerd is. Ik vermoed wel dat T. Tichelaar daar bronnen voor had (hoewel het wel mogelijk is die in vraag te stellen). Het heeft denk ik vooral te maken met de specifieke interpretatie van wat Verlichting is. Het Engelse artikel betrekt Newton er bijvoorbeeld bij via de wetenschappelijke revolutie, die nauw met de Verlichting zou samenhangen. Meglosko (overleg) 15 apr 2013 21:13 (CEST)

Censuur en gevangenis in Frankrijk

Daar deed de strenge censuur velen vluchten of in de gevangenis belanden.
Lijkt me erg overdreven, en geen verband houdend met de Verlichting. Welke filosoof is er eigenlijk in de gevangenis gezet voor zijn filosofische activiteiten? Kan er een voorbeeld af (als men velen zegt, kunnen er misschien één of twee vermeld worden)? Tussen 1659 en 1789 werden er 1000 opsluitingen genoteerd wegens "faits de lettres" (8 per jaar, dat dekt ook laster af, pornografie, vies privées, of beledigingende geschriften en pamfletten, daar kan je vandaag ook nog voor in de bak geraken). Hoeveel hiervan waren eigenlijk filosofen of politieke denkers, gearresteerd wegens hun filosofische of politieke boeken?
Hoewel het Parlement graag een vertoning maakte van de veroordeling van een boek (een exemplaar werd ritueel verbrand, er bestonden toen nog geen literaire prijzen: tussen 1769 en 1789 werden 70 best-sellers zo verboden), ging de politie niet spontaan achter de schrijvers aan om ze op te sluiten. De Grote Humanist Voltaire heeft de arme La Beaumelle zélf bij de justitie aangegeven en moest al zijn invloed aanwenden om de schrijver (die de fouten in Voltaire's geschiedkundig werk had blootgelegd) in de bak te krijgen. Dezelfde Held van de Verlichting wendde ook - met succes - al zijn invloed en die van zijn vrienden aan om zijn rivaal Élie Fréron in de Bastille te zetten. Vulgaire afrekeningen van een hypocriete filosoof. Riyadi (overleg) 17 jun 2014 11:33 (CEST)

Democratie

De meeste Verlichtingsdenkers bepleitten de vervanging van de standenstaat door de democratie. .
Wat wil de meeste zeggen ? Niemand ? Wie dan ? Riyadi (overleg) 20 nov 2014 10:22 (CET)

Eerste zin; tweede zin

Geachte collegae,

• Momenteel luidt de eerste zin van dit artikel:

  De Verlichting of Eeuw van de Rede was een cultureel-filosofische en intellectuele stroming in Europa die ruwweg samenviel met de 18e eeuw.

  Dit is kolder. (Ik ga nog even niet uitleggen waarom.)

• Zin twee luidt:

  In deze periode ontstond een culturele stroming of beweging van intellectuelen met als doel het gebruik van de rede en het filosoferen te bevorderen.

  Niet best. En apart. Volgens zin 1 is de verlichting een stroming. Volgens zin 2 is de Verlichting een periode.

  (En de V/verlichting was dus allebei. Maar dat moet je dan ook wel duidelijk vermelden. De periode wordt vaak met hoofdletter gespeld. De stroming moet van de Taalunie met kleine letter gespeld worden.)

De kolder werd toegevoegd door gebruiker:De Wikischim op 16 jun 2014. zie deze versie Daarvoor stond er:

De Verlichting of Eeuw van de Rede begon volgens sommigen al omstreeks 1630, volgens anderen rond 1687 en duurde tot aan de Franse Revolutie, omstreeks 1789.

Ook niet best en een rare definitie, maar toch minder absurd. Hier wordt tenminste consequent de Verlichting als periode behandeld. (Wel vreemd overigens gezien de titel van het artikel.)

• Heel lang geleden, in 2007, stond er een verhaal dat op hoofdlijnen redelijk klopt.

  De Verlichting is de naam die gebruikt wordt om een politieke en filosofische beweging aan te duiden die de opvattingen over politiek, filosofie, wetenschap en religie binnen de westerse wereld grondig wijzigde. Het was een reactie op het dogmatische autoriteitsgeloof. Het is niet mogelijk om het exacte begin en einde ervan aan te duiden, maar ruwweg duurde de Verlichting van 1650 tot de Franse Revolutie (eind 18e eeuw). zie deze versie

Wikipedia wordt dus niet beter. Misschien zelfs slechter.

vriendelijke groeten, S.Kroeze (overleg) 20 feb 2015 12:27 (CET)

Een korte uitleg mijnerzijds. Tot vorig jaar juni had de eerste zin van het artikel helemaal geen strakke definitie van het begrip Verlichting, het meldde alleen maar wanneer de Verlichting begon. Daar had de lezer feitelijk heel weinig tot niets aan, naar mijn idee. Overigens vind ik die eerste definitie uit 2007 al helemaal niet slecht. iemand heeft dat dus om duistere redenen eerder veranderd waarna er alleen nog jaartallen genoemd werden. Ik ben verder toch wel wat benieuwd wat er dan volgens gebruiker:S.Kroeze zo grote "kolder" is aan de huidige definitie, die w.m.b. verder gerust weer mag worden vervangen, bijvoorbeeld door de oude definitie uit 2007. Had die er vorig jaar nog zo gestaan, dan had ik waarschijnlijk niets aangepast. Mijn herschrijving vorig jaar was vooral bedoeld als een noodoplossing, tot iemand anders zich eens serieus met dit artikel zou gaan bezighouden. De Wikischim (overleg) 20 feb 2015 13:03 (CET)

Overigens gaf ik hier toen in de bewerkingssamenvatting al aan dat mogelijke alternatieve suggesties zeer welkom zijn. Daar is verder niets mee gedaan, tot nu toe tenminste. De definitie wordt nu iig ter sprake gebracht, zij het niet op een erg bemoedigende manier die aanzet tot positief overleg. De Wikischim (overleg) 20 feb 2015 13:16 (CET)

Update: ik heb de oude introzin voorlopig maar even teruggezet. Het zou verder heel prettig zijn als nog wat andere medegebruikers hier hun visie zouden willen geven. De Wikischim (overleg) 20 feb 2015 15:21 (CET)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Verlichting (stroming). Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• Archief https://web.archive.org/web/20111125160840/http://www.english.upenn.edu/~mgamer/Etexts/kant.html toegevoegd aan http://www.english.upenn.edu/~mgamer/Etexts/kant.html

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 26 jul 2017 00:59 (CEST)

Externe links aangepast

Hallo medebewerkers,

Ik heb zojuist 1 externe link(s) gewijzigd op Verlichting (stroming). Neem even een moment om mijn bewerking te beoordelen. Als u nog vragen heeft of u de bot bepaalde links of pagina's wilt laten negeren, raadpleeg dan deze eenvoudige FaQ voor meer informatie. Ik heb de volgende wijzigingen aangebracht:

• sjabloon {{Dode link}} toegevoegd aan http://www.protestant.nl/encyclopedie/themas/filosofie/verlichting
• Archief https://web.archive.org/web/20140619060147/http://martinfrost.ws/htmlfiles/enlightenment_age.html toegevoegd aan http://martinfrost.ws/htmlfiles/enlightenment_age.html

Zie de FAQ voor problemen met de bot of met het oplossen van URLs.

Groet.—InternetArchiveBot (Fouten melden) 13 sep 2017 09:58 (CEST)

Rol voor de oorspronkelijke bewoners van Amerika?

In The dawn of everything betogen (rijkelijk van bronnen voorzien) David Graeber en Paul Wengrow dat wezenlijke elementen van de verlichtingsideen stammen van de oorspronkelijke bewoners van Amerika. Die worden echter in het geheel niet genoemd in het artikel. Als er geen twijfel over is, zou ik een verwijzing naar deze inzichten opnemen na de eerste alinea onder het kopje "Geschiedenis". Verder zou ik diezelfde eerste alinea wat mondialer willen formuleren, of tenminste duidelijker willen maken dat "men" hier alleen west-europeanen betreft. Graag reakties Zwitser123 (overleg) 2 apr 2023 13:38 (CEST)

Het is niet dat we bijdragen van een archeoloog en een antropoloog aan de ideeëngeschiedenis automatisch moeten negeren, maar wat Wengrow en Graeber over de Verlichting schrijven is toch wel heel kritisch onthaald (ook wat ze over hun eigen domeinen schrijven trouwens, maar dat is een ander verhaal). Ze maken zeer boude claims op basis van één figuur (Kandiaronk), van wie geen eigen geschriften bewaard zijn en die zelfs geen lemma heeft op WP:NL. In Digging for Utopia legt Kwame Anthony Appiah de zwakheden in hun redenaties bloot. Zolang hun visie niet breder wordt bijgetreden, zou ik het er niet over hebben, of hoogstens als een klein minderheidsstandpunt. Als we dit uitgebreid uit de doeken willen doen, inclusief kritiek, is een nieuw lemma Kandiaronk misschien de betere optie (en dan vanhieruit linken). Maar liever zou ik de 'westersheid' van de Verlichting opentrekken vanuit andere auteurs, bijvoorbeeld een Rens Bod. Karmakolle (overleg) 2 apr 2023 18:00 (CEST)