Vriescheloo (dorp)
Vriescheloo (Gronings: Vraiskeloo) is een dorp in de gemeente Westerwolde in de Nederlandse provincie Groningen. Het had begin 2005 986 inwoners, in 2021 waren dat er nog 970.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Groningen
| ||
| Gemeente |  Westerwolde
| ||
| Coördinaten | 53° 4′ NB, 7° 7′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2021-01-01) |
970[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9699 | ||
| Netnummer | 0597 | ||
| Woonplaatscode | 2235 | ||
| Foto's | |||
| |||
| De Korenbloem | |||
| |||
Vriescheloo staat sinds het begin van de 20e eeuw bekend om het bosrijke landschap. De schilder Jozef Israëls noemde dit dorp "het schoonste van Europa".
Naam en geschiedenisBewerken
Vriescheloo is omstreeks de twaalfde eeuw ontstaan als een randveenontginningsdorp, dat in verschillende fasen is verschoven van de oevers van de Westerwoldse Aa naar zijn huidige plek. Het dorp werd daarbij vier keer verplaatst. De fundamenten van een oudere kerk zijn opgegraven in 1939 en 1940.[2] Bij ruilverkavelingswerkzaamheden is in 1987 een steenhuis uit vermoedelijk de veertiende eeuw blootgelegd. De naam Vresschenlo komt voor op een latere aanvulling van een lijst van kerken van de Abdij van Corvey, die in de dertiende eeuw is ontstaan.[3] In 1316 heet het dorp kortweg Loo, in 1470 is sprake van Vriescheloe, in 1474 van Freischenloy, in 1529 van Vreisscheloo, in 1556 van Frescheloe, daarna steeds vaker van Vriescheloo..
De oorsprong van de naam Vriescheloo is omstreden. Volgens dominee Johannes Cathalinus Montijn[4], Jan Everhardus Muntinga[5] en taalkundige Wobbe de Vries[6] is de naam afkomstig van Friezen die zich in of bij het bos (loo) zouden hebben gevestigd. Daarbij werd tevens verwezen naar een tekst op de preekstoel van de hervormde kerk met het opschrift "Doccumanus abbas me fieri fecit. Ao 1560" staat. Het zou dus gaan om een schenking vanuit Dokkum. Volgens Meekhoff Doornbosch verwijst 'Doccumanus' naar Harmannus Doccumanus, die in het jaar 1570 abt van het klooster Feldwerd was.[7] Mogelijk heeft men de afgedankte preekstoel van het klooster overgenomen.[8]
Waarschijnlijker is echter dat het voorvoegsel vressche de betekenis heeft van 'vers', 'fris' of 'nieuw' ("het nieuwe loo"), ter onderscheiding van Lutjeloo (in 1515 Lutke Loe), van waaruit de plaats zou zijn gesticht.[9]
Aan het einde van de middeleeuwen, toen het veen grotendeels verdwenen was, vestigde men zich op het hoger gelegen land aan de huidige Dorpsstraat, een zandrug. De Ossedijk maakte deel uit van de voormalige handelsroute tussen Winschoten, Bourtange en Münster.
Een uiteindelijke dorpsstructuur, met de 18e-eeuwse kerk van Vriescheloo als middelpunt, ontstond in de tijd van de Franse overheersing. Het dorp bestond uit verschillende buurten, die ieder een buurtgilde hadden. De bekendste daarvan waren De Westert, Klontjebuurt, Vriescheloosche of Loosterheide, De Straat en Vogelzang. De laatste twee buurten zijn in de 20e eeuw verdwenen. Het huidige dorpscentrum langs de Wedderweg vormt een voortzetting van de buurtschap Loosterheide.
In het begin van de 20e eeuw vormde het centrum van Vriescheloo een lang lint van bebouwing. Er woonden toen vooral mensen die actief waren in de landbouw, alsook een aantal winkeliers. Er bevond zich ook een bierbrouwerij. De middenstandsbedrijven concentreerden zich in het oosten van het dorp, in de zogenaamde Klontjebuurt. Men vermaakte zich in die tijd met kermis, veekeuringen, tentoonstellingen, met als hoogtepunt de paardenharddraverijen.
Na de oorlog ontstond een nieuwe kern met veel nieuwbouw, terwijl het winkelbestand steeds verder achteruit ging. De recreatie wint momenteel wat aan betekenis.
In het dorp staat de monumentale korenmolen De Korenbloem.
Abri van de vroegere busmaatschappij GADO aan de Industrieweg
Zie ookBewerken
Oude kaartenBewerken
Externe linksBewerken
- Evert Baptist: Vriescheloo (muzieknummer, 3013)
LiteratuurBewerken
- H.A. Groenendijk, 'Dollartflucht oder allmähliche Siedlungsverschiebung? Ein Steinhaus und Wirtschaftsspuren im überschlickten Moor bei Vriescheloo (Gem. Bellingwedde, Prov. Groningen)', in: Palaeohistoria 31 (1989, verschenen 1992), p. 267-305
- P. Harkema en M.H. Panman, Bellingwedde. Gemeentebeschrijving regio Oldambt/Westerwolde, Groningen z.j. (ca. 1991)
- J.S.A. Huizing, Boerderijen in het kerspel Vriescheloo, Zuidlaren 2002
- Vriescheloo. 150 jaar openbaar onderwijs in vriescheloo 1834-1984, z.pl., z.j
- C.J. Wegman en R.M.A. Wegman, Westerwolders en hun woningbezit van 1568 tot 1829: het kerspel Vriescheloo, het dorp Vriescheloo en het gehucht Lutjeloo, Wierden 2006
Bronnen, noten en/of referenties
|