Aarlen

**Aarlen**
*Arlon*
Stad in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luxemburg
Arrondissement	Aarlen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	119,06 km² (2021); 74,89%; 6,42%; 18,69%
Coördinaten	49° 41' NB, 5° 49' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	31.222 (01/01/2023) ; 49,83% ; 50,17% ; 262,24 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 19,98%; 63,85%; 16,17%
Buitenlanders	21,14% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Vincent Magnus (Arlon 2030)
Bestuur	Arlon 2030, MR
Zetels; Arlon 2030; Ecolo+; MR; Pour vouS;	29; 12; 7; 6; 4;
Economie
Gemiddeld inkomen	22.910 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	9,76% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 6700; 6700; 6700; 6700; 6704; 6706	Deelgemeente; Aarlen; Bonnert; Heinsch; Toernich; Guirsch; Autelbas
Zonenummer	063
NIS-code	81001
Politiezone	Arlon-Attert-Habay-Martelange
Hulpverleningszone	Luxemburg
Website	www.arlon.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Aarlen; in de provincie Luxemburg
Portaal	België

Aarlen (Frans: Arlon; Duits en Luxemburgs: Arel) is een stad in en tevens de hoofdstad van de Belgische provincie Luxemburg. De stad telt ruim 31.000 inwoners (die Aarlenaars^[1] worden genoemd) en is daarmee de kleinste Belgische provinciehoofdstad. Met Tongeren en Doornik wordt Aarlen beschouwd als de oudste stad van België.

Kernen bewerken

Deelgemeenten bewerken

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Aarlen	8,94	15.962	1.786	81001A
2	Autelbas-Barnich	24,16	2.547	105	81001B
3	Heinsch	39,07	5.457	140	81001C
4	Bonnert	17,81	4.814	270	81001D
5	Guirsch	8,32	272	33	81001E
6	Toernich	20,77	1.009	49	81001F

Overige kernen bewerken

Geschiedenis bewerken

Reeds vóór de Romeinse verovering was er een Keltische nederzetting. Het Romeinse stadje Orolaunum bevond zich op het kruispunt van wegen die Reims, Trier en Keulen met elkaar verbonden. Bij opgravingen zijn er veel voorwerpen uit de Gallo-Romeinse periode gevonden, waarvan er de nodige in het Archeologisch Museum worden tentoongesteld.

Door het huwelijk van hertog Hendrik I van Limburg met de erfdochter van de graaf van Aarlen kwam het graafschap Aarlen in het bezit van het hertogdom Limburg.^{[noot 1]}^[2] Na de dood van Walram III van Limburg in 1226 kwam Aarlen aan zijn jongste zoon, Hendrik V van Luxemburg.

In 1830 nam het groothertogdom Luxemburg deel aan de Belgische Revolutie, behalve Luxemburg-stad, waar het Pruisische garnizoen in de citadel dat verhinderde. Het provinciale bestuur werd daarom in Aarlen gevestigd. Dat bleef zo toen het Verdrag van Londen in 1839, na negen jaar Belgisch bewind, het groothertogdom opsplitste langs taalkundige lijnen. Om strategische redenen werd Aarlen tezamen met het Franstalige westen van Luxemburg aan België toegewezen, ofschoon er in het Land van Aarlen hetzelfde Frankisch-Duitse dialect werd gesproken als in het groothertogdom. De stad Aarlen is in de loop van de 19e eeuw verfranst en de dorpen eromheen geruime tijd later. Veelal verdween het Luxemburgs er in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.

Bezienswaardigheden bewerken

Zie Lijst van beschermd erfgoed in Aarlen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Archeologisch Museum: collectie van Gallo-Romeins beeldhouwwerk, aardewerk en dergelijke
Musée Gaspar: museum gewijd aan de werken van de in Aarlen geboren beeldhouwer Jean Gaspar (1861-1931)
Sint-Donatuskerk, gelegen boven op de centrale heuvel "Knipchen". Oorspronkelijk bevond zich hier een kasteel, dat in 1552 door de Fransen werd verwoest. De kerk werd in de 17e eeuw op de ruïnes van het kasteel gebouwd.
Joods kerkhof, deel uit gemeentelijk kerkhof. De grootste Joodse begraafplaats van Wallonië.
Sint-Maartenskerk. Een van 1907 - 1914 in opdracht van koning Leopold II gebouwde kerk in neogotische stijl met een toren van niet minder dan 97 meter hoog.
Neptunustoren en Jupitertoren, twee Romeinse torenoverblijfselen van de omwalling van het castrum
Bron van de rivier de Semois.
Kasteel van Barnich
Tankmonument

Kruisweg bij Sint-Donatuskerk
Daken van de stad, met de toren van de Sint-Maartenskerk
Wapen van Aarlen op een glasraam van het stadhuis
Joods kerkhof

Politiek bewerken

Burgemeesters van Aarlen waren:

Pierre Hollenfeltz
1880-1901 : Joseph Netzer
1901-1921 : Numa Ensch-Tesch
1921-1949 : Paul Reuter
1949-1958 : Jules Massonnet
1958-1976 : Charles Simon
1977-1988 : Jean Goffinet
1989-1992 : Guy Larcier
1993-1994 : Jean Goffinet
1995-2006 : Guy Larcier
2007-2012 : Raymond Biren
2013-heden : Vincent Magnus

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij		10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	29	%	29	%	29
	PSC¹ / UC² / CDH³ / Arlon 2030⁴	33,59¹	9	37,71²	11	31¹	9	34,95¹	11	29,79¹	9	40,05³	12	37,17³	11	39,09⁴	12
	PS¹ / Bourgmestre² / Pour vouS³	25,9¹	7	23,77¹	7	26,88¹	8	28,71¹	8	26,15¹	8	30,36²	9	26,1¹	8	15,68³	4
	ECOLO¹/Ecolo+²	-		4,84¹	0	5,93¹	1	6,89¹	1	12,85¹	3	9,48¹	2	15,16¹	4	22,80²	7
	PRL¹/MR²	21,93¹	6	30,38¹	9	26,22¹	7	24,19¹	7	25,45¹	7	20,11²	6	21,58²	6	22,43²	6
	GERONS	-		-		9,97	2	5,27	0	-		-		-		-
	UDC	18,58	5	-		-		-		-		-		-		-
Anderen*		-		3,3	0	-		-		5,75	0	-		-		-
Totaal stemmen		15099		15383		15559		15754		16573		17206		17345		18144
Opkomst %						92,88		91,88		92,14		91,69		87,67		89,18
Blanco en ongeldig %		4,09		6,44		5,98		6,07		9,03		7,53		7,92		9,26

(*) 1982: JEUNE (2%), UDRT (1,3%) / 2000: R.L. (4,21%), UDDU (1,54%)
De meerderheid wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Demografie bewerken

Demografische evolutie bewerken

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december

Demografische evolutie van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
	Aantal^[6]
1992	23.647
1993	23.893
1994	23.928
1995	24.172
1996	24.417
1997	24.520
1998	24.511
1999	24.685
2000	24.791
2001	25.008
2002	25.261
2003	25.569
2004	25.766
2005	25.986
2006	26.367
2007	26.548
2008	26.935
2009	27.466
2010	27.763
2011	27.986
2012	28.289
2013	28.520
2014	28.759
2015	29.016
2016	29.274
2017	29.585
2018	29.733
2019	29.858
2020	30.081
2021	30.393
2022	30.818
2023	31.222
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Cultuur bewerken

In Aarlen en het omringende land was de volkstaal van oudsher het Luxemburgs, dat ook in het aangrenzende Groothertogdom Luxemburg wordt gesproken. In 1990 heeft de Franse Gemeenschap de streektalen op haar grondgebied erkend, waaronder het Luxemburgs, echter zonder verdere maatregelen te nemen. Hoewel in de stad Aarlen de taal bijna uitsluitend door bezoekers uit de streek en het groothertogdom gesproken wordt heeft het gemeentebestuur van Aarlen de afgelopen jaren wel veel straatnamen tweetalig of eentalig Luxemburgs gemaakt. De Duits- en Luxemburgstalige naam van de stad is Arel; in het Waals is dit Årlon.