Montfoort
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
Montfoort (ⓘ) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. De gemeente telt Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 38,25 km².
Geschiedenis
Ontstaan
Omstreeks het jaar 1170 liet bisschop Godfried van Rhenen op een strategisch punt langs de Hollandse IJssel een kasteel bouwen. Deze burcht moest het Sticht – het gebied van de bisschop van Utrecht – beschermen tegen de aanvallen van de Hollandse graven. Bovendien kon de bisschop hiervandaan het soms nogal roerige Utrecht onder de duim houden. Het kasteel droeg de naam Montfoort, die waarschijnlijk is afgeleid van “Mons Fortis”, dat sterke berg of burcht betekent. Dezelfde plaatsnaam komt ook voor in Spanje en Portugal, zie Monforte. Als commandant van het kasteel werd een dienstman uit de ridderstand benoemd. Deze kreeg de titel van burggraaf van Montfoort, alsmede enige in de omgeving gelegen goederen. De burggraven ontpopten zich als machtige heren, die een belangrijk stempel drukten op de historie van de streek.
Groei
Rond het kasteel ontstond een nederzetting, die in 1329 stadsrechten kreeg. De stad Montfoort werd ommuurd en er werd een gracht aangelegd. In de ommuring bevonden zich 26 verdedigingstorens en een bolwerk waarop de molen stond. De huidige stellingkorenmolen “De Valk” werd in 1753 gebouwd op de plek waar al sinds de middeleeuwen een molen staat. De voorganger was door de burggraaf opgericht als dwangmolen. Dit betekent dat de inwoners van Montfoort en de omliggende buurtschappen, waaronder Heeswijk, Achthoven, Mastwijk, Cattenbroek, Blokland en Willeskop, verplicht waren (onder dwang) hier hun graan te laten malen. Van de oude verdedigingswerken van het stadje resten alleen de IJsselpoort en een klein gedeelte stadsmuur langs de Provinciale weg en Achterdijk.
Macht van de Heren van Montfoort
De burggraven van Montfoort kwamen in hun honger naar meer macht diverse malen in conflict met hun landsheer, de bisschop van Utrecht. Zo eisten zij de zogenaamde hoge jurisdictie op, waarmee zij de bisschop letterlijk tegen zich in het harnas joegen. De bisschop en de stad Utrecht belegerden het stadje Montfoort in 1387 en de burggraaf moest uiteindelijk capituleren. Het is een voorbeeld van de strijd die de burggraven van Montfoort niet uit de weg gingen om keer op keer te streven naar een machtige en onafhankelijke positie. Dat er met Montfoort niet te spotten viel bleek wel in het jaar 1448, waarin Montfoort de noordelijker gelegen stad Woerden veroverde.
Reformatie
In 1544 stichtte de Johannieterorde een vrij grote commanderij in Montfoort, waarvan de kapel en kloostergang nog tastbare herinneringen zijn. Enkele decennia later volgde de Reformatie. De Staten van Utrecht vaardigden in 1581 een verbod uit op de katholieke godsdienstoefeningen. De burggraven van Montfoort - vanaf 1583 niet meer afkomstig uit de familie De Rover maar uit het Zuid-Nederlandse geslacht De Merode – bleven echter de oude leer trouw. Door hun invloedrijke positie kreeg de Reformatie in Montfoort dan ook niet echt goede voet onder de grond, al ging ook hier de kerk in handen over van de protestanten.
Stadsbrand
In 1629 kreeg Montfoort te maken met een grote stadsbrand, waarbij de St. Janskerk in de as werd gelegd. De herbouw van de huidige hervormde kerk werd in 1634 afgerond en kon mede worden bekostigd uit de verkoop van landerijen van de kerk.
Einde van de macht van de Heren van Montfoort
In 1648 noopten torenhoge schulden de burggraaf zijn rechten en bezittingen in Montfoort te verkopen. De rol van de burggraven van Montfoort was hiermee uitgespeeld. In het rampjaar 1672 werd de stad bezet door de Franse troepen. Stadhouder Willem III wist hen snel te verjagen, maar de vijand blies bij het vertrek nog wel even het middeleeuwse kasteel op. De voorburcht bleef behouden en wordt thans “het kasteel” genoemd. In dit complex was overigens lange tijd, tot 1968, een rijksgevangenis of tuchtschool voor meisjes gevestigd.
Opkomst van de industrie: knopen en stenen
De bedrijvigheid in het stadje was vanouds vooral gericht op de landbouw van het omringende platteland. Er waren diverse lijnbanen voor de touwnijverheid. Bekend was Montfoort ook van de fabricage van knopen, waar de inwoners de bijnaam “knopendraaiers” aan te danken hebben.[1] Zo werkten er in 1749 vierendertig knopendraaiersknechten en in 1760 wordt gesproken over een fabryk van beene knoopjes die alomme begeert zijn.[1] In de loop van de 19e eeuw werd de steenbakkerij belangrijk, waarvoor in de nabije omgeving van het stadje enkele steenfabrieken zijn opgericht, die later verdwenen zijn.
Archeologie
In januari 2008 werd er archeologisch onderzoek gedaan aan de Schoolstraat. Hierbij werden resten van bewoning uit de veertiende tot zeventiende eeuw ontdekt. Ook bleek hieruit dat de binnenstad in die tijd een redelijk open karakter had met erven, sloten, mest- en afvalkuilen.[2]
Kernen
Woonwijken
Onderwijs
Zie Onderwijs in Montfoort voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Montfoort kent momenteel acht onderwijsinstellingen, waarvan zeven basisscholen. Twee van deze basisscholen zijn protestants-christelijk, twee katholiek, één reformatorisch en twee openbaar. Verder is er één school voor het voortgezet onderwijs.
Zetelverdeling gemeenteraad
De gemeenteraad van Montfoort bestaat uit 15 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | ||||||||||
| Progressief Akkoord | 4 | 4 | 3 | 4 | 3 | ||||||||||
| InwBel Montfoort Leefbaar Schoten | - | - | 5 | 3 | 4 | ||||||||||
| VVD | 3 | 4 | 2 | - | 2 | ||||||||||
| CDA | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 | ||||||||||
| SGP | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||||||||||
| ChristenUnie* | - | 1 | 1 | 2 | 1 | ||||||||||
| D66 | - | 1 | - | - | 1 | ||||||||||
| D66|-VVD | - | - | - | 2 | - | ||||||||||
| Overigen | 1 | - | - | - | - | ||||||||||
| Totaal | 15 | 15 | 15 | 15 | 15 | ||||||||||
- Werd in 1998 vertegenwoordigd door de RPF, één van haar voorgangers.
Geboren in Montfoort
- Lambertus Hortensius (ca. 1500 - 1574); theoloog
- Anthonie van Blocklandt (1533 of 1534 - 1583); renaissanceschilder
- Hennie Schouten (1900 - 1970); organist en muziektheoreticus
- Remco van der Ven (1975); wielrenner
Trivia
- Het oudst bewaard gebleven schilderij van Nederland is een afbeelding van de Heren van Montfoort.
- Het Altaarstuk van Montfoort is een bezienswaardigheid.
- Montfoort is ook afgebeeld als onderlegger voor de gravure "Dag en Nacht" van Maurits Cornelis Escher. Hiervoor is zeer waarschijnlijk gebruikgemaakt van een Luchtmachtfoto uit 1926.
- In 1993 richtte Mat Herben de lokale partij Leefbaar Linschoten op die later is overgegaan in Leefbaar Montfoort.
- Montfoort wordt rond carnavalstijd omgedoopt tot Knopengein.
Fotogalerij
Zie ook
Externe link
Literatuurverwijzingen
- ↑ a b Onbekende auteur (2007). Knopendraaiers. De IJsselbode van 24 januari 2007, p. 20.
- ↑ Onbekende auteur (2008). Archeologisch onderzoek Schoolstraat afgerond. Zenderstreeknieuws Montfoort/Oudewater, 23 januari 2008, p. 32.
-Flag.svg){kind=small}
