Wikipedia

Vijfheerenlanden (gemeente)

gemeente in de provincie Utrecht, Nederland

De gemeente Vijfheerenlanden is een gemeente in de provincie Utrecht met 60.184 inwoners, die is ontstaan op 1 januari 2019 door een fusie van de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik in de gelijknamige streek Vijfheerenlanden. Met een oppervlakte van 153 km² is Vijfheerenlanden de grootste gemeente van de provincie Utrecht en wat aantal inwoners betreft de zevende gemeente. Vianen en Leerdam vormen de grootste kernen van deze gemeente. Vijfheerenlanden grenst aan de Utrechtse gemeenten Houten, IJsselstein, Lopik, Nieuwegein, de Gelderse gemeenten Culemborg, West Betuwe en het Zuid-Hollandse Molenlanden.

Vijfheerenlanden
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Map - NL - Municipality code 1961 (2019).svg
Situering
Provincie Vlag Utrecht (provincie) Utrecht
Coördinaten 51° 56′ NB, 5° 4′ OL
Algemeen
Oppervlakte 153,31 km²
- land 146,41 km²
- water 6,9 km²
Inwoners
(31 januari 2023) 		60.184?
(411 inw./km²)
Bestuurscentrum Leerdam
Belangrijke verkeersaders A2 A27 N214 N327 N484 N848
Politiek
Burgemeester (lijst) Sjors Fröhlich (partijloos)
Economie
Gem. WOZ-waarde (2014) € 242.000
Overig
Netnummer(s) 0183, 0345, 0347
CBS-code 1961
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.vijfheerenlanden.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Vijfheerenlanden
Bevolkingspiramide (2022)
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Steden, dorpen en buurtschappenBewerken

De in 2019 gevormde gemeente Vijfheerenlanden heeft drie steden, te weten Leerdam, Vianen en Ameide. Leerdam en Vianen waren de grootste plaatsen in de gelijknamige vroegere gemeenten. Ameide stond qua aantal inwoners op de tweede plaats van de voormalige gemeente Zederik, na Meerkerk.

De huidige gemeente bestaat uit de volgende vijftien officiële woonplaatsen. De vermelde inwoneraantallen zijn bij benadering. Ook worden per woonplaats de ertoe behorende buurtschappen genoemd.

GeschiedenisBewerken

Op 10 november 2015 werd bekend dat de Utrechtse gemeente Vianen zou fuseren met de naburige Zuid-Hollandse gemeenten Leerdam en Zederik tot een nieuw te vormen gemeente Vijfheerenlanden.[2] De herindeling vond plaats op 1 januari 2019. Op 1 januari 2018 moesten al wel de ambtelijke organisaties van de drie gemeenten samengaan. In 2017 werd reeds een gezamenlijke gemeentesecretaris aangesteld.[3]

De gemeentelijke herindeling leidde tot een wijziging van de provinciegrens.[4] Bij de aankondiging van de fusie was onduidelijk of de gemeente deel uit moest gaan maken van de provincie Utrecht of van Zuid-Holland.[5] De gemeente Vianen maakte sinds 2002 deel uit van de provincie Utrecht maar Leerdam en Zederik van Zuid-Holland. Na een langdurige procedure werd uiteindelijk besloten dat de gemeente in de provincie Utrecht zou komen te liggen.[6]

Moeizaam herindelingsprocesBewerken

In 2016 wees minister Stef Blok de provincie Utrecht aan om het voortouw te nemen in het herindelingsproces. Eerder had het proces vertraging opgelopen, omdat de interprovinciale commissie geen besluit had genomen. Na lang beraad hadden zij de opdracht terug gegeven aan het ministerie.[7] Gedeputeerde Staten van Utrecht brachten in april 2017 als herindelingsadvies aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat de nieuwe gemeente bij de provincie Utrecht zou moeten gaan horen. Daar was de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid het niet mee eens, maar ook de gemeente Zederik koos voor Zuid-Holland.[8]

Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland zagen de nieuwe gemeente liever bij de eigen provincie horen, want zij vinden dat de regio (historisch) als een onlosmakelijk deel van Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (Zuid-Holland) moet worden gezien.[9] Er kwamen 534 reacties binnen op het herindelingsontwerp, 436 inwoners uit Zederik en Leerdam spraken daarbij hun voorkeur uit voor Zuid-Holland. Gedeputeerde Staten van Utrecht vonden dat de bestuurlijke voorkeur doorslaggevend zou moeten zijn; twee van de drie gemeenteraden, met een totaal van 37 voorstemmers op de 51 raadsleden stemden voor Utrecht.[10] Op de achtergrond tekenden de burgemeesters van Giessenlanden, Gorinchem, Leerdam, Molenwaard, Zederik en Vianen de intentieverklaring 'Grenzeloos Samenwerken' voor de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. De samenwerking zal wat betreft het samenwerkingsverband doorgaan, ongeacht de uitkomst betreffende de provinciekeuze.[11]

De twee provincies konden het niet met elkaar eens worden over de keuze, en vroegen uiteindelijk minister Ronald Plasterk om een oplossing. De minister benoemde vervolgens Geert Jansen als adviseur, om te bepalen bij welke provincie de fusiegemeente het best ingedeeld kon worden.[12] Jansen adviseerde uiteindelijk een indeling bij de provincie Utrecht, een advies dat in oktober 2017 door de ministerraad werd overgenomen.[6] Door de ministerraad werd tevens vastgesteld dat de bestuurlijke fusie op 1 januari 2018 en de definitieve fusie op 1 januari 2019 konden plaatsvinden.[6] Op 24 april 2018 stemde de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel herindeling Vijfheerenlanden.[13] De Eerste Kamer deed hetzelfde in juli van dat jaar.[14] De nieuwe gemeente telt ongeveer 54.000 inwoners[15] en heeft een totale oppervlakte van 153,31 km².

Gemeenteraadsverkiezingen 2018Bewerken

De (tussentijdse) gemeenteraadsverkiezingen om de raad, met 31 zetels, (en het college) van de nieuwe gemeente te kiezen werden gehouden op 21 november 2018, tezamen met die van de nieuwe – of gewijzigde – gemeenten Noardeast-Fryslân, Groningen, Het Hogeland, Westerkwartier, Haarlemmermeer, Hoeksche Waard, Molenlanden, Noordwijk, West Betuwe, Altena en Beekdaelen.[16][17] Op de verkiezingsdag zelf heerste er enige ophef omdat de profielschets voor de nieuwe (waarnemend) burgemeester was uitgelekt, waaruit zou blijken dat kandidaat Wim Groeneweg (in die periode burgemeester van Vianen) niet aan die profielschets zou voldoen.[18]

Het (gecombineerde) opkomstpercentage in Vijfheerenlanden van 46 procent (20.004 stemgerechtigden die hun stem uitbrachten) lag 7 tot 22 procentpunt lager dan die van de vorige afzonderlijke gemeenteraadsverkiezingen, toen in Leerdam en Vianen een opkomstpercentage van circa 53 procent werd gehaald, en ruim 68 procent in Zederik.

Bij de eerste telling van de stemmen in de avond na de verkiezingen werd alleen de stemverdeling van de partijen geteld. Daarbij bleek het CDA de grootste partij te zijn met 4096 stemmen. De SGP werd de tweede partij en de plaatselijke partij VHL Lokaal werd derde. Met 884 stemmen werd GroenLinks de kleinste partij in de nieuwe gemeente(raad). De precieze zetelbezetting aan de hand van – centraal getelde – voorkeursstemmen vond dit jaar daags na de verkiezingen pas plaats, zodat de bekendmaking van de officiële uitslag en zetelverdeling op vrijdag 23 november stond gepland.[19]

Op 23 november 2018 werd – zoals gepland – de officiële verkiezingsuitslag bekendgemaakt:[20][21]

Gemeenteraad
Partij of Kartel 2018 2022
Stemmen/Zetels % 31 % 31
VHL Lokaal 15,2 5 21,5 7
CDA 20,2 7 19,0 6
SGP 17,1 5 13,4 4
VVD 11,3 3 12,9 4
ChristenUnie 11,7 4 10,9 4
D66 11,2 3 9,7 3
PvdA 8,7 3 7,7 2
GroenLinks 4,4 1 4,9 1

Dezelfde dag werd bekend dat Ad de Regt (CDA) was aangewezen als informateur om te verkennen welke coalitie de wethouders voor het eerste college van burgemeester en wethouders van de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden zou leveren.[22]

Na een korte oriëntatieperiode kwam informateur De Regt begin december 2018 met zijn conclusie en advies tot het vormen van een college met een brede coalitie van vijf partijen: CDA (7 zetels in de gemeenteraad), ChristenUnie (4 zetels), PvdA (3 zetels), D66 (3 zetels) en VVD (3 zetels), totaal 20 van de 31 zetels en daarmee dus een meerderheidscoalitie met circa twee derde steun van de gemeenteraad. De koopzondag was een van de cruciale beleidspunten voor de te vormen coalitie, waardoor de SGP (5 zetels) – die gehecht is aan de zondagsrust – nog vóór de verkiezingen door de VVD op voorhand werd uitgesloten als coalitiepartner.[23][24]

Op 6 december 2018, enkele dagen nadat informateur De Regt het advies voor het te vormen college had uitgebracht, werd bekendgemaakt dat de gemeenteraad van Leerdam had besloten tot het hertellen van de uitgebrachte (voorkeurs)stemmen van twee stembureaus in de (voormalige) gemeente van Leerdam: dit zou geen effect hebben op de zetelverdeling – omdat de stemmen per partij goed geteld zouden zijn – maar er zou mogelijk een fout gemaakt kunnen zijn bij het tellen van de voorkeursstemmen, wat gevolgen had kunnen hebben voor de personen die namens de partijen in de nieuwe gemeenteraad zouden plaatsnemen, waarvan de installatie gepland stond op 2 januari 2019.[25][26]

BurgemeesterBewerken

Op 14 december 2018 werd bekendgemaakt dat Jan Pieter Lokker (CDA) per 1 januari 2019 tot – de eerste – (waarnemend) burgemeester van Vijfheerenlanden werd benoemd.[27] Op 9 oktober 2019 is in de raadsvergadering bekendgemaakt dat Sjors Fröhlich voorgedragen is als eerste kroonbenoemde burgemeester van de gemeente.[28]

LiggingBewerken

De gemeente ligt ingeklemd tussen de Lek in het noorden en de Linge in het zuiden. Verschillende waterlopen, waaronder het Merwedekanaal, doorsnijden de gemeente. Vijfheerenlanden is de enige Utrechtse gemeente ten zuiden van de Lek. De gemeente wordt primair ontsloten door de autosnelwegen A2, A15 en A27. Het openbaar vervoer wordt door verschillende buslijnen verzorgd, onder meer in de richting van Gorinchem, Culemborg, Utrecht, Oosterhout, Breda en Rotterdam. In Vianen is een groot regionaal busstation te vinden. Leerdam is gelegen aan de MerwedeLingelijn, de spoorlijn tussen Geldermalsen en Dordrecht.

 

Aangrenzende gemeentenBewerken

   Aangrenzende gemeenten   
 Lopik       IJsselstein, Nieuwegein       Houten 
             
    Culemborg (GLD) 
           
 Molenlanden (ZH)              West Betuwe (GLD) 

Foto'sBewerken

  • Leerdam, molen Ter Leede

  • bij Oosterwijk, de Linge

  • tussen Meerkerk en Ameide, sloot in polderlandschap

  • tussen Ameide en Meerkerk, sloot in polderlandschap

  • Ameide, de toren van de Nederlands Hervormde kerk

  • Vianen, de Nederlands Hervormde Kerk (Maria ten Hemelopening)

Zie ookBewerken

Externe linksBewerken

Zie de categorie Vijfheerenlanden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vijfheerenlanden_(gemeente)&oldid=64220753"