Wikipedia

Buitenpost

plaats in Achtkarspelen, Nederland
Dit artikel gaat over een dorp. In algemene zin is een buitenpost een afgelegen standplaats of een post buiten een vesting of fort.

Buitenpost (Fries: Bûtenpost, [butn’pɔst]?) is een dorp en de hoofdplaats van de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland.

Buitenpost
Bûtenpost
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Buitenpost (Friesland)
Buitenpost
Situering
Provincie Vlag Friesland Friesland
Gemeente Vlag Achtkarspelen Achtkarspelen
Coördinaten 53° 15′ NB, 6° 9′ OL
Algemeen
Oppervlakte 18,55[1] km²
- land 18,43[1] km²
- water 0,12[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		5.905[1]
(318 inw./km²)
Woningvoorraad 2.597 woningen[1]
Overig
Postcode 9285
Woonplaatscode 3175
Detailkaart
Kaart van Buitenpost
Locatie in de gemeente Achtkarspelen
Foto's
Mariakerk
Mariakerk
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Friesland

Buitenpost ligt ten noordoosten van Drachten en ten noordwesten van Groningen, tussen Kollum en Augustinusga. Het dorp, dat op 1 januari 2023 5.905 inwoners telde, is na Surhuisterveen het grootste dorp van de gemeente Achtkarspelen. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Lutkepost en De Laatste Stuiver.

Geschiedenis bewerken

Buitenpost zou als noordelijke satellietnederzetting van Lutkepost zijn ontstaan. In 1388 werd Post genoemd, waarschijnlijk duidend op de twee kernen tezamen, gelegen bij een brug. Deze brug was niet meer dan een vastgelegen brede plank over de sloot; zo'n eenvoudige brug werd een post genoemd. Lutkepost was tot 1945 een zelfstandig dorp.

De eerste zelfstandige vermelding van Buitenpost is in 1418 als Uetpost. In 1480 werd het vermeld als Butapost en in 1558 als Butenpost. Het eerste deel van de eerste vermelding, 'Uet' duidt op het feit dat het buitenwaarts was gelegen terwijl het latere 'buta' verwijst naar het feit dat het ten noorden is gelegen, richting de zee.

Langzamerhand vestigden zich er in Buitenpost leden van voorname Friese families; rouwborden in de oude kerk van Buitenpost herinneren daaraan. In de 19e eeuw begon Buitenpost voordeel te trekken uit de ligging tussen Groningen en Leeuwarden. Buitenpost werd pleisterplaats voor de postwagens. In 1866 werd de spoorlijn tussen Groningen en Leeuwarden geopend en verloor Buitenpost langzamerhand zijn betekenis als pleisterplaats voor postwagens.

Verkeer en vervoer bewerken

Buitenpost heeft een spoorwegstation aan de spoorlijn Groningen - Leeuwarden. In beide richtingen rijdt drie keer per uur een trein. Twee daarvan zijn stoptreinen en één is een sneltrein. Behalve de spoorlijn heeft de ligging aan meerdere doorgaande wegen bijgedragen aan de ontwikkeling van Buitenpost. In 2013 is een nieuwe weg langs het dorp aangelegd die Bútenom genoemd wordt.

Vanaf Buitenpost rijden streekbussen van Arriva:

  • Lijn 12: Buitenpost - Augustinusga - Surhuizum - Surhuisterveen - Boelenslaan - Houtigehage - Drachtstercompagnie - Drachten
  • Lijn 62: Buitenpost - Kollum - Oudwoude - Westergeest - Triemen - Kollumerzwaag - Zwaagwesteinde - Veenwouden - Quatrebras - Tietjerk - Groene Ster - Leeuwarden
  • Lijn 63: Buitenpost - Kollum - Kollumerpomp - Engwierum - Ee - Jouswier - Metslawier - Wetsens - Dokkum

Ook rijden er een buurtbus, een lijntaxi en meerdere opstappers van Arriva.

Onderwijs bewerken

Buitenpost kent drie basisscholen; de Lichtbron (Protestants-christelijk, ontstaan door samenvoeging van de Flambouw en de Fakkel), de Fontein (gereformeerd/vrijgemaakt) en de Mienskip (openbaar). Er zijn twee ook scholen voor voortgezet onderwijs; het Aeres voor mbo en vmbo en het (christelijk) Lauwers College voor vmbo, havo en vwo.

Sport bewerken

  • Overdekt zwembad ('De Kûpe')
  • Sporthal de Houtmoune

Sportverenigingen:

  • VV Buitenpost, voetbalvereniging
  • VC Buitenpost
  • Kaatsclub Buitenpost
  • KV Flamingo's
  • Ljeppersklub Buitenpost (polsstokverspringen)
  • GV MAAS
  • Hengel sportverenigingBuitenpost
  • IJsclub Buitenpost
  • Zwem- en waterpolovereniging Buitenpost 'P.W.C'
  • Tennisvereniging Buitenpost
  • Paarden- en ponyclub 'de postruiters'
  • Schaakvereniging "De Twee Kastelen" (oorspronkelijk uit Gerkesklooster en Kollum)
  • Fietstourclub Buitenpost
  • Badmintonclub Buitenpost
  • Scoutinggroep "De Brimzen"
  • Tafeltennisvereniging Buitenpost

Profclubs zoals sc Heerenveen, SC Cambuur, Valencia, FC Groningen, FC Barcelona en diverse andere clubs kwamen in Buitenpost op bezoek op De Swadde, zoals de locatie van de voetbalvelden van VV Buitenpost heet.

Bezienswaardigheden bewerken

In Buitenpost is de Botanische Tuin De Kruidhof gevestigd. Er bevindt zich het IJstijdenmuseum, met allerlei archeologische vondsten uit de ijstijd in Buitenpost. Verder is er de molen De Mûnts. En er zijn verschillende kunstwerken verspreid over het dorp. In juni 2009 is er een nieuw kunstwerk geplaatst op de hoek van het Nijenstijn Plein, een kunstwerk van Hans Jouta uit Ferwerd. Het kunstwerk is vier meter hoog en heeft de vorm van een paardenstaart. Historisch gezien heeft Buitenpost altijd iets gehad met paarden. Elk jaar is er in juli-augustus een feestweek met allerlei activiteiten, zoals een kermis, een jaarmarkt en een concours hippique.

Buitenpost-Zuid bewerken

In het begin van de 21ste eeuw zijn in het zuiden van Buitenpost twee nieuwe woonwijken, Mûnewyk en Lutkepost/Buitenpost-zuid, gebouwd.

Demografie bewerken

Aantal inwoners door de jaren heen per 1 januari:

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2009 2012 2013 2014 2015 2017 2018 2019 2021
5498 5552 5605 5625 5632 5639 5650 5719 5762 5785 5834 5851 5822 5804 5762 5720 5685 5770

Geboren in Buitenpost bewerken

Zie ook bewerken

Externe link bewerken

Zie de categorie Buitenpost van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Buitenpost&oldid=66213883"