Een ploegentijdrit is een onderdeel van de wielersport waarbij renners per ploeg een vast parcours afleggen. Winnaar is de ploeg die het parcours als snelste aflegt. Ploegen hebben in principe dezelfde grootte en vaak hoeft niet de gehele ploeg maar alleen een (van tevoren vastgelegd) aantal renners samen over de streep te komen. Niet de tijd van de als eerste over de meet komende renner wordt gemeten, maar die van de laatste renner van het van tevoren vastgelegde aantal renners.
In etappewedstrijden als de Ronde van Frankrijk is soms een ploegentijdrit opgenomen (in het verleden heel soms twee). Het is een discipline waar snel grotere verschillen kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld als een ploeg onderweg een renner 'verliest', of als deze al voor de ploegentijdrit de wedstrijd had verlaten. Om die reden nemen ploegen in hun team voor zo'n wedstrijd vaak enkele tijdritspecialisten op opdat deze vaak ook veel werk kunnen verzetten in een ploegentijdrit.
Renners die niet samen met de rest van de ploeg over de finish komen, krijgen in principe niet dezelfde tijd als de rest van de ploeg, maar hun individuele tijd. Het is ook mogelijk om buiten tijd binnen te komen en zo van verdere deelname aan de wedstrijd gediskwalificeerd de worden. Een hele ploeg kan echter nooit buiten tijd komen, meestal is er een maximumtijd ingesteld die ploegen kunnen verliezen.
De Raleigh- en later Panasonicploegen van ploegleider Peter Post waren in de jaren 1970 en 1980 uitgesproken specialisten in de discipline. Van hen is het onderscheid in "enkele" en "dubbele waaiers" afkomstig.
Een enkele waaier is efficiënter dan een dubbele waaier. In het eerste geval rijden de coureurs in een lange rij en is er slechts een kopman; in het tweede geval rijdt men in twee rijen en zijn er twee koplieden, waardoor de renners vaker op kop rijden. Ook moeten renners twee keer zo vaak aanzetten om in het laatste wiel te komen. In een dubbele waaier levert iedere renner ook evenveel inspanning. En het is maar zelden dat iedere renner van een groep even sterk is. In een enkele waaier kunnen sterkere renners langere beurten doen en minder sterke renners kortere beurten. Het collectief rijdt dan sneller en heeft minder renners die het niet vol kunnen houden. De Raleigh ploeg was de eerste ploeg die in de jaren 70 ploegentijdtijdritten in enkele waaier ging rijden. Gerben Karstens was op dit idee gekomen vertelt Gerrie Knetemann in de 'De Posttrein', een documentaire uit 2011 over TI-Raleigh, de onklopbare wielerploeg van Peter Post. Het bracht de Raleighs een ongekend aantal overwinningen in ploegentijdritten op rij.
Lijst van ploegentijdritten in de Grote Rondesbewerken
Hieronder is een lijst te vinden van alle ploegentijdritten die ooit verreden zijn in een van de drie Grote Rondes. De renners die vermeld worden, zijn de renners die toen in de respectievelijke ploeg reden in de wedstrijd, maar daarom niet per se de aankomst haalden samen met de rest van hun ploeg. Tevens worden de renners in alfabetische volgorde weergegeven.
Jarenlang maakte een ploegentijdrit over honderd kilometer onderdeel uit van de Olympische Spelen en het wereldkampioenschap voor amateurs. Renners startten in ploegen van vier en de aankomsttijd van de derde finishende renner telde als eindtijd. Vooral landen uit Oost-Europa waren specialisten in deze discipline. Sinds 1996 is ze echter vervangen door de individuele tijdrit.
In 1988 werd voor het eerst de Grand Prix de la Libération verreden die een jaar later zelfs deel uitmaakte van de wereldbeker. Na vier edities werd deze wedstrijd weer van de kalender geschrapt. In 2005 voegde de UCI een ploegentijdrit toe aan het schema van de ProTour. Deze werd ieder jaar verreden in de omgeving van het BrabantseEindhoven, maar werd begin 2008 van de wielerkalender geschrapt, omdat de gemeente Eindhoven niet langer voor de kosten wilde opdraaien. Zie voor meer informatie het artikel UCI ProTour Ploegentijdrit.
Bij de WK wielrennen 2012 in Valkenburg werd voor het eerst een wereldkampioenschap ploegentijdrit verreden voor sponsorploegen, zowel voor mannen als voor vrouwen. Vanaf 2019 werd dit samengevoegd tot een ploegentijdrit voor gemengde landenploegen.[1]