Wikipedia

Odiel Defraeye

Belgisch wielrenner (1888–1965)

Odiel (‘Fraye' of 'Frayke’)[1] Defraeye (veelal geschreven: Odile Defraye) (Rumbeke, 14 juli 1888 – Bierges, 20 augustus 1965) was een Belgisch wielrenner, die actief was van 1902 tot 1924. Hij won als eerste Belg de Tour de France.[2]

Odiel Defraeye
Odile Defraye in 1912
Odile Defraye in 1912
Persoonlijke informatie
Volledige naam Odile Defraye
Bijnaam 'Fraye' of 'Frayke'
Geboortedatum 14 juli 1888
Geboorteplaats Rumbeke, België
Overlijdensdatum 20 augustus 1965
Overlijdensplaats Bierges, België
Sportieve informatie
Discipline(s) Weg
Ploegen
1908
1909
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1919
1920
1921
1922
1923
1924 		Amateur
Biguet-Dunlop
La Française
individueel
individueel
Alcyon-Dunlop
Alcyon
Alcyon-Soly
individueel
individueel
individueel
individueel
Wonder-Dunlop
individueel
Beste prestaties
Milaan-San Remo 1e (1913)
Parijs-Roubaix 5e (1912)
Ronde van Frankrijk 1e (1912)
3 etappezeges
Portaal  Portaalicoon   Wielersport
Defraeye op een wielerbaan, plaats en jaartal onbekend.

Biografie

bewerken

Jeugd

bewerken

Hij was de zoon van Camiel Defraeye (1860-1931), een arbeider in de steenovens, en Sidonie Sioen. Hij had twee zussen en drie broers.[2] Zijn vader werd getroffen door reuma, waardoor Defraeye vroeg moest beginnen met werken bij een landbouwer in de buurt.[3] Na de lagere school werkte hij bij borstelfabrikant Vandekerckhove-Laleman in Izegem.[2]

Wielercarrière

bewerken

Amateur

bewerken

In 1902 reed hij op veertienjarige leeftijd zijn eerste straatkoers en won.[4] Doordat hij niet veel later van zijn bazen in de borstelfabriek als fietskoerier mocht werken, kon hij trainen op zijn werk.[3] Zijn grote voorbeeld was Cyrille Van Hauwaert.[2] In 1908 was hij uitgeloot om gedurende twee jaar zijn militaire dienstplicht te doen. In tussentijd slaagde hij er toch nog in om deel te nemen aan wedstrijden. Datzelfde jaar besloot hij om ook deel te nemen aan grotere wedstrijden.[3]

Vanaf 1908 reed hij grotere wedstrijden.[4] Hij boekte zijn eerste belangrijke overwinning in dat jaar door als eerste over de streep te komen in de Ronde van Vlaanderen voor amateurs.[2] Vanwege zijn succes kon hij in 1909 beroepsrenner worden.[4]

Beroepsrenner

bewerken

In 1909 ging hij voor het eerst naar de Tour. Hij trad er aan als enkeling, maar steunde eigenlijk Van Hauwaert. Hij moest na de tweede rit opgeven.[1] Datzelfde jaar komt hij ook als eerste over de meet in het Kampioenschap van Vlaanderen en klopte zo Leon Buysse en Henri van Lerberghe.[2]

Alcyon, fietsenfabrikant en sponsor van de gelijknamige wielerploeg, hoopte in die periode een afzetmarkt in België te creëren. Odiel Defraeye was omwille van zijn prestaties het geschikte uithangbord. Hij kreeg een contract aangeboden voor het seizoen van 1911. Datzelfde jaar werd hij Belgisch kampioen in Bastenaken. Op een heuvelachtig parcours klopte hij Masselis en Van Hauwaert.[2]

In de Ronde van België 1912 werd Odiel eerste voor Henri Pélissier en Lucien Mazan. Zijn overwinning zorgde ervoor dat hij bij Alcyon een selectie voor de Ronde van Frankrijk kon afdwingen.[1] Doordat hij in aanloop naar de Ronde werd opgeroepen door het leger om in de omgeving van Luik sociale protesten neer te slaan, overwoog de ploeg om hem niet te laten starten. Een telegram waarin Alcyons grootste verdeler in België dreigde met het stopzetten van de verkoop, indien Defraeye niet mocht deelnemen, gaf de doorslag. Hij mocht vertrekken naar Frankrijk.

Het was nog maar zijn tweede deelname waardoor hij ook niet als kopman van het Alcyon team naar Frankrijk trok. Gustave Garrigou kwam als kopman van Alcyon aan de start in de Ronde van Frankrijk. Hij liet het echter afweten in de eerste rist, waardoor Defraeye op de voorgrond kon treden. Het bleef echter tot de achtste etappe spannend tussen Eugène Christophe en Octave Lapize. Christophe mist de goede vlucht en Lapize moet zelfs opgeven. Defraeye rijdt uiteindelijk op 28 juli als eerste Belgische Tourwinnaar het Parc des Princes in Parijs binnen voor Henri Pélissier en Lucien Mazan.[3] Hij zegevierde ook in de tweede, zevende en negende etappe. Zijn overwinning zorgde voor een nooit geziene volkseuforie in België.

De eindoverwinning bracht Defraeye vijfduizend frank prijzengeld op. Het nieuwe contract met Alcyon bracht 1200 frank per maand in het laatje en bood een bonus mocht hij een nieuwe Tourzege behalen van 18 000 frank. Met het geld dat hij al bij elkaar gewonnen had, kocht hij een hectare grond in Rumbeke waar hij startte met de bouw van zijn woning en Café des Sports.[3]

In 1913 won hij Milaan-San Remo waarmee hij zijn koppositie versterkte binnen de Alcyon ploeg. In negen maanden tijd had hij de Ronde van België, de Tour en la Primavera gewonnen. Door een loslopende hond kon hij Parijs-Roubaix van dat jaar niet winnen. In de Tour van 1913 ging hij van start met een dijblessure en moest tijdens de zesde etappe, de eerste bergrit, opgeven.[2]

Voor de Tour van 1914 probeerde Alcyon, onder impuls van Defraeye, Belgische wielrenners weg te kopen bij Peugeot. Enkel Marcel Buyze maakte de overstap, Philippe Thys bleef. Thys zal dat jaar de Ronde winnen, terwijl Defraeye door een zevenoog op het achterwerk moest opgeven tijdens de tiende etappe.[2]

Na de Tour brak de Eerste Wereldoorlog uit en moest ook Defraeye aan de slag als militair. Hij diende als foerier van het zesde linieregiment waarbij hij voor de aan- en afvoer van militair materieel moest zorgen. Door zijn statuut als Tourwinnaar was het voor hem makkelijker om de oorlog veilig door te komen.[1] Zijn café in Rumbeke werd door de Duitsers ingenomen, omdat het dicht bij het vliegveld aan het Kaasterkasteel lag.[3]

Na de oorlog herstelde Defraeye zijn huis en legde een aarden wielerpiste achter zijn huis aan.[3] Met zijn wielercarrière ging het bergafwaarts. Hij reed nog een paar keer de Tour maar speelde geen rol van betekenis meer. Er was een nieuwe generatie van vooral Waalse ronderenners met Heusghem, Sellier, Scieur en Lambot. In de Tour van 1924 moest hij zelfs aan de slag als renner van tweede categorie. Uiteindelijk stopte hij datzelfde jaar nog met wielrennen.[1]

Na het wielrennen

bewerken

Nadat hij gestopt was met wielrennen betonneerde hij de wielerpiste achter zijn huis om te kunnen concurreren met de andere velodrooms in de buurt. Op deze manier slaagde hij erin om nog steeds mensen naar zijn woning te trekken.[3] In 1927 verkocht hij zijn huis en piste en trok naar een domein met 120 hectare in Buncey, bij Châtaillon, waar hij als landbouwer door het leven ging. Twee jaar later, in 1929, keerde hij terug naar België om aan de kust verschillende horecazaken open te houden.[2] Na de dood van zijn vrouw haalde zijn zoon, Daniël, hem in huis in Brussel.[1]

Dood

bewerken

Door overmatig drankgebruik had Defraeye verschillende beroertes gehad en liep daarbij spraakverlamming op.[2] Het werd te moeilijk voor zijn zoon om voor hem te zorgen, waardoor hij naar een kasteeltje in Bierges werd overgebracht waar ze hem verzorgden. Daar overleed hij in 1965 en ligt er ook begraven.[1]

Nagedachtenis

bewerken

Hij kreeg in 2006 een eigen straatnaam in een wijk in Rumbeke die naar lokale wielrenners werd genoemd. Op 30 juni 2012 werd voor hem een monument opgericht op het Kerkplein van Rumbeke, ter ere van de honderdjarige verjaardag van zijn Tourzege.[5] Dit kwam er onder impuls van de in 2010 opgerichte Vrienden van Odiel waarvan CD&V-politics Dirk Lievens het voortouw nam. Aan de hand van verschillende activiteiten werd door de plaatselijke bevolking geld ingezameld om het standbeeld te kunnen realiseren.[4] Tijdens de verkiezing van 'Het talent van Roeselare' of de grootste Roeselarenaar in 2013 werd hij 23ste. De velodroom die achter zijn vroegere herberg stond werd na de heropbouw 'Wielerpiste Defraeye-Sercu' genoemd, naar hem en de wielrenners Albert Sercu en Patrick Sercu.

'De Fraaie Odiel'

bewerken

Een eeuw na zijn Tourzege en tijdens de editie van 2012 stond Odiel Defraeye dagelijks in de belangstelling tijdens het programma Tour 2012, Vive le vélo, een avondprogramma op één dat gepresenteerd werd door Karl Vannieuwkerke. Een van de items handelde over de bewuste renner, telkens werd het miniatuur De fraaie Odiel toegekend aan een opmerkelijk iemand in de Tour.

Winnaars 'de fraaie Odiel'

bewerken

Facebookpagina 'Wie is Odiel?'[6]

bewerken

De Facebookpagina ‘Wie is Odiel?’ werd opgericht naar aanleiding van de honderdjarige verjaardag van Odiel zijn overwinning in de Tour van 1912. De persoon was ondanks de heropleving door het boek van Laitem wat naar de achtergrond verdwenen.  Door de naderende verjaardag van zijn overwinning steeg het belang voor Defraeye opnieuw. Ook eisten verschillende gebieden zowel kort na zijn overwinning als honderd jaar later Odiel als idool op. Onder meer Roeselare, Rumbeke en Izegem claimden hem, maar ook op hoger niveau werd beslag op hem genomen: West-Vlaanderen, Vlaanderen en België. Hij werd daardoor meerdere keren gehuldigd op verschillende plaatsen. In Rumbeke, Oekene en Brussel.[4]

KOERS Museum van de Wielersport

bewerken

De aanwezigheid van een wielerheld als Odiel Defraeye was een van de factoren om KOERS. Museum van de Wielersport (Roeselare) op te richten in 1998. Tussen 2012 en 2015 was de grote zaal op de benedenverdieping naar hem vernoemd.[7]

Uitslagen

bewerken

1908[8]

1909[9]

1910[11]

1911

1912[13]

1913[14]

1914[15]

1919[16]

1920[17]

1921[18]

1924[19]

Resultaten in voornaamste wedstrijden

bewerken

Eindklasseringen in grote rondes, met tussen haakjes het aantal etappeoverwinningen.

Jaar Ronde van
Italië 		Ronde van
Frankrijk 		Ronde van
Spanje
1909 opgave  
1910
1911
1912   ↑ (3) 
1913 opgave  
1914 opgave  
1919 opgave  
1920 opgave  
1921
1922
1923
1924 opgave  
(*) tussen haakjes aantal individuele etappe-overwinningen
Jaar Milaan-San Remo Parijs-Roubaix
1909
1910
1911
1912 5e
1913   ↑
1914
1919
1920
1921 35e
1922
1923
1924

Bibliografie

bewerken

Odiel Defraye, Fenomeen - Herman Laitem - Pinguin Production/Lannoo - 184 blz. - 2012

bewerken
Voorganger:
Gustave Garrigou
 
1911 		  Winnaar van de Ronde van Frankrijk  
Odiel Defraeye
 
1912 		Opvolger:
Philippe Thys
 
1913
Voorganger:
Henri Hanlet
1910 		  Belgisch kampioen wielrennen  
Odiel Defraeye
1911 		Opvolger:
Omer Verschoore
1912
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odiel_Defraeye&oldid=69585930"