Lijst van conflicten van voormalige Sovjetstaten

Dit artikel betreft een lijst van conflicten die zich in de voormalige Sovjet-Unie afgespeeld hebben na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie op 26 december 1991.

Centraal-Azië

Conflict	Partijen		Begin	Eind	Beschrijving
Tadzjiekse Burgeroorlog	Tadzjikistan Rusland  Oezbekistan  Kirgizië  Kazachstan	Islamitische Wederopstandingspartij van Tadzjikistan Jamiat-e Islami Liberaal-democratische oppositie Democratische Partij Partij van de Volkseenheid Rastokhez Lali Badakhshan Gesteund door: Islamitische Staat Afghanistan Taliban Islamitische Beweging van Oezbekistan	5 mei 1992	27 juni 1992	Volksopstand van ethnische groepen uit de regio's Gorno-Badachsjan en Gharm tegen de regering van Rahmon Nabijev. Het conflict eindigt in de ondertekening van een vredesovereenkomst.
Batkenconflict	Kirgizië Gesteund door:  Rusland	Islamitische Beweging van Oezbekistan	30 juli 1999	27 september 1999	Periode van gevechten tussen strijders van de Islamitische Beweging van Oezbekistan en de Kirgizische regering. Eindigt in het terugdringen van de Islamitische militanten naar Tadzjikistan.
Opstand in Andizan	Oezbeekse regering	Demonstranten in de stad Andizan	13 mei 2005	13 mei 2005	Protesten tegen de regering in Andizan, waar de Oezbeekse regeringstroepen een bloedbad aanrichten.
Kirgizische revolutie van 2010	Kirgizische regering	Oppositie	10 april 2010	14 december 2010	De revolutie begint met het afzetten van de Kirgizische president Koermanbek Bakijev in de hoofdstad Bisjkek. Het geweld leidt tot een nieuw parlementair systeem in Kirgizië.
Etnische conflicten in Zuid-Kirgizië in 2010	Kirgizische regering Gesteund door:  Turkmenistan  Iran  Kazachstan  China  Rusland  Turkije  Verenigde Staten	Etnisch Kirgizische opstandelingen Etnisch Oezbeekse opstandelingen	19 mei 2010	juni 2010	Gevechten tussen etnisch Kirizische en Oezbeekse burgers in Zuid-Kirgizië, voornamelijk in de steden Oš en Dzjalal-Abad. De nasleep hiervan leidt tot het afzetten van president Koermanbek Bakijev op 7 april.
Tadzjiekse rebellenopstand	Tadzjikistan	Verenigde Tadzjikistaanse oppositie	19 september 2010	1 september 2015	Beperkte gevechten in Tadzjikistan tussen rebellen en regeringstroepen.
Etnische conflicten tussen Doenganen en Kazachen in 2020.	Kazachstan	Etnisch Kazachen Etnisch Doenganen	5 februari 2020	8 februari 2020	Gevechten tussen etnisch Kazachen en etnisch Doenganen (een moslimgroep van Chinese oorsprong) in het dorp Masanchi in het district Kordai in Kazachstan.
Protesten in Kirgizië in 2020	Regering van Kirgizië	Oppositie	5 oktober 2020	15 oktober 2020	Na de parlementsverkiezingen van 2020, die als oneerlijk worden ervaren, met beweringen van stemfraude, breken in Kirgizië protesten uit.
Kirgizische-Tadzjikistaanse gevechten in 2021	Tadzjikistan	Kirgizië	28 april 2021	1 mei 2021	Gevechten tussen Kirgizië en Tadzjikistan vanwege een geschil over water.
Protesten in Kazachstan in 2022	Kazachstaanse regering CSTO	Oppositie	2 januari 2022	11 januari 2022	Protesten door heel Kazachstan naar aanleiding van een abrupte stijging van de brandstofprijzen escaleren in algemenere protesten. De Kazachstaanse regering vraagt hulp aan de CSTO om de protesten te onderdrukken.
Protesten in Karakalpakstan in 2022.	Oezbekistan	Karakalpakstan	1 juli 2022	3 juli 2022	Protesten naar aanleiding van voorstellen van president Sjavkat Mirzijojev voor veranderingen in de grondwet die Karakalpakstans autonomie zouden inperken en het recht om zich af te splitsen onmogelijk zouden maken. Een dag na het start van de protesten trekt Mirzijojev de wetsvoorstellen in. Volgens de Karakalpakstaanse regering zouden demonstranten geprobeerd hebben regeringsgebouwen te bestormen.
Kirgistaanse-Tadzjikistaanse gevechten van 2022	Kirgizië	Tadzjikistan	27 januari 2022	20 september 2022	Gevechten tussen Kirgizië en Tadzjikistan.

Noordelijke Kaukasus

Conflict	Partijen		Begin	Eind	Beschrijving
Oost-Prigorodni conflict	Noord-Ossetië Rusland	Ingoesjetische militiestrijders	30 oktober 1992	6 november 1992	Interetnisch conflict in het oostelijke deel van het District Prigorodni.
Eerste Tsjetsjeense Oorlog	Rusland	Itsjkerië	11 december 1994	31 augustus 1996	Russische troepen trekken Tsjetsjenië binnen nadat het zichzelf onafhankelijk heeft verklaard maar trekken zich in 1996 terug, waarna Tsjetsjenië een de facto onafhankelijke staat wordt.
Dagestanoorlog	Rusland	Islamitisch Jamaat van Dagastan	7 augustus 1999	14 september 1999	Russische troepen vechten tegen Dagestaanse islamitische separatisten en Tsjetsjeense islamitische strijders in Dagestan. De islamitische strijders worden terug naar Tsjetsjenië verdreven.
Tweede Tsjetsjeense Oorlog	Rusland	Itsjkerië	26 augustus 1999	31 mei 2000	Rusland valt opnieuw Tsjetsjenië binnen en herstelt de federale controle over de regio.
Separatistenopstand in Tsjetsjenië	Rusland	Itsjkerië Kaukasisch Emiraat	1 juni 2000	19 mei 2015	Separatistenopstand in Tsjetsjenië, Dagestan en andere delen van de Noordelijke Kaukasus.
Oorlog in Ingoesjetië	Rusland Ingoesjetië	Kaukasisch Emiraat	21 juli 2007	19 mei 2015	Separatistenopstand in Ingoesjetië.
Beperkte separatistenopstand in de Noordelijke Kaukasus	Rusland	Kaukasisch Emiraat Islamitische Staat	16 april 2009	19 december 2017	Separatistenopstand in Tsjetsjenië, Dagestan en andere delen van de Noordelijke Kaukasus.

Zuidelijke Kaukasus

Conflict	Partijen		Begin	Eind	Beschrijving
Eerste oorlog in Nagorno-Karabach	Azerbeidzjan	Nagorno-Karabach  Armenië	20 februari 1988	12 mei 1994	Het separatistenconflict leidt tot de de facto onafhankelijkheid van Nagorno-Karabach.
Oorlog in Zuid-Ossetië	Georgië	Zuid-Ossetië Gesteund door: Rusland	5 januari 1991	24 juni 1992	Het etnisch-separatistische conflict leidt tot de de facto onafhankelijkheid van Zuid-Ossetië van Georgië en een door Rusland geleide vredesmissie met Osseetse en Georgische deelname. Het door etnisch Georgiërs bewoonde deel van Zuid-Ossetië valt onder het Georgische mandaatgebied.
Georgische staatsgreep 1991–1992	Nationale Garde van Georgië	Mchedrioni	22 december 1991	6 januari 1992	Georgische militante groeperingen waaronder de Mchedrioni onder leiding van Dzjaba Ioseliani en dissidente fracties van de Nationale Garde onder leiding van Tengiz Kitovani plegen een bloedige coup in Tbilisi tegen de eerste president van Georgië, Zviad Gamsachoerdia, waarbij meer dan honderd mensen omkomen en het centrum van Tbilisi zwaar beschadigd raakt. Gamsachoerdia vlucht op 6 januari 1992 naar het buitenland en belandt uiteindelijk in Tsjetsjenië. De door de coupplegers opgerichte militaire raad vraagt de voormalige leider van de Georgische sovjetrepubliek, Edoeard Sjevardnadze, om het land te leiden.
Georgische burgeroorlog	Georgië Gesteund door: Rusland	Pro-Gamsachoerdia-strijders	januari 1992	31 december 1993	De aanhangers van de afgezette president Gamsachoerdia, de Zviadisten, komen op verschillende momenten in 1992 en 1993 in opstand en worden neergeslagen door de nationale troepen, de Mchedrioni en met assistentie van het Russische leger. Gamsachoerdia overlijdt op 31 december 1993 in de west-Georgische regio Mingrelië, de bakermat van zijn verzet.
Oorlog in Abchazië (1992-1993)	Georgië	Abchazië Gesteund door: Rusland	14 augustus 1992	27 september 1993	Abchazisch separatisme leidt tot de de facto onafhankelijkheid van Abchazië van Georgië. Het zuidwestelijke deel van Abchazië en het aangrenzende deel in centraal gecontroleerd Georgië komen onder de UNOMIG VN-missie te staan. Rusland leidt een vredesmissie van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten.
Oorlog in Abchazië (1998)	Abchazië Gesteund door:  Rusland	Georgische guerrilla's	18 mei 1998	26 mei 1998	Georgische paramilitaire groeperingen starten een opstand tegen de Abchazische separatistische regering.
Kodoricrisis van 2001	Abchazië	Georgische guerrilla's Tsjetsjeense strijders onder Gelajev	4 oktober 2001	18 oktober 2001	Georgische geurrillas proberen tevergeefs vanuit de Kodorivallei de controle over Abchazië terug te krijgen met hulp van Tsjetsjeense strijders.
Pankisicrisis	Georgië Gesteund door:  Verenigde Staten	Tsjetsjeense strijders Internationale Moedjahedien	2000	2004	Tijdens de Tweede Tsjetsjeense Oorlog nemen islamitische strijders hun toevlucht tot de Georgische Pankisivallei. Rusland beschuldigt Georgië ervan dat het Tsjetsjeense terroristen in de vallei huisvest en bombardeert geregeld Georgische doelwitten. Met de hulp van de Verenigde Staten weet Georgië de vallei te zuiveren van islamitische strijders.
Kodoricrisis van 2006	Georgië	Militie van Emzar Kvitsiani	22 juli 2006	28 juli 2006	Georgische politie en speciale eenheden verdrijven een lokale militiegroep onder leiding van Emzar Kvitsiani uit de door Georgië gecontroleerde Kodorivallei in Abchazië.
Russisch-Georgische Oorlog	Rusland Zuid-Ossetië Abchazië	Georgië	7 augustus 2008	12 augustus 2008	Een oorlog tussen Georgië aan de ene kant en Rusland, Zuid-Ossetië en Abchazië aan de andere kant wordt door Georgië verloren. Georgië verliest het gezag over de resterende delen van Zuid-Ossetië en Abchazië die het tot dan toe nog controleerde. De oorlog leidt tot de formele erkenning van de onafhankelijkheid van beide gebieden door Rusland en later vier andere VN-lidstaten. Rusland stationeert permanent duizenden manschappen in de gebieden.
Gevechten in Mardakert van 2010	Azerbeidzjan	Armenië Nagorno-Karabach	18 juni 2010	1 september 2010	Beperkte grensoorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan op de frontlinie tussen Nagorno-Karabach en Azerbeidzjan.
Nagorno-Karabachconflict van 2016	Azerbeidzjan	Armenië Nagorno-Karabach	1 april 2016	5 april 2016	Een vierdaagse oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan bij de grens van de niet-erkende Republiek Artsach. Azerbeidzjaanse troepen winnen een kleine hoeveelheid grond dat deels door de Armenen werd heroverd aan het einde van het conflict.
Gevechten tussen Azerbeidzjan en Armenië in juli 2020	Azerbeidzjan	Armenië	12 juli 2020	16 juli 2020	Armenië en Azerbeidzjan voeren gevechten aan de grens van de provincie Tavoesj van Armenië en het district Tovuz van Azerbeidzjan. De dood van de Azerbeidzjaanse majoor-generaal Polad Hasjimov leidde tot protesten in Azerbeidzjan. Turkije en Azerbeidzjan organiseerden grootschalige militaire oefeningen na afloop van de gevechten en spanningen bleven hoog tot de start van de Oorlog in Nagorno-Karabach twee maanden later.
Oorlog in Nagorno-Karabach (2020)	Azerbeidzjan	Armenië Nagorno-Karabach	27 september 2020	10 november 2020	Azerbeidzjan herovert het grootste deel van de territoria die eerder onder de Republiek Artsach vielen. Een Russische vredesmissie wordt naar het betwiste gebied gestuurd.
Grenscrisis tussen Azerbeidzjan en Armenië (2021-heden).	Azerbeidzjan	Armenië	12 mei 2021	-	Gevechten aan de grens tussen Azerbeidzjan en Armenië.
Aanval op Nagorno-Karabach in 2023	Azerbeidzjan	Armenië	19 september 2023	20 september 2023	Flitsoffensief van Azerbeidzjan op Nagorno-Karabach. Leidt tot exodus van vrijwel alle 120.000 Armeniërs in het gebied naar Armenië.

Oost-Europa

Conflict	Partijen		Begin	Eind	Beschrijving
Transnistrisch conflict	Transnistrië Rusland Diplomatieke steun:  Oekraïne	Moldavië Gesteund door:  Roemenië	1 maart 1992	21 juli 1992	Het conflict start uit angst van de Russische en Oekraïense meerderheid in het gebied om een eenwording van Moldavië met Roemenië. Zware gevechten starten op 1 maart 1992 na een politieke worsteling. Een staakt-het-vuren tussen Russische en Transnistrische troepen en Moldavische troepen wordt sinds 1992 door Russische troepen in Transnistrië bewaakt in het bevroren conflict.
Russische constitutionele crisis van 1993	Jeltsin aanhangers	Aanhangers van de Opperste Sovjet van de Russische Federatie	21 september 1993	4 oktober 1993	Politieke stand-off tussen de Russische president en het Russische parlement die wordt beëindigd middels een militaire confrontatie.
Euromaidan en de Revolutie van de Waardigheid	Regering Gesteund door:  Rusland	Oppositie	12 november 2013	22 februari 2014	Euromaidan is een periode van onrust die begint met de annulering van een associatieverdrag met de EU door de zittende Oekraïense regering ten gunste van toenadering met Rusland. De ontevredenheid wordt versterkt door de perceptie van grootschalige corruptie, machtsmisbruik en mensenrechtenschendingen in Oekraïne. De protesten escaleren en leiden tot de Revolutie van de Waardigheid, waarbij de Oekraïense regering omver wordt geworpen. Ook begint hierna de Oorlog in Oost-Oekraïne.
Russische annexatie van de Krim	Rusland Republiek van de Krim	Oekraïne Autonome republiek van de Krim	20 februari 2014	26 maart 2014	Rusland valt de Krim binnen. In maart wordt na de verovering van de Krim door pro-Russische separatisten een referendum (dat niet wordt erkend door de nieuwe Oekraïense autoriteiten) gehouden over hereniging van de Krim met Rusland. Dit gebeurt in de nasleep van de Revolutie van de Waardigheid. Rusland annexeert de Krim op 18 maart.
Pro-Russische protesten van 2014	Pro-Russische separatisten  Rusland	Oekraïne	22 februari 2014	2 mei 2014	Als gevolg van de revolutie in Kyiv breekt er pro-Russische onrust uit in de oostelijke regionen van het land die uitgroeit tot massale protesten en geweld tussen pro-Russische en pro-Oekraïense activisten. Een en ander wordt als voorwendsel gebruikt voor de Russische annexatie van de regio. In de Donbas ontaardt de situatie algauw in een oorlog. Protesten in andere regionen omvatten onder andere de inneming van overheidsgebouwen in Charkiv en dodelijke gevechten in Odessa.
Oorlog in Oost-Oekraïne	Volksrepubliek Donetsk Volksrepubliek Loegansk  Rusland	Oekraïne	6 april 2014	24 februari 2022	Als gevolg van de onrust begint een volwaardige oorlog in de Oekraïense regionen Donetsk en Loegansk, samen bekend als de Donbas. De separatistische "volksrepublieken" veroveren een stuk land aan de Russische grens. Grootschalige gevechten eindigen met het tekenen van de Minsk-akkoorden aan het begin van 2015. Het conflict staat stil tot de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022.
Russische invasie van Oekraïne	Rusland Volksrepubliek Donetsk Volksrepubliek Loegansk Gesteund door:  Wit-Rusland  Noord-Korea  Syrië  Iran	Oekraïne, buitenlandse vrijwilligers Gesteund door: NAVO  Europese Unie  Albanië  Australië  Azerbeidzjan  België  Bulgarije  Cambodja  Canada  Colombia  Cyprus  Denemarken  Duitsland  Estland  Finland  Frankrijk  Griekenland  Hongarije  Ierland  IJsland  Israël  Italië  Japan  Jordanië  Kroatië  Letland  Litouwen  Luxemburg  Malta  Marokko  Montenegro  Nederland  Nieuw-Zeeland  Noord-Macedonië  Noorwegen  Oostenrijk  Pakistan  Polen  Portugal  Roemenië  Soedan  Slovenië  Slowakije  Spanje  Tsjechië  Turkije  Verenigd Koninkrijk  Verenigde Staten  Zuid-Korea  Zweden Bedrijven/particuliere sponsoren	24 februari 2022	-	Op 24 februari 2022 escaleert de Russisch-Oekraïense Oorlog met de Russische invasie van Oekraïne. Oekraïne krijgt brede financiële, humanitaire en militaire steun van landen, bedrijven, internationale organisaties en particuliere donoren.
Opstand van de Wagnergroep	Russisch regeringsleger	Wagnergroep	23 juni 2023	24 juni 2023	Het huurlingenleger Wagner pleegt een opstand tegen de Russische regering.

Zie ook

• Uiteenvallen van de Sovjet-Unie
• Lijst van gewapende conflicten sinds 1945