Kaliumchloride
Kaliumchloride (KCl) is het chloridezout van kalium. De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO.[1]
| Kaliumchloride | ||||
|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | ||||
| ||||
Kristalrooster van kaliumchloride
| ||||
| ||||
Kaliumchloride-kristallen
| ||||
| Algemeen | ||||
| Molecuulformule | KCl | |||
| IUPAC-naam | kaliumchloride | |||
| Molmassa | 74,55 g/mol | |||
| CAS-nummer | 7447-40-7 | |||
| EG-nummer | 231-211-8 | |||
| PubChem | 4873 | |||
| Wikidata | Q184630 | |||
| Beschrijving | Witte kristallijne stof | |||
| Vergelijkbaar met | natriumchloride | |||
| LD50 (ratten) | (oraal) 2500 mg/kg (intraperitoneaal) 660 mg/kg (intraveneus) 142 mg/kg | |||
| Fysische eigenschappen | ||||
| Dichtheid | 1,987 g/cm³ | |||
| Smeltpunt | 776 °C | |||
| Kookpunt | 1500 °C | |||
| Oplosbaarheid in water | 344 g/L | |||
| Goed oplosbaar in | water | |||
| Slecht oplosbaar in | ethanol | |||
| Onoplosbaar in | aceton | |||
| Geometrie en kristalstructuur | ||||
| Kristalstructuur | kubisch ruimtelijk gecentreerd | |||
| Thermodynamische eigenschappen | ||||
| ΔfH |
−214,6 kJ/mol | |||
| S |
239,1 J/mol·K | |||
| Nutritionele eigenschappen | ||||
| Type nutriënt | mineraal | |||
| Essentieel? | ja | |||
| Type additief | smaakversterker, zoutvervanger | |||
| E-nummer | E508 | |||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | ||||
| ||||
Eigenschappen en fysiologische effecten
bewerkenIn vaste vorm is kaliumchloride een witte kristallijne stof met een molmassa van 74,55 g/mol, een smeltpunt van 776 °C en een kookpunt van 1500 °C. Kaliumchloride is goed oplosbaar in water en zendt in een vlamproef een rood-paars licht uit. Het is een zout (een verbinding van een metaal en een niet-metaal) dat van nature als een van de noodzakelijke elektrolyten in het menselijk lichaam (maar ook in dat van vele dieren) voorkomt en speelt een cruciale rol bij het reguleren van het kloppen van het hart, de regulering van de vochtbalans en het functioneren van de spieren.
Fysiologie
bewerkenZowel een te hoge concentratie (hyperkaliëmie) als een te lage concentratie (hypokaliëmie) kaliumchloride in het bloed kan gevaarlijk zijn. Een te hoge concentratie heeft hartkloppingen tot gevolg, een te lage concentratie verlaging van de klopsnelheid (bradycardie).[2]
Consumptie
bewerkenHet kan zonder probleem oraal gebruikt worden, en dient soms als gezonder alternatief voor tafelzout. Het is dan vaak als een mengsel van natriumchloride en kaliumchloride in verhoudingen van ruwweg 33%/66% tot 25%/75% ('natriumarm zout') gebruikt, maar als tafelzout is het ook geheel (of nagenoeg) 'natriumvrij' verkrijgbaar. Sommige voedingssupplementen of ‑preparaten kunnen ook kaliumchloride bevatten – vanzelfsprekend bij kalium-supplementen tegen hypokaliëmie, of bijgevolg omdat gebruikte ingrediënten waarmee het supplement of preparaat is bereid inherent kalium bevatten (zoals zeewier of banaan). Het smaakt wel veel bitterder dan natriumchloride (tafelzout). Inname van een grote hoeveelheid kaliumzout – zijnde meer dan 18 gram ineens, of meer dan 18 gram in een dag zonder dat het teveel aan kalium(-ionen) afdoende wordt uitgescheiden (via de urine) – kan echter leiden tot (acute) hyperkaliëmie, met ernstige gevolgen als spierverlamming en hartfalen, mogelijk met fatale afloop. Hoeveelheden vanaf 5 tot 7 gram kunnen echter ook al tot (ernstige) hartklachten leiden, al dan niet mede door een verminderde nierfunctie.[2]
Andere toepassingen
bewerkenAndere toepassingen zijn onder meer:
- Als meststof of bestanddeel daarvan.
- Als smaakversterker bij voedselbereiding en -consumptie.
- In vaccins en medicijnen als hulpstof, bij medicatie in capsules wordt kaliumchloride als droogmiddel gebruikt zodat de capsules niet of minder snel verweken.[3]
- In strooizout, omdat de vriestemperatuur lager is dan die van pekel (met natriumchloride), zodat een effectievere vriespuntsdaling wordt bewerkstelligd.
- Als bestanddeel van smeltzout in de raffinage van metalen.
- Als bestanddeel voor de dodelijke injectie in de Verenigde Staten.
Bij onderzoek naar de chemische bodemvruchtbaarheid in het Nederlandse taalgebied wordt de zuurgraad gewoonlijk gemeten op een bodemextract met een een-molaire oplossing van KCl: de zogenaamde pH-KCl.[4]
Winning of synthese
bewerkenKaliumchloride wordt meestal uit het mineraal sylviet gewonnen.
In het laboratorium kan het in een zeer exotherme reactie worden geproduceerd door chloorgas langs elementair kalium te leiden:
Kaliumchloride ontstaat in de reactie tussen kaliumhydroxide en zoutzuur:
Externe link
bewerken- Details van de bepaling van een pH-KCl – Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt.[Noot 1]
- Bronnen
- CRC Handbook of Chemistry and Physics, 2006 (87e editie), CRC Press LLC, ISBN 978-0849304873
- MSDS fiche Sigma Aldrich, Bornem, productnummer 60130
- Noten
- ↑ Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt, vzw | Kruishoutem | België (via de Wayback Machine, archiefdatum 29 juli 2013).
- Referenties
- ↑
(en) WHO Model List of Essential Medicines (20th edition). www.who.int §26.1 pag. 48. Wereldgezondheidsorganisatie (maart 2017). Gearchiveerd op 20 februari 2019. Geraadpleegd op 20 februari 2019.
- ↑ a b Kalium. www.voedingscentrum.nl. Voedingscentrum (2011–2018). Gearchiveerd op 12 maart 2018. Geraadpleegd op 13 oktober 2018.
- ↑ Sikkens, F.N., Recepteren. www.leef.nl. Arcus College | Apotheek Born (januari 2014). Gearchiveerd op 13 oktober 2018. Geraadpleegd op 13 oktober 2018.
- ↑ Schils, René, 30 vragen en antwoorden over bodemvruchtbaarheid. edepot.wur.nl pag. 29,34–35. Wageningen University & Research (2012). Gearchiveerd op 22 december 2017. Geraadpleegd op 13 oktober 2018.
