Georgische parlementsverkiezingen 2004
De Georgische parlementsverkiezingen van 2004 vonden plaats op 28 maart 2004 voor 150 van de 235 parlementsleden. Dit was een herhalingsverkiezing voor de 6e convocatie van het Parlement van Georgië nadat de verkiezingen in 2003 gedeeltelijk ongeldig verklaard waren vanwege fraude. Er deden elf partijen en vijf lijstcombinaties mee,[1] die streden voor de zetels die via evenredige vertegenwoordiging werden verkozen. De districtszetels werden niet opnieuw verkozen. De verkiezingen werden gewonnen door de Verenigde Nationale Beweging van (inmiddels) president Micheil Saakasjvili die 135 zetels binnensleepte. De overige 15 gingen naar het oppositieblok 'Rechtse Oppositie - Industrialisten'.
| Georgische parlementsverkiezingen 2004 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum eerste ronde | 28 maart 2004 | ||||||
| Land |  Georgië
| ||||||
| Te verdelen zetels | 150 | ||||||
| Opkomst eerste ronde | 63,93 % 
| ||||||
| Resultaat | |||||||
| Grootste partij | Verenigde Nationale Beweging | ||||||
| Begin regeerperiode | 22 april 2004 | ||||||
| |||||||
Samenstelling parlement volgens de verkiezingen:
■ Verenigde Nationale Beweging (153)
■ Nieuwe Rechtsen - Industrialisten (23)
■ Onafhankelijken (20)
■ Toegewezen Abchazische leden (10) | |||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
Kiesstelsel bewerken
Normaliter zouden de verkiezingen plaatsgevonden hebben met een gemengd kiesstelsel waarbij 150 van de 235 zetels verkozen worden via evenredige vertegenwoordiging met een kiesdrempel van 7% door een stem op een partijlijst, en 85 zetels via enkelvoudige districten op basis van een tweerondensysteem met een 33% drempel (eenderde).[1] Tien van deze zetels werden toebedeeld aan afgevaardigden die in 1992 in Abchazië al verkozen waren. Omdat in Abchazië en Zuid-Ossetië geen verkiezingen gehouden konden worden, werden de mandaten van deze tien parlementsleden automatisch verlengd. Verder gold een minimale opkomst van eenderde van het aantal geregistreerde kiezers om de verkiezingen geldig te maken.
In 2004 werd alleen het evenredig te verdelen deel verkozen met een kiesdrempel van 7%. Ondanks binnenlandse en buitenlandse druk de kiesdrempel te verlagen bleef de regering bij de 7%.[2]
Partijen bewerken
In aanloop naar de verkiezingen meldden 34 partijen en vijf verkiezingsblokken zich bij de centrale verkiezingscommissie voor deelname,[3] waarvan respectievelijk 14 partijen en vijf blokken een kandidatenlijst indienden die op het stembiljet stonden.[4][6] Op de laatste dag voor de verkiezingen trokken drie partijen zich terug, omdat ze naar hun zeggen rekening hielden met verkiezingsfraude.[7] De stembiljetten waren al afgedrukt, waardoor er wel op deze partijen gestemd kon worden.
De leiders van de Rozenrevolutie hadden naar de verkiezingen toe hun politieke allianties geconsolideerd. De Verenigde Nationale Beweging van Micheil Saakasjvili en de Republikeinse Partij bundelden hun krachten met de alliantie van Nino Boerdzjanadze en Zoerab Zjvania's Verenigde Democraten. Dit leidde tot spanningen tussen de Republikeinen en Zjvania, nadat de Republikeinen een fusie tegenhielden en hem een intrigant noemden.[8][9] Ook het samenstellen van de kandidatenlijst leidde tot frictie tussen de drie leiders van de revolutie. Parlementsvoorzitter Boerdzjanadze voelde zich tekort gedaan en eiste een groter deel voor haar aanhang op in de gecombineerde lijst.[10]
De Burgerunie van de afgetreden Edoeard Sjevardnadze deed niet mee met deze verkiezingen en was na de revolutie op sterven na dood. De belangrijkste alliantie die zich als oppositie tegen de regering van president Saakasjvili opstelde was de samenwerking tussen de Nieuwe Rechtsen en Industrie zal Georgië redden. Zij namen deel als 'Rechtse Oppositie - Industrialisten', en bepleitten belastinghervormingen, grondwetshervormingen, bescherming van het private ondernemerschap en Euro-Atlantische integratie.[11] Andere partijen met potentieel om de kiesdrempel te halen en die zich als oppositie positioneerden waren de Arbeiderspartij onder leiding van Sjalva Natelasjvili en de Unie voor Democratisch Herstel van de Adzjaarse leider Aslan Abasjidze. De spanningen rond Adzjarië liepen gedurende de verkiezingsperiode op,[12] mede doordat de centrale autoriteiten onder leiding van Saakasjvili het centrale gezag over de regio wilde herstellen en zich van Abasjidze wilden ontdoen. Dit culmineerde kort na de verkiezingen in de Adzjaarse crisis.
Een opvallende nieuwkomer was de partij 'Vrijheid' (Tavisoepleba) van Konstantin Gamsachoerdia, de zoon van de afgezette eerste president Zviad Gamsachoerdia.[13] Konstantin Gamsachoerdia was pas midden maart teruggekeerd in Georgië na twaalf jaar in Zwitserland gewoond te hebben en wist in de opiniepeilingen snel op te komen.[14] De lijstcombinatie 'Nationaal-Democratische Alliantie' verenigde de Nationaal-Democratische Partij, een voormalige bondgenoot van Sjevardnadze, en de Unie van Traditionalisten die de Rozenrevolutie had gesteund. De combine maakte zich sterk voor het Georgische uittreden uit het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, de beëindiging van de Russische militaire bases in Georgië, en lidmaatschap van de NAVO. Tevens pleitte het voor een Zuid-Kaukasische Parlementaire Assemblee voor meer regionale samenwerking.[15]
Verkiezingswaarneming bewerken
De verkiezingen werden door ongeveer 6500 binnenlandse en meer dan 500 buitenlandse waarnemers geobserveerd.[16] De OVSE nam het gros van de internationale waarneming op zich, met bijna 500 waarnemers. De missie bestond uit 40 lange-termijn waarnemers die zowel de periode voorafgaand als na de stembusgang rapporteerden en 440 korte-termijn waarnemers uit 43 lidstaten voor de verkiezingsdag. In deze laatste groep bevonden zich ook afgevaardigden namens de Parlementaire Vergadering van de OVSE, de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa en het Europees Parlement die bij elkaar 1.300 van de 2.860 stembureaus bezochten.[17] Het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) stuurde ook verkiezingswaarnemers.[18]
Net als vijf maanden eerder werd er aan parallel stemmentellen vanuit het maatschappelijk middenveld gedaan, volgens het Parallel Vote Tabulation (PVT) principe. Dit is een systeem waarbij onafhankelijke waarnemers steekproefsgewijs de telling op stembureaus parallel registreren.[19] De Georgische NGO International Society for Fair Elections and Democracy (ISFED) verzorgde deze paralleltelling ruim 1700 burgerwaarnemers.[16]
De OVSE oordeelde na de verkiezingen dat "de aanloop naar de verkiezingen opmerkelijke vooruitgang liet zien" en het stelde dat ze de "meest democratische sinds de onafhankelijkheid" waren met een verkiezingsproces dat beter was afgestemd op internationale normen voor democratische verkiezingen. Het noteerde toch een aantal onregelmatigheden, zoals lokaal opmerkelijke opkomstcijfers, selectieve annulering van resultaten en onjuiste behandeling van sommige klachten die "een uitdaging voor de integriteit van de verkiezingsuitslagen in sommige districten" vormden. De OVSE voorzag dat de "politieke wil van de Georgische autoriteiten om de tekortkomingen in het verkiezingsproces aan te pakken, steeds meer op de proef zal worden gesteld in een meer competitieve en pluralistische politieke omgeving". Het was kritisch over de omstandigheden van de verkiezingen in de Autonome Republiek Adzjarië die "opnieuw niet bevorderlijk waren voor democratische verkiezingen". De OVSE rapporteerde intimidatie en geweld tegen aanhangers van de oppositie en journalisten die het democratische tekort in Adzjarië onderstreepten en dat hierdoor "in feite een dubbele standaard voor verkiezingen in Georgië werd gecreëerd".[20]
Resultaten bewerken
De verkiezingen werden gewonnen door de Verenigde Nationale Beweging van (inmiddels) president Micheil Saakasjvili die met bijna 68% van de stemmen 135 van de 150 te verkiezen zetels binnensleepte, waarmee het samen met de districtszetels net geen grondwettelijke meerderheid behaalde. De overige 15 zetels gingen naar het oppositieblok 'Rechtse Oppositie - Industrialisten' dat bijna 8% van de stemmen haalde. Andere partijen behaalden de kiesdrempel van 7% niet, waardoor feitelijk 24,5% van de stemmen verloren gingen. In Tsjiatoera werd een districtszetel herkozen, waar een tweede ronde nodig was, die op 9 april 2004 gehouden werd en gewonnen werd door de Verenigde Nationale Beweging.[21] Voor de verkiezingen waren de 'Boerdzjanadze-Democraten' en 'Nationale Beweging Democraten' opgegaan in het verkiezingsblok van de Verenigde Nationale Beweging, waardoor ook de eerder verkozen districtszetels hierin opgingen.
De Burgerunie van Sjevardnadze deed niet mee met de verkiezingen, maar de eerder verkozen districtszetels bleven namens de partij zitten. De Unie voor Democratisch Herstel behaalde volgens de verkiezingscommissie Adzjarië 52,5% van de stemmen, maar behaalde in de rest van het land nauwelijks stemmen en bleef ruim onder de kiesdrempel.[22] De Arbeiderspartij behaalde 6% van de stemmen, een groot verlies ten opzichte van 2003. Het claimde dat verkiezingsfraude hieraan ten grondslag lag en spande tevergeefs een rechtszaak aan om de resultaten te annuleren.[23]
| Partij | Partijlijsten | District zetels |
Totaal zetels |
Opmerking | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen | % | Zetels | ||||||||||||
| #5 | Nationale Beweging - Democraten * Verenigde Nationale Beweging * Boerdzjanadze-Democraten * Republikeinse Partij |
992.275 | 67,75 | 135 | 18 | 153 | [24] | |||||||
| #3 | Rechtse Oppositie - Industrialisten * Nieuwe Rechtsen * Industrie zal Georgië redden |
113.313 | 7,74 | 15 | 8 | 23 | [25] | |||||||
| #4 | Georgische Arbeiderspartij | 89.981 | 6,14 | 0 | 4 | 4 | ||||||||
| #18 | Vrijheid | 65.809 | 4,49 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #2 | Unie voor Democratisch Herstel | 57.829 | 3,95 | 0 | 6 | 6 | ||||||||
| #7 | Nationaal-Democratische Alliantie * Nationaal-Democratische Partij * Unie van Traditionalisten |
38.247 | 2,61 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #13 | Dzjoember Patiasjvili - Eenheid | 37.054 | 2,53 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #1 | Socialistische Partij van Georgië | 7.229 | 0,49 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #10 | Nationalisten | 4.039 | 0,28 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #16 | Volksfront | 2.184 | 0,15 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #14 | Partij van Democratische Waarheid | 2.062 | 0,14 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #12 | Blok van Nationaal Herstel | 1.759 | 0,12 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #8 | Georgische Politieke Unie "Mtsveli" | 737 | 0,05 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #11 | Blok Samshoblo (Moederland) | 520 | 0,04 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #15 | Partij van Nationale Ideologie | 477 | 0,03 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| #20 | Georgische Volksalliantie | 349 | 0,02 | 0 | 0 | 0 | ||||||||
| Voor een Nieuw Georgië - Burgerunie | 19 | 19 | [26] | |||||||||||
| Onafhankelijken | 20 | 20 | ||||||||||||
| Afgevaardigden Abchazische regering in ballingschap | 10 | 10 | Automatisch verlengd mandaat | |||||||||||
| Stemmen voor teruggetrokken partijen | 50.819 | 3,57 | - | - | - | [27] | ||||||||
| Totaal | 1.464.683 | 100 | 150 | 85 | 235 | |||||||||
| Subtotaal stemmen | 1.464.683 | 97,78 | ||||||||||||
| Missende stemmen | 33.329 | 2,22 | ||||||||||||
| Totaal uitgebrachte stemmen | 1.498.012 | 100,00 | ||||||||||||
| Geregistreerde kiezers en opkomst | 2.343.087 | 63,93 | ||||||||||||
| Bronnen: CESKO,[28] IFES,[29] Publika,[30] IPU,[31]Civil Georgia (districten);[32][21] Noot: in deze lijst is het percentage van de stemmen berekend o.b.v het totaal aantal geldige stemmen (1.464.683). | ||||||||||||||
Reacties bewerken
Verenigde Staten - De Verenigde Staten loofden de Georgische autoriteiten voor de vooruitgang die geboekt was om democratische verkiezingen te houden. De woordvoerder van het Department of State stelde dat de VS "het eens zijn met de voorlopige conclusies van de OVSE-waarnemingsmissie, die constateerde dat Georgië lovenswaardige vooruitgang heeft geboekt om deze verkiezingen dichter bij de Europese normen te brengen".[33]
Europese Unie - De EU onderschreef op 30 maart 2004 de voorlopige conclusies van de OVSE waarnemersmissie en verklaarde "ingenomen te zijn met de bevindingen van de IEOM dat het stemgeheim tijdens deze verkiezingen is verbeterd en dat de media in het algemeen vrijheid van meningsuiting genoot, met uitzondering van Adzjarië". Het bekritiseerde "het volledige gebrek aan inzet van de autoriteiten van Adzjarië" om de voorwaarden voor het houden van "zinvolle democratische verkiezingen" te garanderen. De EU sprak de verwachting uit dat de Georgische autoriteiten "de zorgen van de IEOM wegnemen en constructief blijven samenwerken met de OVSE en de Raad van Europa voor verdere democratisering" en stelde alle Europese beleidsinstrumenten ter beschikking.[34]
Zie ook bewerken
Referenties bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
