Warschau

hoofdstad van Polen
(Doorverwezen vanaf Warschau (hoofdbetekenis))
Zie Warschau (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Warschau.

Warschau (Pools: Warszawa) is de hoofdstad van Polen en met 1.860.281 inwoners (2021)[2] tevens de grootste stad van het land. De Metropoolregio Warschau telt 3.5 miljoen inwoners. De stad ligt in het historische landsdeel Mazovië aan de Wisła, waarbij het centrum op de linkeroever ligt en het stadsdeel Praga op de rechter. Het is ook de hoofdstad van het woiwodschap Mazovië. De vlag van Warschau bestaat uit twee even hoge horizontale banen in de kleuren geel (boven) en rood. Historisch centrum van de stad staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De stad zelf wordt in de volksmond ook wel het "Parijs van het Oosten" genoemd, vooral vanwege haar architectuur en diversiteit.[3]

Warschau
Warszawa
Stad in Polen Vlag van Polen
Warschau (Polen)
Warschau
Situering
Woiwodschap Vlag van het Poolse woiwodschap Mazovië Mazovië
District zelfstandig stadsdistrict
Gemeente miasto stołeczne Warszawa
Coördinaten 52° 13′ NB, 21° 2′ OL
Algemeen
Oppervlakte 517,24 km²
Inwoners
(2021)
1.860.281[1]
(3598 inw./km²)
Overig
Identificatiecode 14650
Website https://warszawa19115.pl
Foto's
Warschau collage
Warschau collage
Portaal  Portaalicoon   Polen
Beeld van de sirene van Warschau aan de rivier Wisla.

Frontex, het Europees Grens- en kustwachtagentschap is gevestigd in Warschau.

BBP per inwoner van Warschau bedroeg in 2019 bijna €50.000, hoger dan in Berlijn, Utrecht of Wenen.[bron?]

Geschiedenis bewerken

  Zie Geschiedenis van Warschau voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Warschau is niet de oudste stad van Polen, maar is wel een oude stad. Volgens een legende stamt de naam Warszawa af van twee geliefden, de visser Wars en het meisje Sawa, die de stad zouden hebben gesticht. Een andere variant op deze legende spreekt van twee broers. De eerste vermelding dateert van 1241. Aanvankelijk was het de hoofdstad van het vorstendom Mazovië, maar in 1596 verplaatste de Poolse koning zijn residentie van Kraków naar het centralere Warschau. Tijdens de Poolse delingen (1795-1918) maakte Warschau deel uit van het Russische rijk, enkele gebouwen herinneren nog aan die tijd. 7 november 1815 werd Alexander I van Rusland in Warschau verwelkomd als de nieuwe koning van Polen. Tijdens de Pools-Russische Oorlog (1919-1921) werd het Rode Leger tot staan gebracht voor de poorten van Warschau en tot de terugtocht gedwongen door het Poolse leger (met hulp van Franse adviseurs). Dit ging de geschiedenis in als het "Wonder aan de Weichsel" omdat de rest van Europa behoed zou zijn voor het bolsjewisme.

 
Poolse leger verdedigt Warschau tegen Duitsers in september 1939.

De Tweede Wereldoorlog verliep tragisch voor de stad: het omvangrijke joodse getto werd vernietigd na de joodse opstand in 1943, en de stad werd goeddeels verwoest tijdens en na de Opstand van Warschau van 1944. Elk jaar op 1 augustus om 17:00 herdenken de Warschauers het Uur 'W', het exacte moment waarop Operatie Storm in 1944 had moeten beginnen, een strategisch geplande opstand tegen de Duitse bezetters in de stad, dat zou leiden tot de Opstand van Warschau.[4] Na afloop van de laatste opstand werden alle overgebleven inwoners de stad uit gedreven. De bevolking daalde van 1,3 miljoen in 1939 tot 420.000 in september 1945.

  Zie Poolse Veldtocht en Getto van Warschau voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

In de naoorlogse tijd is het oude centrum (Stare Miasto) echter in oude stijl herbouwd en de stad staat nu op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De nauwgezette restauratie ging de geschiedenis in als het "Wonder van Warschau".

Bestuurlijke indeling bewerken

Tot 1994 waren er 7 districten in Warschau: Śródmieście, Praga Północ, Praga Południe, Żoliborz, Wola, Ochota, Mokotów. Tussen 1994 en 2002 waren er 11 districten: Centrum, Białołęka, Targówek, Rembertów, Wawer, Wilanów, Ursynów, Włochy, Ursus, Bemowo, Bielany. Sinds 2002 bestaat Warschau uit de volgende 18 districten:

District Inwoners Gebied
Mokotów 225.571 35,4 km²
Praga Południe 182.588 22,4 km²
Ursynów 148.876 48,6 km²
Wola 137.692 19,26 km²
Bielany 133.778 32,3 km²
Śródmieście 126.143 15,57 km²
Targówek 123.214 24,37 km²
Bemowo 113.066 24,95 km²
Ochota 89.383 9,7 km²
Białołęka 89.234 73,04 km²
Praga Północ 71.675 11,4 km²
Wawer 69.898 79,71 km²
Ursus 50.355 9,35 km²
Żoliborz 48.060 8,5 km²
Włochy 39.690 28,63 km²
Rembertów 23.320 19,30 km²
Wesoła 22.757 22,6 km²
Wilanów 19.146 36,73 km²
Totaal 1.714.446 521,81 km²

Bezienswaardigheden bewerken

 
Koninklijk Kasteel, wegens politieke redenen relatief laat in de jaren 70 herbouwd
 
Slotplein
 
Wilanówpaleis
 
Presidentieel Paleis met het monument van Poniatowski
 
Skyline van Warschau

Het hart van de oude stad Stare Miasto is de Rynek Starego Miasta, het oude marktplein, omgeven door kleurige huizen, die tussen 1949 en 1963 minutieus herbouwd werden onder leiding van een Russische architect. Ook andere straten en een deel van de oude omwalling (met het bastion Barbakan) werden hersteld.

Aan de rand van de oude stad bevindt zich het Slotplein (Plac Zamkowy) met het Koninklijk Paleis (17e-eeuws, herbouwd) en de aan koning Sigismund III Wasa gewijde gedenkzuil (Zygmunt-zuil). Sigismund was de koning van Polen die Warschau boven Krakau als hoofdstad verkoos, omdat het dichter bij Zweden lag.

Tot de grootste curiositeiten die in Warschau te zien zijn, behoren twee schilderijen van de Hollandse kunstschilder Rembrandt van Rijn (Geleerde aan een lessenaar en Jonge vrouw in een schilderijlijst) die voor het grote publiek in het Koninklijk Kasteel permanent worden tentoongesteld.

Bij dit plein begint de Koninklijke Route, bestaande uit de belangrijke boulevards Krakowskie Przedmiescie en Nowy Świat, die uiteindelijk naar de voormalige koninklijke buitenverblijven Wilanów leiden. Langs de route ligt ook het oudste en mooiste stadspark van Warschau, Łazienki-park.

Ten noorden van de oude stad ligt Nowe Miasto (de nieuwe stad) met gebouwen uit de 17e eeuw.

Ten westen van de oude binnenstad is na de Tweede Wereldoorlog een nieuw centrum verrezen. Dit gebied kenmerkt zich door hoge, modernistische gebouwen en brede straten; vaak met vrijliggende trambanen. Dit gebied is gebouwd rond het Paleis van Cultuur en Wetenschap, (Pools: Pałac Kultury i Nauki), een kolossaal bouwwerk in stalinistische stijl, gebouwd tussen 1952 en 1955 en een geschenk van Stalin aan de stad. Dit gebouw, naast het Centraal Station, is voor publiek toegankelijk, en biedt vanaf de hoogste verdieping uitzicht over de stad. De inwoners van Warschau hebben gemengde gevoelens bij het paleis, door de zeer gevoelige historische verbintenis met de voormalige Sovjet-Unie. Grapjes die wel worden gemaakt over het paleis zijn bijvoorbeeld: "Warschau is het mooist bekeken vanaf het Paleis van Cultuur en Wetenschappen: dan zie je het paleis zelf namelijk niet" en het wordt spottend ook weleens Peking genoemd. (Naar de afkorting PKiN.)

Sinds de val van het communisme in 1989 heeft Warschau zich in rap tempo getransformeerd. Moderne wolkenkrabbers domineren nu de skyline van Warschau, waar voorheen alleen het Paleis voor Cultuur en Wetenschappen opviel.

Kerken bewerken

Paleizen bewerken

Parken en Tuinen bewerken

Overige bewerken

Cultuur bewerken

Musea bewerken

Economie bewerken

Winkelen bewerken

De meeste winkels zijn in de Oude Stad, langs de Ulica Krakowskie Przedmieście en de Ulica Nowy Świat. De belangrijkste winkelstraten van Warschau zijn de Chmielna en de Nowy Świat. Aan de straat Marszałkowska, tegenover het cultuurpaleis, zijn grote warenhuizen.

Ulica Chmielna en Złote Tarasy zijn winkelcentra. Andere winkelcentra liggen in de voorsteden zoals Arkadia en Galeria Mokotów, ze zijn tot tien uur ’s avonds open.

Markt is onder andere de Plac Defilad de Jarmark Europa, de grootste bazaar van Europa, in een sportstadion, Bazar Na Kole en Bazar Różyckiego. Op de rechteroever van de Wisła, vlak bij de Poniatowskibrug is ook markt.

Iedere zondag is er een antiekmarkt in Kolo, aan de westkant van de stad.

Onderwijs bewerken

In Warschau is onder andere de Academie voor Schone Kunsten in Warschau, de Universiteit van Warschau en de Technische Universiteit Warschau.

Sport bewerken

 
Het Nationaal Stadion

Warschau heeft twee voetbalclubs, Legia Warschau en Polonia Warschau. Legia is de populairste en grootste club van de stad. Zij wonnen 14 keer de landstitel en zijn daarmee sinds 2020 mede recordhouder. Legia speelt in het Wojska Polskiegostadion, en komen uit in de Ekstraklasa. Polonia Warschau werd 2 keer landskampioen (de laatste keer in 2000). Door financiële problemen speelt Polonia Warschau al een aantal jaren niet meer op het hoogste niveau.

In juni 2012 werd in het Nationaal Stadion een deel van het programma van het EK voetbal 2012 afgewerkt.

In Warschau bevindt zich de onoverdekte ijsbaan Tor Stegny. Met deze ijsbaan was Warschau gastheer van het WK afstanden van 1997. Tevens werd er in 1992 en 2015 geschaatst om de wereldtitels bij de junioren. In 2003 werd het WK shorttrack in Warschau georganiseerd.

Verkeer en vervoer bewerken

De primaire luchthaven is Warschau Frédéric Chopin. De stad beschikt ook over een in 2012 geopend alternatief vliegveld voor low-cost maatschappijen; Luchthaven Warschau Modlin.

De stad ligt aan de Poolse A2 snelweg, deel van de Europese weg 30.

Warschau beschikt sinds 1995 over een metro. Ook is er vervoer per tram.

Het belangrijkste spoorwegstation is Station Warszawa Centralna. Andere stations zijn:

Klimaat bewerken

Warschau ligt op de grens tussen zeeklimaat en landklimaat. Door de opwarming van de Aarde is de classificatie aan het wijzigen van Dfb naar Cfb, volgens het systeem van Köppen. Dit gebeurt bij een gemiddelde temperatuur boven −3 °C in de koudste maand.

Weergemiddelden voor Warschau
Maand jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Jaar
Gemiddeld maximum (°C) 0,4 1,9 6,8 13,1 19,3 21,9 23,6 23,4 17,9 12,3 5,5 1,9 12,3
Gemiddeld minimum (°C) −4,8 −4,0 −1,0 3,1 8,1 11,3 12,9 12,3 8,6 4,4 0,3 −2,8 4,0
Neerslag (mm) 22,1 22,0 28,1 34,8 50,7 71,3 73,2 59,0 49,0 38,2 36,6 34,6 519,6
Bron: WMO: [1] (1971-2000)

Stedenbanden bewerken

Bekende inwoners van Warschau bewerken

Externe link bewerken

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Warszawa op Wikimedia Commons.
Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Warschau.