Wahlwiller

dorp in de Limburgse gemeente Gulpen-Wittem, Nederland

Wahlwiller (Limburgs: Wilder) is een dorp in het zuiden van de Nederlandse provincie Limburg. Het dorp hoort tot de gemeente Gulpen-Wittem en heeft ongeveer 170 huizen en (in 2015) 400 inwoners.

Wahlwiller
Wilder
Dorp in Nederland Vlag van Nederland
Wahlwiller (Limburg)
Wahlwiller
Situering
Provincie Vlag Limburg Limburg
Gemeente Vlag Gulpen-Wittem Gulpen-Wittem
Coördinaten 50° 49′ NB, 5° 56′ OL
Algemeen
Oppervlakte 0,41 km²
Inwoners
(2015)
400[1]
Overig
Postcode 6286
Netnummer 043
Woonplaats (BAG) Wittem
Foto's
Plaatsnaambord
Plaatsnaambord
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Cunibertuskerk van Wahlwiller

Aan de noordzijde van het dorp ligt de Kruisberg en aan de andere zijde van deze heuvel ligt het dorpje Eys.

Etymologie

bewerken

De naam 'Willer' komt van het Oud-Germaanse woord 'wiler', dat net als het Duitse woord 'Weiler' gehucht of hofstede betekent.[2] In de 14e eeuw wordt het dorp vermeld als Waelwilre, Wailwilre en Walwilre, het voorvoegsel in de zin van Waals of Romaans sprekend.

Geschiedenis

bewerken

Het dorp Wahlwiller is gelegen ten zuiden van de Selzerbeek en is ontstaan aan de oude hoofdweg van Maastricht via Gulpen naar Aken. Aan de noordkant van deze weg (Oude Baan) staat de kerk. Ten oosten van het dorp ligt de herenhoeve Lanterne die al in de 14e eeuw wordt genoemd als eigendom van de heren van Wittem. Aan de andere kant van het dorp stond de hoeve Leyenhof met een 16e-eeuws woonhuis. De hoeve is in 1890 door brand verwoest.

Wahlwiller was in de 13e eeuw een erfgoed van de hertogen van Limburg. In 1288 (Slag bij Woeringen) kwam het in handen van de hertog van Brabant. In 1354 werd Wahlwiller aan de heren van Wittem geschonken. Sindsdien hoorde Wahlwiller tot de heerlijkheid Wittem.

Tot 1802 behoorde Wahlwiller tot de parochie van Eys, daarna tot die van Mechelen en vanaf 1835 was het een zelfstandige parochie.

Tussen 1922 en 1938 was er een halte van de tramlijn Maastricht-Vaals in Wahlwiller.

Sint-Cunnibertuskerk

bewerken

De Sint-Cunnibertuskerk stamt ten dele uit de 12e eeuw. De kerk is in het bijzonder bekend om de muurschilderingen en kruiswegstaties van Aad de Haas (1920-1972). De kruiswegstaties, die hij voltooide in 1947, werden aanleiding voor een hoogoplopend conflict. Ze vielen niet in de smaak van de bisschop van Roermond, die in 1949 verwijdering verordonneerde. Pas in 1981 kwamen ze weer terug in de Sint-Cunibertuskerk. Kerk en schilderingen zijn op afspraak te bezichtigen.

Bezienswaardigheden

bewerken
Zie ook

Natuur en landschap

bewerken

Wahlwiller ligt in het Selzerbeekdal op een hoogte van ongeveer 120 meter, tussen het Plateau van Vaals en het Plateau van Bocholtz. Vooral in noordelijke richting is er een steile helling, naar de Kruisberg met enkele holle wegen. langs de noordrand van het dorp stroomt de Selzerbeek.

Nabijgelegen kernen

bewerken

Nijswiller, Partij, Eys, Mechelen, Vijlen

Literatuur

bewerken
  • H. Mosmans - 'Uit Wittems Verleden', De Maasgouw (1924).
  • H. Mosmans - 'De Johannieter Commanderij te Mechelen', Publications de la Societe Historique et Archeologique dans le Limbourg (1929).
  • J.F. van Agt - De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Zuid Limburg, Vaals, Wittem en Slenaken (1983).
  • Heemkunde Wahlwiller - Jaarboeken vanaf 2004.
bewerken


Zie de categorie Wahlwiller van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.