Transit is het boekenweekgeschenk van 1994 en het derde boekenweekgeschenk geschreven door Hella Haasse. Het boek is opgedragen aan haar kleindochter Roosje Polak en kwam uit in maart 1994, op de eerste dag van de Boekenweek, die in 1994 als motto hanteerde "Poëzie Centraal".
Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat details over de inhoud of de afloop van het verhaal. Het verhaal speelt zich af van zondag tot en met zondag in 8 dagen, die ook de hoofdstukken vormen.
Geheel in het zwart gekleed keert Iks Westervliet alleen terug van haar Europese reis op het station van Amsterdam. Ze gaat weer op zoek naar haar reisgenoten, die haar vanaf de start van haar reis al in de steek hebben gelaten, Daan en Alma. Iks had hen overgehaald gezamenlijk de middelbare school te verlaten en de wijde wereld in te trekken. Maar Alma en Daan kregen steeds meer aandacht voor elkaar en van de voorgenomen gezamenlijke plannen was niets terechtgekomen.
Vrijwel meteen stuit ze op Daan, die alle eigenschappen van een verwaarloosde junk heeft verworven. Iks gaat daarna tevergeefs langs de ouders van Alma en Daan om achter het adres van Alma te komen. Via een gevonden sleutelbos met labels komt de uitgehongerde Iks in een mooi huis in de omgeving van het Vondelpark, waar op de eerste etage een oude man leeft, die verzorgers blijkt te verslijten. Het is Arnold Cluysman, een intellectueel die al twintig jaar eerder ontslag heeft genomen bij de universiteit en als kluizenaar leeft te midden van zijn wetenschappelijke herinneringen. Zijn ex-vrouw woont met zijn zoon en dochter al decennia in Engeland, onder de naam Clisman. Een jongere zus beheert zijn financiën en regelt de verzorgenden.
Arnold legt Iks uit dat haar eigenlijke naam, Xenia, vreemdelinge in het Grieks betekent. Xenia heeft de eerste letter ‘X’ tot haar roepnaam Iks gemaakt. Arnold heeft de laatste twintig jaar zich teruggetrokken in het grachtenpand van zijn ouders, waarmee hij zijn naam als een levende kluizenaar eer aan doet. Hij heeft grote moeite zijn aantekeningen van de laatste 20 jaar te ordenen. Xenia helpt hem daarbij, zorgt voor zijn eten, maakt wat schoon, gaat aan het werk als vuilnisophaler en zoekt ook nog eens naar Alma. Laatstgenoemde werkt misschien in de prostitutie in Antwerpen. Daan neemt ze mee naar het grachtenpand om hem van honger en koude te redden. Maar Arnold wil dat niet hebben onder zijn dak en een nacht later blijkt Daan buiten doodgevroren. Xenia verleidt Arnold nog tot een korte wandeling buitenshuis, om aan te geven dat zijn kluizenaarsbestaan vrije keus is. Terwijl ze opnieuw door de buurman van Arnold wordt belaagd, die iets wil in of zelfs met het pand, gooit ze de gevonden sleutels weer in de gracht en ontsnapt aan de buurman met hond.
Ze denkt dat Cluysman genoeg voedsel in huis heeft en via de telefoon kan hij zijn zus bereiken. Zelf kiest ze voor een lift naar Antwerpen in een oud model Peugeot. De bestuurder begrijpt haar en vertelt dat ze op doorreis is, transit. Xenia beaamt die uitgesproken gedachte, ja, ze is in transit.
| 1930-1939: | 1930: De uitgever en zijn bedrijf (Johan Tersteeg) · 1931 · 1932: Bijdragen van Nederlandsche schrijvers en schrijfsters (A.M.E. van Dishoeck, C. Veth, C.J. Kelk ) · 1933: Herinneringen aan Nederlandsche Schrijvers (C.J. Kelk) · 1934: 12 portretten van Nederlandsche auteurs (C.J. Kelk) · 1935: Rondom het Boek 1935 (Roel Houwink) · 1936: Rondom het Boek 1936 (Roel Houwink) · 1937: Rondom het Boek 1937 (Eduard Elias) · 1938: Huis te Huur, Het Friesche goud - Anno 1656, De Koningsweg (F. Bordewijk, Marie Koenen, Marianne Philips) · 1939: Huwelijk, Liefde en geweld langs den Barito, Afgesloten balans (Antoon Coolen, Augusta de Wit, Johan van der Woude) |
| 1940-1949: | 1940: De Getuige, Deez' kleine Hand, Onweer (Egbert Eewijck, Jan Campert, M. Vasalis) · 1941: Novellen en gedichten (Emmy van Lokhorst, Victor E. van Vriesland) · 1942 · 1943 ·1944 · 1945 · 1946: Het Kleine Geschenk (René Radermacher Schorer, Dick Binnendijk, Dirk van Gelder, G.H. 's-Gravesande) · 1947: De ontmoeting (Antoon Coolen) · 1948: Oeroeg (Hella S. Haasse) · 1949: Twee Negerpopjes (Clare Lennart) |
| 1950-1959: | 1950: De zaak Beukenoot (Marianne Philips) · 1951: De porseleintafel (Olaf J. de Landell) · 1952: Insecten in plastic (Manuel van Loggem) · 1953: Tien verhalen (Anthonie Donker) · 1954: Goed geboekt (Jacques den Haan, Adriaan Morriën, Charles Boost) · 1955: Op schrijversvoeten door Nederland (Clare Lennart) · 1956: Ontmoetingen met schrijvers (P.H. Ritter jr.) · 1957: De nacht der Girondijnen (Jacques Presser) · 1958: Het gehucht (August Defresne) · 1959: Dat weet ik zelf niet (Hella S. Haasse) |
| 1960-1969: | 1960: De zalenman (Elisabeth Keesing) · 1961: De onbekende uren (Agaath van Ree) · 1962: Een schot in de lucht (Anton Koolhaas) · 1963: Europa in een boek (Jacques Presser) · 1964: Vier vingers (Robert van Gulik) · 1965: De geuzen (Harry Paape) · 1966: Het zwaard, de zee en het valse hart (Theun de Vries) · 1967: Herinneringen van een bramzijgertje (Jan de Hartog) · 1968: Kom eens om een keizer (Max Dendermonde) · 1969: De goden moeten hun getal hebben (Hubert Lampo) |
| 1970-1979: | 1970: Kasteel in Ierland (Jan Gerhard Toonder) · 1971: Protest per prent (D.H. Couvée) · 1972: Poësie (Peter van Lindonk) · 1973: Een lampion voor een blinde (Bertus Aafjes) · 1974: Als ik, bijvoorbeeld de geest van mijn moeder op den rand van mijn bed... (Louis Couperus) · 1975: Een bericht aan de reizigers (Cees Buddingh') · 1976: Snikken en smartlapjes (Hermine Heijermans) · 1977: Even geduld AUB (Mies Bouhuys, Herman van Run, Nico Scheepmaker) · 1978: Overkomst dringend gewenst (Marnix Gijsen) · 1979: Mooi kado (Simon Carmiggelt, Peter van Straaten) |
| 1980-1989: | 1980: De verdachte Verheugt (Janwillem van de Wetering) · 1981: De ronde van '43 (Henri Knap) · 1982: De Andere Wereld (Marten Toonder) · 1983: Soms denk ik wel eens bij mijzelf... (Wim Kan) · 1984: De ortolaan (Maarten 't Hart) · 1985: Somberman's actie (Remco Campert) · 1986: De glazen brug (Marga Minco) · 1987: Het rookoffer (Tessa de Loo) · 1988: Een overtollig mens (Maarten Biesheuvel) · 1989: De zwaardvis (Hugo Claus) |
| 1990-1999: | 1990: Sterremeer (F. Springer) · 1991: Het volgende verhaal (Cees Nooteboom) · 1992: Weerborstels (A.F.Th. van der Heijden) · 1993: In de mist van het schimmenrijk (Willem Frederik Hermans) · 1994: Transit (Hella S. Haasse) · 1995: Serenade (Leon de Winter) · 1996: Palmwijn (Adriaan van Dis) · 1997: Want dit is mijn lichaam (Renate Dorrestein) · 1998: De heilige Antonio (Arnon Grunberg) · 1999: De erfenis (Connie Palmen) |
| 2000-2009: | 2000: Het theater, de brief en de waarheid (Harry Mulisch) · 2001: Woede (Salman Rushdie) · 2002: De ijsdragers (Anna Enquist) · 2003: Gala (Ronald Giphart) · 2004: Spitzen (Thomas Rosenboom) · 2005: Zomerhitte (Jan Wolkers) · 2006: De grote wereld (Arthur Japin) · 2007: De brug (Geert Mak) · 2008: De pianoman (J. Bernlef) · 2009: Een tafel vol vlinders (Tim Krabbé) |
| 2010-2019: | 2010: Duel (Joost Zwagerman) · 2011: De kraai (Kader Abdolah) · 2012: Heldere hemel (Tom Lanoye) · 2013: De verrekijker (Kees van Kooten) · 2014: Een mooie jonge vrouw (Tommy Wieringa) · 2015: De zomer hou je ook niet tegen (Dimitri Verhulst) · 2016: Broer (Esther Gerritsen) · 2017: Makkelijk leven (Herman Koch) · 2018: Gezien de feiten (Griet Op de Beeck) · 2019: Jas van belofte (Jan Siebelink) |
