Sterbladigenfamilie

familie uit de orde Gentianales
(Doorverwezen vanaf Rubiaceae)

De sterbladigenfamilie (Rubiaceae) is een familie van tweezaadlobbige planten. De familie komt wereldwijd voor, maar vooral in de tropen, waar het bomen en struiken zijn. In gematigde streken zijn het veelal kruidachtige planten. Lievevrouwebedstro (Galium odoratum) en kleefkruid (Galium aparine) zijn bekende soorten in Noordwest-Europa.

Sterbladigenfamilie
Galium odoratum (Lievevrouwebedstro)
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:Lamiiden
Orde:Gentianales
Familie
Rubiaceae
Juss. (1789)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Sterbladigenfamilie op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Economisch nut bewerken

Het economisch belangrijkste geslacht uit de familie is koffie (Coffea), waartoe de arabicakoffie (Coffea arabica) en de robustakoffie (Coffea canephora, synoniem: Coffea robusta) behoren. Uit kinabast (Cinchona officinalis) werd vroeger kinine tegen malaria en koorts verkregen. In de 19e eeuw werd uit de wortelstok van de meekrap (Rubia tinctorum) de rode kleurstof alizarine gewonnen, met als handelsnaam Turks rood.

Sierplanten bewerken

Bekende sierplanten uit de sterbladigenfamilie behoren tot de geslachten Gardenia, Ixora (waaronder Pauwenkers Ixora coccinea) en Pentas. Van de houtige gewassen zijn Cephalanthus en Emmenopterys henryi van belang.[1]

Taxonomie bewerken

Onder taxonomen is er volledige overeenstemming dat deze familie erkend dient te worden en ook volledige overeenstemming over welke planten tot de familie horen. Daarentegen is er nog steeds debat over de interne taxonomie. Het is de op vier na grootste plantenfamilie, met meer dan 10.000 soorten in ruim 600 geslachten. In het Cronquist-systeem (1981) werd de sterbladigenfamilie ondergebracht in een eigen orde Rubiales, maar de recentste systemen (APG-systeem (1998), APG II-systeem (2003) en APG III-systeem (2009)) plaatsen de familie in de Gentianales.

De volgende planten komen voor in de Lage Landen (ze zijn echter niet beperkt tot dit gebied).

Lijst met sterbladigen in de Lage Landen
botanische naam Nederlandse naam Verspreiding Opmerking
Asperula arvensis Akkerbedstro Nederland Mogelijk adventief.
Asperula cynanchica Kalkbedstro België en Nederland In Nederland voor het laatst in 1842.
Cruciata laevipes Kruisbladwalstro België en Nederland
Galium album Mill. (Glad walstro) België en Nederland Volgens Heukels' Flora een synoniem van G. mollugo.[2] The Plant List vermeldt echter beide soorten als geaccepteerd.[3]
Galium aparine Kleefkruid België en Nederland
Galium boreale Noords walstro België en Nederland
Galium divaricatum België Ingeburgerd.
Galium elongatum (Moeraswalstro) België en Nederland Volgens (o.m.) Heukels' Flora een synoniem van G. palustre. The Plant List vermeldt echter beide soorten als geaccepteerd.
Galium glaucum Zeegroen walstro België en Nederland Uitgestorven in Nederland (1921).
Galium mollugo L. Glad walstro België en Nederland zie opm. bij Galium alba
Galium x mutabile België en Nederland G. mollugo x verum.
Galium odoratum Lievevrouwebedstro België en Nederland
Galium palustre Moeraswalstro België en Nederland
Galium parisiense Frans walstro België
Galium patzkeanum België
Galium ×pomeranicum België en Nederland G. album x verum.
Galium pumilum Kalkwalstro België en Nederland
Galium saxatile Liggend walstro België en Nederland
Galium spurium Akkerwalstro België en Nederland Exoot in Nederland (incidentele import).
Galium sylvaticum Boswalstro België en Nederland
Galium tricornutum Driehoornig walstro België en Nederland
Galium uliginosum Ruw walstro België en Nederland
Galium verum Geel walstro België en Nederland
Rubia tinctorum Meekrap Nederland Werd vroeger verbouwd en sloeg soms op uit gemorst zaad, maar sinds 1981 niet meer waargenomen.
Sherardia arvensis Blauw walstro België en Nederland

In Europa komen verder nog voor:

Verder worden ook behandeld in de Nederlandstalige Wikipedia:


Afbeeldingen van Rubiaceae in de Lage Landen bewerken

Externe links bewerken

Zie de categorie Rubiaceae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Wikispecies heeft een pagina over Rubiaceae.