Naterij
Naterij of Ladysmith (Gronings: Laddiesmit) was een gehucht in de gemeente Eemsdelta in het noorden van de provincie Groningen. Het gehucht ligt direct ten noorden van Uitwierde, pal tegen Delfzijl aan.
Gehucht in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Groningen
| ||
| Gemeente | Eemsdelta | ||
| Coördinaten | 53° 21′ NB, 6° 54′ OL | ||
| |||
De naam is waarschijnlijk afgeleid van het Oudfriese woord noth dat vee betekent. Naterij is dan een hoogte waar het vee kon schuilen bij hoogwater.
Tijdens het beleg van Delfzijl (1813-1814) was in Naterij een batterij gevestigd, die door de Fransen verwoest werd. De batterij moest voorkomen dat de Fransen via de zeedijk uitbraken richting het westen.
De naam is ontleend aan de nabijgelegen boerderij Trinaat, ook wel Trijnnaats of Trijnaats (1837). Die werd ten tijde van het beleg bewoond door de herbergierster Trijntje Naats (1747-1825), weduwe van Cornelis Pieters Naat, die hier een tapperij exploiteerde. Ten gevolge van de gevechtshandelingen ging haar boerderij in vlammen op.[1] De volkskundige Tjaard W.R. de Haan noemt de plaatsnaam "een treffend voorbeeld van niet-ongebruikelijke volkshumor".[2]
De plaatsnaam Naterij leidde ook tot speculaties en "een merkwaardig staal van geleerd dwaling". De taalkundige Wobbe de Vries zag – in navolging van Rembertus Westerhoff – in de plaatsnaam het Oudfriese woord nāt 'vee, dier' en dacht aan een uitdrukking *trīne naten 'drie gebruikers van buitendijks land'.[3]
Ladysmith
bewerkenToen timmerman (aannemer) Janske Bruggemann in 1901 enkele huisjes op die plek bouwde, noemde hij die Ladysmith, naar de gelijknamige plaats in het Zuid-Afrikaanse KwaZoeloe-Natal,[4] omdat Bruggemann sympathiseerde met de Boeren in hun strijd tegen de Engelsen. Zo kreeg Naterij een tweede naam. De huisjes zijn de jaren '60 gesloopt toen de Hogelandsterweg werd aangelegd. Op het grondgebied van het voormalige gehucht ligt een deel van wijk Delfzijl-Noord. Het gemaal dat deze wijk bemaalt heet nu Ladysmith.
Ter herinnering aan het gehucht Ladysmith is er een kunstwerk gemaakt door Peter Verhagen in 1977, bestaande uit fundamenten en gedeeltelijk opgemetselde muren die restanten van de huisjes voorstellen, een mozaïek gemaakt door kinderen van de basisscholen De Morgenster en De Viking, een put en andere objecten[5]. Het kunstwerk was in 2015 overwoekerd en ernstig in verval[6].
-
De overblijfselen van Ladysmith anno 2008 -
Restanten in 2021 gezien vanaf de weg met op de achtergrond overwoekerde delen
.jpg)
- ↑ Frederik H.A. Sabron, De blokkade van Delfzijl in 1813-14, Breda 1906, p. 53, 62. Trijntje Jans Moed, weduwe van Cornelis Pieters Naat, wordt hier verward met haar mans nicht Trientje Pieters Naat (1834-1863). De moeder beviel in 1800 op 52-jarige leeftijd van de buitenechtelijke zoon Jakob Jans Drok. Zie AlleGroningers.
- ↑ Tjaard W.R. de Haan, 'Toponymische sprokkels in Groningerland', in: Karel C. Peeters en Robert Roemans (red.), Miscellanea J. Gessler, Deurne 1948, dl. 1, p. 570-584, hier p. 571-572.
- ↑ Wobbe de Vries, Groninger plaatsnamen, 1946, p. 164-165.
- ↑ Klaas A. Mulder op zijn blog Klaasamulder.wordpress.com, artikel gedateerd 13 juni 2007
- ↑ Verslag van de bouw van het kunstwerk op de site van het collectief Voko Lichen waar Peter Verhagen deel van uitmaakt (geraadpleegd 8 september 2020).
- ↑ Aldus constateert Sanne Meijer op haar blog over Ladysmith op www.sannemeijeronderweg.nl
