Kristalstelsel

Een kristalstelsel of kristalsysteem is een begrip uit de kristallografie, die weergeeft op welke manier een kristallijne stof, zoals een mineraal, is opgebouwd. De meest voorkomende kristalstelsels zijn monoklien en orthorombisch. Alle kristallen bestaan uit een rooster van atomen. Dit rooster bepaalt voor ieder kristal de rangschikking van de kristalvlakken en de natuurkundige eigenschappen ervan. Alle kristallen kunnen in theorie aan de hand van hun roosterstructuur, die wordt aangeduid op een kristallografisch assenstelsel, worden ondergebracht in zeven kristalstelsels. Sommige van de kristalstelsels zijn in verschillende bravaisroosters ingedeeld.

Mogelijke kristalstelsels bewerken

Er zijn zeven verschillende roosters mogelijk. Ze staan in de tabel hieronder gerangschikt in oplopende volgorde van symmetrie:

	kristalstelsel	eenheidscel		symmetrie-elementen	voorbeeld
	kristalstelsel	eenheidscel		symmetrie-elementen	naam
1	triklien		$a,b$ en $c$ vrij $\alpha ,\beta$ en $\gamma$ vrij		elbaiet
2	monoklien		$a,b$ en $c$ vrij $\alpha =\gamma =90^{\circ }$ en $\beta$ is vrij	een tweevoudige omwentelingsas een spiegelvlak	seleniet
3	orthorombisch		$a,b$ en $c$ vrij $\alpha =\beta =\gamma =90^{\circ }$	drie tweevoudige assen drie spiegelvlakken	brookiet
4	hexagonaal		$a=b$ en $c$ is vrij $\alpha =\beta =90^{\circ }$ en $\gamma =120^{\circ }$	een zesvoudige as drie spiegelvlakken	smaragd op kwarts
5	trigonaal		$a=b=c$ $\alpha =\beta =\gamma$	een drievoudige as	amethist
6	tetragonaal		$a=b$ en $c$ is vrij $\alpha =\beta =\gamma =90^{\circ }$	een viervoudige as vier tweevoudige assen vijf spiegelvlakken	apofylliet
7	kubisch		$a=b=c$ $\alpha =\beta =\gamma =90^{\circ }$	drie viervoudige assen vier drievoudige assen 12 tweevoudige assen 12 spiegelvlakken	pyriet

Het symmetrie-element van een rotatie is een omwentelingsas, van een spiegeling een spiegelvlak. Een rotatie of een spiegeling wordt genoemd, wanneer de bijbehorende omwentelingsas of het spiegelvlak door het midden van de eenheidscel gaat.

Het is in de kristallografie zo afgesproken, dat het kristalstelsel zo wordt gekozen, dat het de hoogst mogelijke symmetrie beschrijft en de kortste assen worden gebruikt die het rooster correct beschrijven.

Websites bewerken

(en) F Hoffmann en M Sartor op YouTube. The Fascination of Crystals and Symmetry. 7 hoofdstukken.