Hamburg Hauptbahnhof

; Hamburg Hauptbahnhof
	Het station gezien vanuit het zuiden (2009)
Algemeen
Vervoerder(s)	DB Fernverkehr; DB Regio; DSB; Flixtrain; metronom; nordbahn; AKN Eisenbahn
Stationscode	2514
DS100-code	AH; AHS (S-Bahn); HB (U-Bahn Süd); HX (U-Bahn Nord)
Categorie	1
Type	Bf
Opening	6 december 1906
Reizigers	500.000 per dag
Geschiedenis
Gebeurtenis	datum
opening Hauptbahnhof Süd	15 februari 1912
opening Hauptbahnhof Nord	29 september 1968
Constructie
Perrons	4, 2 (S-Bahn)
Perronsporen	8, 4 (S-Bahn)
Spoorvervoer
Spoorlijn(en)	DB 1120 Lübeck - Hamburg; DB 1240 HH Hbf - HH-Altona; DB 1241 HH Hbf - HH-Poppenbüttel; DB 1244 HH Hbf - Aumühle; DB 1270 HH Hbf - HH Diebsteich; DB 1271 HH Hbf - HH-Neugraben; DB 2200 Wanne-Eickel - Hamburg; DB 6100 Berlijn - Hamburg
S-Bahn
Lijn Richting	Volgend station
Wedel	Jungfernstieg
Poppenbüttel	Berliner Tor
Flughafen	Berliner Tor
Blankenese	Dammtor
Poppenbüttel	Berliner Tor
Altona	Jungfernstieg
Bergdorf	Berliner Tor
Elbgaustraße	Dammtor
Aumühle	Berliner Tor
Pinneberg	Jungfernstieg
Stade	Hammerbrook
Altona	Dammtor
Harburg Rathaus	Hammerbrook
Constructie metrostation
Type	Dubbelgewelfdstation
Perrons	5
Perronsporen	6
U-Bahn
Hauptbahnhof	Nord
Lijn Richting	Volgend station
Niendorf Nord	Jungfernstieg
Mümmelmannsberg	Berliner Tor
Elbbrücken	Jungfernstieg
Billstedt	Berliner Tor
Hauptbahnhof	Süd
Lijn Richting	Volgend station
Norderstedt Mitte	Steinstraße
Großhansdorf	Lohmühlenstraße
Ohlstedt	Lohmühlenstraße
Tegen de klok in	Berliner Tor
Met de klok mee	Mönckebergstraße
AKN
Lijn Richting	Volgend station
Neumünster	Dammtor
Hamburg Hbf	Eindpunt
Ligging
Deelstaat	Hamburg
Plaats	Hamburg
Stadsdeel	St. Georg
Adres	Hachmannplatz 16
Coördinaten	53° 33′ NB, 10° 0′ OL
	;
Portaal	Openbaar vervoer ; Duitsland

Hamburg Hauptbahnhof (vaak afgekort tot Hamburg Hbf) is een spoorwegstation in de Duitse stad en gelijknamige stadstaat Hamburg. Het station gelegen in stadsdeel Hamburg-Mitte is met zo'n 480.000-500.000 reizigers per dag^[1] het grootste en drukste station van Duitsland^[2]. Na Gare du Nord in Parijs is het zelf het drukste treinstation van Europa. Het station is het voornaamste station voor de S-Bahn van Hamburg dat zich binnen het station bevindt. Onder het treinstation bevinden zich twee metrostations, Hauptbahnhof Nord en Hauptbahnhof Sud, beide zijn onderdeel van de Metro van Hamburg of U-Bahn.

Het station hoort bij de 21 stations met de hoogste stationscategorie 1 van DB Station&Service en is voor de dagelijkse verkeersvraag van langeafstands- en regionale treinen met acht perronsporen relatief klein gedimensioneerd.

Het doorgangsstation werd in 1904 als vervanger van de diverse kopstations van verschillende spoorwegmaatschappijen gebouwd en op 6 december 1906 in gebruik genomen.

Geschiedenis bewerken

De eerste Hamburger stations bewerken

In 1870 eindigden in Hamburg de volgende spoorlijnen: vanuit het westen de verbindingslijn uit Altona en Kiel, vanuit het noordoosten uit Lübeck en vanuit het oosten via Bergedorf uit Berlijn. Al deze lijnen hadden hun eigen station, die ongeveer 200 tot 600 meter van elkaar vandaan lagen. Al deze stations bevinden zich in het zuidoosten van de stadsdelen Klostertor en Hammerbrook. Daarbij kwam vanuit het Koninkrijk Pruisen horende stad Harburg uit het zuiden in 1847 de spoorlijn naar Lehrte. De lijn naar Bremen was nog in bouw.

De volgende stations waren er in het centrum van Hamburg:

Het Berliner Bahnhof werd in 1846 door de Berlin-Hamburger Bahn als vervanger van de eerste Hamburger station geopend in Bergedorf. Dit station was geopend op 5 mei 1842, op dezelfde dag als de grote stadbrand van Hamburg die een groot gedeelte van het stadscentrum heeft verwoest. Op de plek van het station liggen de Deichtorhallen;
Het Lübecker Bahnhof werd in 1865 door de Lübeck-Büchener Eisenbahn gebouwd op de plaats van de Spaldingstraße, aan de spoorlijn uit Lübeck waar het spoorwegviaduct naar Hammerbrook ligt;
Het Bahnhof Klosterthor werd in 1866 als eindpunt van de verbindingslijn uit Altona gebouwd en bevond zich ten zuiden van de huidige Altmannbrücke. De sporen werden later gebruikt door de Post en het bij behorende Hauptpostamtes Hühnerposten gebouwd.
Het Venloer Bahnhof werd op de Grote Grasbrook in Hamburg in 1872 gebouwd en in 1892 hernoemd naar Hannoverscher Bahnhof. De spoorlijn naar Hamburg van de Hannöverschen Staatsbahn eindigde tot 1866 bij het Koninkrijk Hannover horende stad Harburg. De overbrugging van de Noord- en Zuid-Elbe door twee bruggen van Hamburg via de Grasbrook, werd in 1872 als eerste door de Köln-Mindener Eisenbahn-Gesellschaft als deel van de Hamburg-Venloer Bahn geopend. Het station diende als eindpunt voor de lijn naar Hannover (deel van de Venloer Bahn) en voor de lijn naar Wanne-Eickel richting het Ruhrgebied. Door het noordelijke gedeelte in Frankrijk van het project spoorlijn Parijs-Hamburg, werd het eindpunt ook wel Pariser Bahnhof genoemd. Na de bouw van het centraal station werd het terrein van de Hannoverscher Bahnhof gebruikt voor de eerste centrale goederenstation van de Hanzestad.

Vanaf Klosterthor Bahnhof werd later een spoor voor het Berliner Bahnhof gebouwd en van ongeveer 600 m verder gelegen Lübecker Bahnhof een goederenspoor. Het bijzonder ongunstig gelegen Venloer/Hannoversche Bahnhof, die alleen te bereiken was door het bouwen van twee bruggen, werd niet met de andere stations verbonden.

Zentralbahnhof bewerken

Nadat in het jaar 1899 een contract was opgesteld voor de bouw van een centraal station in Hamburg, werd er tot 1906 gebouwd aan het nieuwe station. Deze kwam ten noorden van het station Klosterthor aan de verbindingsspoor naar Altona.

Bunkers bewerken

Rond 1940-1941 bevonden zich onder de Hachmannplatz een twee verdiepingen tellende bunker voor 950 personen, die in de jaren 60 werd uitgebreid naar 1700 personen. Aan de westzijde was tussen 1941 en 1944 een drie verdiepingen tellende bunker als Rijksspoorwegenbunker onder de Steintorwall voor 2460 personen gebouwd (tot 1970 uitgebreid naar 2702 personen). Bij de zuidelijke tunnel konden de reizigers de bunkers bereiken.^[3]

Uitbreidingen bewerken

In januari 2008 stelde de Deutsche Bahn (DB) een plan voor, namelijk het verlengen van de stationshal naar het zuiden. Hierbij zouden de aangrenzende straat Steintordamm en de Steintorbrücke gesloten en verlegd worden, of een tunnel onder de sporen. De zuidelijke hal zou verbreed worden, waardoor er meer ruimte ontstaat voor winkels en horeca. Deze plannen kwamen herhaaldelijk terug in aangepaste vorm door de groei van het aantal passagiers.

In 2006 vierde de stad Hamburg de honderdste verjaardag van het station.

Sinds 2008, in de strijd tegen drugsdealers, drugsgebruikers en overlast van daklozen, speelt de Deutsche Bahn klassieke muziek zoals Vivaldi door de luidsprekers van het station. Deze tactiek blijkt effectief te zijn.

Indeling bewerken

Hamburger Hauptbahnhof ligt centraal aan de oostelijke rand van de binnenstad. Het bevindt zich ongeveer 800 meter ten noordoosten van het raadhuis, de kortste afstand tot de Elbe respectievelijk de Haven van Hamburg is 600 meter; vanaf de Binnen- en Buiten-Alster ligt het station op ongeveer 450 meter. Het station is gebouwd op de plek van de voormalige stadsmuur en de oude Steintorbegraafplaats, de lager gelegen sporen volgen de oude vestingmuur tussen Hamburg en het ten oosten gelegen voormalige voorstadt St. Georg. De verloop van de huidige stadsdeelgrenzen zorgen ervoor dat het station in zijn geheel in het stadsdeel Hamburg-St. Georg ligt.

De uitgangen in het oosten lopen verder deze stadsdeel in via de Hachmannplatz en Heidi-Kabel-Platz met de Ohnsorg-Theater in het Bieberhaus en de Deutsches Schauspielhaus aan de Kirchenallee, in de richting Steintorplatz liggen het Museum für Kunst und Gewerbe en de Zentralen Omnibusbahnhof (ZOB, belangrijkste busstation van een stad) van Hamburg. De uitgangen in het westen komen uit op de straten Glockengießer-/Steintorwall direct in het stadsdeel Altstadt met de winkelstraten Mönkeberstraße en de voetgangerszone Spitalerstraße evenals ten noordwesten van het station gelegen Hamburger Kunsthalle.

In het langeafstandsnet is het centraal station een knooppunt voor de verbindingen naar het noorden (Kiel, Denemarken), het noordoosten (Lübeck, Wismar), het oosten (Berlijn, Rostock) en het zuiden en zuidwesten (Hannover, Bremen).

Architectuur bewerken

Luchtfoto van het station (2013)

Voor een representatief stationsgebouw werd in 1900 een wedstrijd uitgeschreven, die de architecten Heinrich Reinhardt en Georg Süßenguth uit Charlottenburg wonnen. Keizer Wilhelm II van Duitsland beoordeelde het eerste ontwerp als "gewoon verschrikkelijk", waardoor er een nieuw ontwerp gemaakt moest worden. Het technische concept kwam van Ernst Moeller.

Hal en hoofdgebouw bewerken

Stationshal, op de achtergrond de Wandelhalle; rechts liggen de S-Bahnperrons (2014)

Westelijke entree (stadszijde) van het station, tevens een van de ingangen van de Wandelhalle (2014)

Het nieuwe ontwerp was monumentaler en benadrukte van buiten de perronoverkapping met een spanwijdte van 73 meter. De hal is 150 meter lang, 114 meter breed en 37 meter hoog. De twee 45 meter hoge vierkante torens flankeren het hoofdgebouw, dat met een brug, ook wel Nordsteg, door de hal aan de noordzijde is gebouwd. Aan de zuidelijke uiteinde van de hal loopt de smallere Südsteg als voetgangersbrug over de sporen en buiten de brede verkeersbrug Steintordamms om, die als sluiproute wordt gebruikt tussen de Mönckebergstraße en de Adenauerallee. De hal wordt gezien als een succesvolle kopie van het Palais des Machines dat was te zien op de Wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs. Het station is gefundeerd op 800 staalbetonpalen en was daardoor het eerste grote bouwwerk met staalbetonpalen in Noord-Duitsland.

In de Tweede Wereldoorlog kreeg het station in 1941 een camouflagebedekking waardoor het eruitzag als een houten gebouw, om naderende geallieerde bommenwerpers te desoriënteren. Ondanks deze maatregel werd het station in november 1941 en juli 1943 (Operation Gomorrha) door bommenwerpers zwaar beschadigd, zodat na de oorlog nieuwbouw ter discussie kwam. Men zag hiervan af, om het oude gebouw te behouden en het werd met de noodzakelijke reparaties provisorisch in gebruik genomen. Na de valutahervorming in 1948 werden de overige reparaties uitgevoerd. In de jaren 70 volgde een grote renovatie.

Met de bouw van het tunnelstation tussen 1969-1975 ten oosten van de hal voor de City-S-Bahn werd de oostelijke aanbouw afgebroken en de Nordsteg (Wanderhalle) gerenoveerd.

Tunnels bewerken

Parallel aan de Südsteg loopt onder de sporen de zogenaamde "Südsteg-Tunnel" voor reizigers. Het was als ondergrondse een directe verbinding tussen alle perrons en de metrohalte Süd. Bij de nieuwe dienstregeling van 1992 werd de toegang tot de tunnel gesloten. Als rede hiervoor waren de drugs- en alcoholproblemen in de tunnel.^[4]

De S-Bahntunnel via Jungfernstieg naar de Landungsbrücken (City-S-Bahn, 1979 verlengd naar Altona) eindigt ten noorden van het station in een deels onder- en deels bovengrondse bouwwerk. In samenhang daarmee werd ten oosten van de stationshal een parallel lopende, tweesporige tunnelstation met een eilandperron voor de S-Bahn treinen naar het noorden en werd in 1981 in gebruik genomen. Over de zuidelijke uitgang van het tunnelstation ontstond een vierkante zijvleugel met een metaal afgewerkte façade, Keksdose genaamd. Hierdoor werden de sporen opnieuw genummerd, de sporen in het nieuwe tunnelstation kregen de nummers 1 en 2. De overige sporen 1 tot 12 in de hal werden de sporen 3 tot 14. Gelijktijdig werd de S-Bahn voor de treinen naar het zuiden uitsluitend behandeld via de sporen 3 en 4. Bij spoor 5 (voormalig spoor 3) werd de derde rail vervangen door een bovenleiding voor het overige treinverkeer.

Wandelhalle bewerken

Wandelhalle (2008)

De aan de noordzijde van het station gelegen verbindingshal werd bekend onder de naam Wandelhalle. Tot hier horen de in- en uitgangshallen aan de oost- en westzijde van het station; evenals de toegang tot de S-Bahnperrons 3 en 4. Vroeger bevonden zich in de Wandelhalle de wachtkamers voor de 1e tot 4e klasse, de loketten en bagageafhandeling bevonden zich in de ingangs- en uitgangshallen.

In kader van de vernieuwing van de draagconstructie werd de Nordsteg omgebouwd. De Wandelhalle kreeg een galerij met winkels op de eerste etage. Voorheen waren hier alleen reclameborden geplaatst.

In 1988 werd een private investeerder gevonden voor de nieuwbouw van de Wandelhalle, nadat de oorspronkelijke hal door zijn hoge leeftijd gesloopt was.^[5] De nieuwe Wandelhalle vierde zijn opening op 1 juni 1991. Op 7.600 m² en twee etages bevinden zich talrijke winkels en diverse horeca. Doordat de winkels in het station bevinden vallen ze niet onder de winkeltijdenwet, hierdoor kunnen de winkels zeven dagen per week van 6 tot 23 uur open.

Het Gourmet-Station werd in het jaar 2005 vergroot en biedt ruimte voor 19 verschillende horecagelegenheden.

Bediening bewerken

ICE-T rijdt binnen in 2013

Twee IC3-treinen van de DSB in het Hauptbahnhof in 2007

Voor het reizigersvervoer zijn de sporen 1-8 en 11-14 beschikbaar, waarbij de sporen 1 en 2 ondergronds buiten de hal liggen. Het langeafstands- en regionaal verkeer wordt via de sporen 5-8 en 11-14 afgewikkeld. De vijf eilandperrons zijn via (rol)trappen vanaf de Nord- en Südsteg te bereiken. De perrons zijn in het zuiden verder verlengd zodat deze buiten de hal komen te liggen. De perrons van de sporen 11-14 hebben een overkapping. Het goederenverkeer richting het noorden gaat via de twee doorgangsporen (9 en 10) zonder perron. Deze sporen boden vroeger toegang naar de Post.

Via het noordwesten gaan de treinen via de verbindingsbaan naar Altona met het tussenstation Dammtor en in de richting van Sleeswijk-Holstein en Denemarken.

Via het zuidoosten splitst zich direct na het station de lijn richting het (noord)oosten naar Lübeck en Berlijn; over de Elbebruggen via Harburg naar het zuiden (Hannover, Maschen Rangierbahnhof) en het zuidwesten (Bremen, Keulen (stad), etc.).

Met in totaal 207 aankomende en vertrekkende langeafstandstreinen per dag was het station in de zomerdienstregeling van 1989 het veertiende knooppunt in het net van de Deutsche Bundesbahn.^[6] De betekenis van het station voor langeafstandsverkeer was in 1995 toegenomen. De spoorlijnen in Sleeswijk-Holstein waren toen nog niet geëlektrificeerd. In 1995 moesten Intercity's in het kopstation Altona van locomotief wisselen. Toen de lijnen geëlektrificeerd waren werden de regionale treinen afkomstig uit Kiel en Flensburg verlengd van Altona naar Hauptbahnhof waardoor het aantal overstappers in Altona verminderd kon worden.

Omdat het station tegen zijn capaciteit zat en alleen tegen hoge kosten uitgebreid kon worden, zijn de sporen verdeeld in een a- en b-zijde. In 2015 werden hiervoor de letterbordjes langs het perron gebruikt, zodat bijvoorbeeld de a-zijde de letters A-C kreeg en de b-zijde de letters D-E. Deze onderverdeling is toegepast op de sporen 5-7 en 11-14. Hierdoor werd het mogelijk dat langs hetzelfde perron twee treinen kunnen staan. Dit betreft alleen de regionale treinen, omdat deze kort genoeg zijn voor twee treinen aan één perron. Bijvoorbeeld een Regional-Express naar het noorden (bijv. Flensburg) stopt op het deel 12 D-F, terwijl een metronomtrein richting het zuiden (bijv. Bremen) stopt op het deel 12 A-C.

Bij spoor 8 is dit niet mogelijk, omdat dit in het midden van het station ligt. Dit spoor wordt gebruikt door langeafstandstreinen die in het station kopmaken. Treinen uit het zuiden (Bremen/Hannover) maken vervolgens kop richting de Oostzeekust (Ostseebad Binz op het eiland Rügen).

De sporen 1 tot 4 worden alleen gebruikt door de S-Bahn en de sporen 9 en 10 zijn doorgangssporen, waardoor de sporen niet zijn verdeeld in een a- en b-zijde.

Langeafstandstreinen bewerken

De volgende langeafstandstreinen doen station Hamburg Hauptbahnhof aan:

Serie	Route						Frequentie
ICE-Sprinter 1	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof) – Düsseldorf – Duisburg – Keulen						1x per dag
ICE-Sprinter 4	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof) – Hannover – Frankfurt (Main) – Darmstadt						1x per dag
ICE 20	Kiel – Neumünster –	Hamburg (Dammtor – Hauptbahnhof) – Hannover – Göttingen – Kassel-Wilhelmshöhe – Frankfurt (Main) –				Mannheim – Karlsruhe – Baden-Baden – Freiburg – Bazel (Bad Bf – SBB) – Zürich – Chur	1x per 2 uur Altona – CH, enkele treinen naar Kiel of Wiesbaden
ICE 20	Hamburg-Altona –					Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Mainz – Wiesbaden
ICE 22	Kiel – Neumünster –	Hamburg (Dammtor – Hauptbahnhof) –	Hannover – Kassel-Wilhelmshöhe – Frankfurt (Main) (Hbf – Flugh. Fernbf) – Mannheim – Stuttgart				1x per 2 uur, enkele treinen van/naar Kiel of Oldenburg
	Hamburg-Altona –	Hamburg (Dammtor – Hauptbahnhof) –
	Oldenburg – Bremen –
ICE 25	Hamburg (Altona – Dammtor) –	Hamburg (Hauptbahnhof – Harburg) –	Hannover – Göttingen – Kassel-Wilhelmshöhe – Fulda – Würzburg – Nürnberg – Ingolstadt – München (– Garmisch-Partenkirchen)				1x per uur Altona - München. 1x per twee uur één treinstel naar Oldenburg. 1x per dag naar Lübeck of Garmisch-Partenkirchen
	Lübeck –	Hamburg (Hauptbahnhof – Harburg) –
	Oldenburg – Bremen –
ICE 28	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof) – Berlin-Spandau –		Berlijn (Hbf – Südkreuz) – Lutherstadt Wittenberg – Leipzig – Nürnberg –	Ingolstadt –	München –	München Ost – Rosenheim – Kufstein – Innsbruck	1x per uur Altona - München, enkele treinen per dag naar Warnemünde/Binz/Innsbruck, tussenstops wisselt per trein.
	Warnemünde – Rostock – Neustrelitz –	Berlin Gesundbrunnen –		Augsburg –		Garmisch-Partenkirchen – Innsbruck
	Binz – Stralsund – Prenzlau –	Berlin Gesundbrunnen –		Augsburg –		Garmisch-Partenkirchen – Innsbruck
ICE/EC 75	Kopenhagen – Næstved – Nykøbing – Rødby Færge – – Puttgarden – Oldenburg (Holst) – Lübeck – Hamburg Hauptbahnhof						1x per 2 uur, wanneer EC 75 rijdt wordt er gereden met IC 3 i.p.v. ICE-TD
ICE 91	Hamburg (Hauptbahnhof – Harburg) – Bremen – Osnabrück – Münster – Dortmund – Wuppertal – Keulen – Bonn – Koblenz – Mainz – Frankfurt (Main) (Flugh. Fernbf – Hbf) Hanau –			Würzburg – Nürnberg – Regensburg – Passau – Wels – Linz – St. Pölten – Wenen (Meidling – Hbf)			Enkele treinen per dag
ICE 91	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – Harburg) – Hannover – Kassel-Wilhelmshöhe – Fulda –						Enkele treinen per dag
IC 26 26.1	Ostseebad Binz – Stralsund – Rostock – Schwerin –			Hamburg Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – Harburg) – Lüneburg – Uelzen – Celle – Hannover – Göttingen – Kassel-Wilhelmshöhe – Gießen – Frankfurt (Main) – Darmstadt – Heidelberg – Karlsruhe			1x per twee uur, enkele treinen vanaf Ostseebad Binz (stopt niet in Altona en Dammtor) of Westerland
IC 26 26.1	Westerland (Sylt) – Heide – Itzehoe –
IC 26 26.2	Hamburg Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – Harburg) – Lüneburg – Uelzen – Celle – Hannover – Göttingen – Kassel-Wilhelmshöhe – Würzburg – Ansbach – Augsburg –			Kempten (Allgäu) – Immenstadt – Oberstdorf			Enkele treinen per dag, trein wordt gesplitst in Augsburg
IC 26 26.2				München Ost – Rosenheim – Freilassing – Berchtesgaden			Enkele treinen per dag, trein wordt gesplitst in Augsburg
EC/IC 27	Budapest-Keleti – Szob – Nové Zámky – Bratislava – Kúty – Břeclav – Brno – Praag – Ústí nad Labem – Dresden (Hbf – Neustadt) – Berlijn (Südkreuz – Hbf – Spandau) – Wittenberge – Ludwigslust – Hamburg (Hauptbahnhof – Dammtor – Altona) – Itzehoe – Heide – Niebüll – Westerland (Sylt)						1x per twee uur, enkele treinen naar Westerland, met een rijtuig naar Dagebüll
EC/IC 30	Hamburg-Altona –	Hamburg Dammtor –	Hamburg (Hauptbahnhof – Harburg) – Bremen – Osnabrück – Münster – Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Keulen – Bonn – Koblenz – Mainz – Mannheim –			Heidelberg – Stuttgart	1x per twee uur, 1x per dag vanaf Binz/Westerland
	Westerland – Heide – Itzehoe –	Hamburg Dammtor –				Karlsruhe – Baden-Baden – Freiburg – Bazel (Bad Bf – SBB) – Zürich – Sargans – Chur	1x per dag, Hamburg-Chur
	Ostseebad Binz – Stralsund – Rostock – Schwerin –						1x per dag, Hamburg-Chur
IC 31	Kiel – Neumünster – Hamburg Dammtor –		Hamburg (Hauptbahnhof – Harburg) – Bremen – Osnabrück – Münster – Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Keulen – Bonn – Koblenz – Mainz – Frankfurt (Flugh. Fernbf – Hbf) – Hanau – Würzburg – Nürnberg – Regensburg – Plattling – Passau				Enkele treinen per dag, brede zomer naar Fehmarn-Brug. Begin-/eindpunt wisselt per trein.
IC 31	Fehmarn-Brug – Oldenburg (Holst) – Lübeck –
IC 76	Hamburg (Hauptbahnhof – Dammtor) – Rendsburg – Flensburg – Padborg – Tinglev – Kolding – Vejle – Skanderborg – Århus – Langå – Randers – Aalborg						3x per dag
HKX	Hamburg (Altona – Hauptbahnhof – Harburg) – Osnabrück – Münster – Gelsenkirchen – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Keulen – Bonn – Koblenz – Bingen (Rhein) – Frankfurt (Main)						4x per dag
CNL Komet	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – Harburg) – Hannover – Göttingen – Karlsruhe – Baden-Baden – Offenburg – Freiburg – Bazel (Bad Bf – SBB) – Baden – Zürich						1x per dag
CNL Pyxis	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – Harburg) – Hannover – Augsburg – München (Hbf – Ost)						1x per dag
EN Hans Albers	Hamburg (Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – Harburg) – Hannover – Göttingen – Würzburg – Nürnberg – Passau – Wels – Linz – Amstetten – St. Pölten – Wenen (Meidling – Hbf)						1x per dag

Regionale treinen bewerken

Het regionale verkeer rondom Hamburg wordt verzorgd door meerdere vervoersmaatschappijen. Naast DB Regio (Nord, Nordost) van de Deutsche Bahn zijn ook metronom en Nordbahn actief. Metronom verbindt Hamburg onder andere met het nabije Lüneburg en met Bremen. Nordbahn bedient vanuit Hauptbahnhof de richting Itzehoe, vanuit daar gaan treinen naar Heide.

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
IRE	Interregio-Express (DB Regio)	Berlin Ostbf – Berlin Hbf – Berlin Zoologischer Garten – Berlin-Spandau – Stendal Hbf – Salzwedel – Uelzen – Lüneburg – Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf	Enkele treinen per dag
RE 1	Regional-Express (DB Regio)	Hamburg Hbf – Büchen – Hagenow Land – Schwerin Hbf – Bad Kleinen – Bützow – Rostock Hbf	Hanse-Express 1x per twee uur, 1x per uur in de spits
RE 3	Regional-Express (metronom)	Uelzen – Lüneburg – Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf
RE 4	Regional-Express (metronom)	Bremen Hbf – Rotenburg (Wümme) – Buchholz (Nordheide) – Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf
RE 5	Regional-Express (Start)	Hamburg Hbf – Hamburg-Harburg – Buxtehude – Stade – Otterndorf – Cuxhaven
RE 7	Regional-Express (DB Regio)	Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Elmshorn – Neumünster – Rendsburg – Schleswig – Flensburg	Schleswig-Holstein-Express
RE 8	Regional-Express (DB Regio Nord)	Hamburg Hbf – Bad Oldesloe – Lübeck Hbf – Lübeck-Travemünde Strand	Zomers za/zo verder naar Travemünde Strand
RB 31	Regionalbahn (metronom)	Hamburg Hbf – Hamburg-Harburg – Maschen – Lüneburg
RB 41	Regionalbahn (metronom)	Hamburg Hbf – Hamburg-Harburg – Buchholz (Nordheide) – Tostedt – Rotenburg (Wümme) – Bremen Hbf
RB 61	Regionalbahn (Nordbahn)	Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Pinneberg – Elmshorn – Glückstadt – Itzehoe
RE 70	RegionalExpress (DB Regio Nord)	Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Pinneberg – Elmshorn – Wrist – Neumünster – Bordesholm – Kiel Hbf
RE 80	Regional-Express (DB Regio Nord)	Hamburg Hbf – Ahrensburg – Bad Oldesloe – Reinfeld – Lübeck Hbf
RB 81	Regionalbahn (DB Regio Nord)	Hamburg Hbf – Hamburg-Wandsbek – Ahrensburg – Bargteheide – Bad Oldesloe	2x per uur Hamburg - Bargteheide, 4x per uur in de spits Hamburg - Ahrensburg

S-Bahn Hauptbahnhof bewerken

Spoor 3 en 4 in de stationshal, rechts achter de wand ligt het tunnelstation met de sporen 1 en 2 (2008)

Het tunnelstation van de S-Bahn (2013)

Alle lijnen van de S-Bahn van Hamburg komen samen in het treinstation. In totaal zijn er twee grote perrons met een totaal van vier sporen voor beide richtingen. De sporen 1 en 2 liggen parallel aan de stationshal en is in een tunnel gelegd. Hier stoppen de treinen stadinwaarts. De sporen 3 en 4 liggen in de stationshal, hier stoppen de treinen staduitwaarts. De sporen 3 en 4 kunnen bij storingen of werkzaamheden ook gebruikt worden in de andere richtingen.

De perrons zijn toegankelijk door middel van liften en roltrappen. Daarnaast bevinden op het perron trappen naar de verbindingstunnel richting het metrostation Hauptbahnhof Süd.

De volgende S-Bahn treinen stoppen op het station. Daarnaast wordt het station eenmaal per dag bediend door lijn A1 van de AKN Eisenbahn.

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
	S-Bahn (DB Regio)	Hamburg Airport – /Poppenbüttel – Ohlsdorf – Barmbek – Berliner Tor – Hauptbahnhof – Altona – Blankenese – Wedel
	S-Bahn (DB Regio)	Poppenbüttel – Ohlsdorf – Barmbek – Berliner Tor – Hauptbahnhof – Dammtor – Altona – Blankenese	Alleen tijdens de spits
	S-Bahn (DB Regio)	Altona – Hauptbahnhof – Berliner Tor – Bergedorf	Alleen tijdens de spits
	S-Bahn (DB Regio)	Elbgaustraße – Eidelstedt – Dammtor – Hauptbahnhof – Berliner Tor – Bergedorf – Aumühle
	S-Bahn (DB Regio)	Pinneberg – Elbgaustraße – Eidelstedt – Altona – Hauptbahnhof – Harburg – Harburg Rathaus – Neugraben – Buxtehude – Stade
	S-Bahn (DB Regio)	Altona – Dammtor – Hauptbahnhof – (Berliner Tor) Harburg – Harburg Rathaus – (Neugraben)	In de spits van/naar Neugraben. 's Avonds en in het weekend Altona-Berliner Tor.
A 1	Regionalbahn/S-Bahn (AKN Eisenbahn)	Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Hamburg-Eidelstedt – Hamburg-Schnelsen – Quickborn – Ulzburg Süd – Henstedt-Ulzburg – Kaltenkirchen (Holst) – Bad Bramstedt – Neumünster	HH-Eidelstedt - Kaltenkirchen elke 20 min., Kaltenkirchen - Neumünster 2x per uur in de spits, ma-vr 1x per dag van/naar Hamburg Hbf

Metro (U-Bahn) bewerken

Bij het station zijn er twee metrohaltes, van de metro van Hamburg (U-Bahn). De twee stations liggen haaks onder de perrons van het station.

Hauptbahnhof Süd bewerken

Perron van halte Hauptbahnhof Süd (2009)

Het metrostation Hauptbahnhof Süd (tot 1968: Hauptbahnhof) bevindt zich ten zuidoosten van het station en werd in 1912 geopend. Hier halteren de treinen van de huidige lijn U1 (Norderstedt - Ohlstedt/Großhansdorf) en de lijn U3 (Barmbek - Wandsbek - Gartenstadt (Ring)).

Tijdens de bouw van het centraal station werd er rekening gehouden met een spoortunnel onder het station, evenals de voetgangerstunnel tussen de trein- en metroperrons (gesloten in 1991). Het station bestaat uit twee met baksteen gebouwde muren en een gewelfd plafond en was voor vier sporen gebouwd; de buitenste sporen halteren de treinen van de ringlijn, de binnenste sporen begon tot de Tweede Wereldoorlog de niet afgebouwde zijlijn naar Rothenburgsort. Na de opening van het station Hauptbahnhof Nord werd tussen beide stations een passage gemaakt en de binnenste sporen door een zeer breed perron voor de lijn U3 vervangen. Net ten zuiden werd in 1960 een verdere tunnelstation geopend, die in 1959 door middel van een boortunnel onder de sporen gebouwd.

Lijn	Route
	Ohlstedt/Großhansdorf – Volksdorf – Wandsbek-Gartenstadt – Wandsbek Markt – Wandsbeker Chaussee – Lübecker Straße – Berliner Tor – Hauptbahnhof Süd – Jungfernstieg – Kellinghusenstraße – Ohlsdorf – Fuhlsbüttel Nord – Norderstedt Mitte
	Barmbek – Kellinghusenstraße – Schlump – Sternschanze – Landungsbrücken – Rathaus – Hauptbahnhof Süd – Berliner Tor – Lübecker Straße – Barmbek – Wandsbek-Gartenstadt

Hauptbahnhof Nord bewerken

Een van de vier tunnelbuizen van Hauptbahnhof Nord (2007)

Het station Hauptbahnhof Nord werd in 1968 geopend. Het ligt aan de noordzijde haaks onder de treinsporen en bestaat uit vier buizen 30 meter onder de grond. Hier halteren de lijnen U2 (Niendorf Nord - Mümmelmannsberg) en U4 (HafenCity - Billstedt).

Bij de bouw zijn er uit voorzorg vier tunnelbuizen gebouwd, waarbij de binnenste sporen worden gebruikt, de buitenste sporen zijn met een rooster afgesloten. In de noordelijkste buis bevindt zich een kunstinstallatie. In 2006 werd bij het toegankelijk maken liften in de niet gebruikte sporen gebouwd.

Lijn	Route
	Niendorf Nord – Niendorf Markt – Hagenbecks Tierpark – Schlump – Jungfernstieg – Hauptbahnhof Nord – Berliner Tor – Billstedt – Mümmelmannsberg
	HafenCity Universität – Jungfernstieg – Hauptbahnhof Nord – Berliner Tor – Billstedt

Externe links bewerken

Deutsche Bahn AG:

Hamburg Hbf op bahnhof.de inclusief plattegrond (PDF, 1,18 MB);
Sporenplan van Hamburg Hbf (PDF, 261 kB) stand 1 januari 2016
Plattegrond van het station

Andere:

Informatie over Hamburg Hauptbahnhof van de Deutsche Bahn
Foto's van de Hamburg Hauptbahnhof
Sporenplan inclusief seinen en snelheden op openrailwaymap.org
Website van de Wandelhalle
Geschichts Werkstatt St. Georg Brochure met talrijke foto's van 100 jaar Hamburg Hauptbahnhof (PDF, 4,63 MB)

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (de) Die Welt: "Es gehen Arbeitsplätze verloren" 18 oktober 2015, geraadpleegd op 16 december 2015
↑ (de) Hamburger Abendblatt: Überfüllter Hauptbahnhof soll ausgebaut werden 19 augustus 2015, geraadpleegd op 16 december 2015
↑ (de) Hamburger Unterwelten: Website over de bunkers bij het station geraadpleegd op 17 december 2015. Gearchiveerd op 29 december 2015.
↑ Ulrich Alexis Christiansen: Hamburgs dunkle Welten: der geheimnisvolle Untergrund der Hansestadt, Christoph-Links-Verlag 2008, p 131.
↑ Eisenbahn-Kurier: Wiederaufbau der Wandelhalle im Hamburger Hbf beginnt – privat finanziert, nr. 196, 1, 1989, ISSN 0170-5288, p. 9.
↑ Ralph Seidel: Der Einfluss veränderter Rahmenbedingungen auf Netzgestalt und Frequenzen im Schienenpersonenfernverkehr Deutschlands. Dissertation an der Universität Leipzig. Leipzig 2005, p. 46.

Erich Staisch: Eisenbahnen rollen durch das „Tor zur Welt“. Eine Betrachtung der geschichtlichen Entwicklung der Eisenbahnanlagen Hamburgs. Georg Stilke, Hamburg 1956.
Gerhard Greß: Verkehrsknoten Hamburg. EK-Verlag GmbH, Freiburg 2001, ISBN 3-88255-269-7.
Hermann Hoyer, Dierk Lawrenz, Benno Wiesmüller: Hamburg Hauptbahnhof. EK-Verlag GmbH, Freiburg 2006, ISBN 3-88255-721-4.
Ulrich Alexis Christiansen: Hamburgs dunkle Welten. Der geheimnisvolle Untergrund der Hansestadt. Ch. Links Verlag, Berlin 2008, ISBN 3-86153-473-8.
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Hamburg Hauptbahnhof op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Zie de categorie Hamburg Hauptbahnhof van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] (de) Die Welt: "Es gehen Arbeitsplätze verloren" 18 oktober 2015, geraadpleegd op 16 december 2015

[2] (de) Hamburger Abendblatt: Überfüllter Hauptbahnhof soll ausgebaut werden 19 augustus 2015, geraadpleegd op 16 december 2015

[3] (de) Hamburger Unterwelten: Website over de bunkers bij het station geraadpleegd op 17 december 2015. Gearchiveerd op 29 december 2015.

[4] Ulrich Alexis Christiansen: Hamburgs dunkle Welten: der geheimnisvolle Untergrund der Hansestadt, Christoph-Links-Verlag 2008, p 131.

[5] Eisenbahn-Kurier: Wiederaufbau der Wandelhalle im Hamburger Hbf beginnt – privat finanziert, nr. 196, 1, 1989, ISSN 0170-5288, p. 9.

[6] Ralph Seidel: Der Einfluss veränderter Rahmenbedingungen auf Netzgestalt und Frequenzen im Schienenpersonenfernverkehr Deutschlands. Dissertation an der Universität Leipzig. Leipzig 2005, p. 46.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]