S-Bahn
De S-Bahn is de Duitse afkorting van zowel Stadtschnellbahn of Schnellbahn als van Stadtbahn.
Een Stadtbahn wordt in Nederland lightrail genoemd, eerder ook sneltram. Voorbeelden zijn RandstadRail in en rond Rotterdam en Den Haag. De Utrechtse sneltram en Uithoflijn in Utrecht worden daar ook toe gerekend. De Stadtbahn of lightrail neemt een middenpositie in tussen tram en metro en rijdt in principe op vrijliggend spoor, dus niet op straatspoor zoals dat bij trams gebruikelijk is.
Een Stadtschnellbahn of Schnellbahn is een stadsspoorlijn. Voorbeelden waren de vroegere Zoetermeer stadslijn, de Hofpleinlijn en de Hoekse lijn in de tijd dat deze lijnen als spoorlijn werden geëxploiteerd. Deze lijnen zijn later omgebouwd naar lightrail en de eerste twee genoemde lijnen zijn nu onderdeel van RandstadRail, de laatste twee als onderdeel van de Rotterdamse metro.
GeschiedenisBewerken
De S-Bahn van Berlijn is de oudste S-Bahn van Duitsland. Al in 1882 werd er een stadsnet geëxploiteerd met stoomtractie. In 1924 is begonnen met de elektrificatie. Sinds 1 december 1930 wordt het netwerk 'S-Bahn' genoemd. Toen werd ook het nog bestaande S-logo ingevoerd.
DuitslandBewerken
De S-Bahn in Berlijn gebruikt 800 volt gelijkstroom en wordt gevoed via een derde rail (stroomafname aan de onderzijde). De Berlijnse en Hamburgse S-Bahnen zijn de enige in Duitsland die via een derde rail worden gevoed. Alle andere S-Bahnnetwerken worden gevoed via een bovenleiding. In Karlsruhe rijdt de S-Bahn ook over hoofdsporen, in de stad wordt er op tramsporen gereden.
In Duitsland zijn er S-Bahnen in de volgende steden en gebieden:
- S-Bahn van Berlijn
- S-Bahn van Bremen en Nedersaksen
- S-Bahn van Dresden
- S-Bahn van Hamburg
- S-Bahn van Hannover
- S-Bahn van Keulen
- S-Bahn Mitteldeutschland
- S-Bahn van Maagdenburg
- S-Bahn van München
- S-Bahn van Neurenberg
- S-Bahn Rhein-Main (Frankfurt am Main)
- S-Bahn Rhein-Neckar (Ludwigshafen am Rhein / Mannheim / Heidelberg / Karlsruhe)
- S-Bahn Rhein-Ruhr
- S-Bahn van Rostock
- S-Bahn van Stuttgart
In de planningsfase bevindt zich de S-Bahn van Augsburg.
BeneluxBewerken
BelgiëBewerken
In december 2015 zijn gedeeltes van het Gewestelijk ExpresNet in Brussel ingevoerd onder de naam S-net. In 2018 zijn de L-treinen rond Antwerpen, Charleroi, Gent en Luik ook omgedoopt tot S-treinen.
NederlandBewerken
De Sprinter-treinen in de Randstad stoppen op elk station en rijden om de 15 minuten. Met deze eigenschappen is het treintype vergelijkbaar met de Duitse S-Bahn. Anders dan bij de S-Bahn zijn het ontbreken van lijnnummers en het gebrek aan tariefintegratie met de betreffende stadsregio's.[1]
Overige landenBewerken
OostenrijkBewerken
In Oostenrijk zijn er S-Bahnnetwerken in Salzburg, Karinthië, Wenen, Graz, Linz, Innsbruck en Vorarlberg.
De Weense S-Bahn rijdt sinds 17 januari 1962 tussen Floridsdorf (in het noorden van de stad) en Meidling (in het zuiden) en van Floridsdorf naar de omliggende plaatsen Gänserndorf en Stockerau. In de jaren die daarop volgden werd het aantal lijnen uitgebreid. Sinds 1984 geldt in de gehele agglomeratie Wenen één tariefsysteem. Hierdoor is het combineren van U-Bahn, S-Bahn, tram, bus en trein eenvoudiger. Sinds die tijd vallen ook de ÖBB-treinen op de Westbahn (richting Purkersdorf en Preßbaum) en de Preßburger Bahn (richting Wolfsthal, oorspronkelijk tot Bratislava) onder de S-Bahn.
De S-Bahn van Salzburg werd geopend in 2004 en telt vijf lijnen. Het netwerk wordt nog steeds uitgebouwd. De exploitatie gebeurt door drie maatschappijen: de Oostenrijkse spoorwegen (ÖBB), de Berchtesgadener Land Bahn en de Salzburger Lokalbahn.
De S-Bahnnetwerken van Karinthië en Vorarlberg zijn netwerken, die de deelstaten Karinthië en Vorarlberg bedienen, en niet binnen een stad blijven.
PolenBewerken
In Polen wordt de term S-Bahn niet letterlijk gebruikt, maar Warschau kent wel een systeem van voorstadstreinen waar men gebruik maakt van lijnnummers beginnend met S.
TsjechiëBewerken
In Tsjechië bestaan twee S-Bahnnetwerken, die 'Esko' worden genoemd.
ZwitserlandBewerken
In Zwitserland is een groot deel van de stoptreindiensten binnen S-Bahnnetwerken gekomen. De S-Bahndiensten worden voornamelijk geëxploiteerd door de Schweizerische Bundesbahnen (SBB), maar een deel van de S-Bahn van Bern ook door de BLS.
- Regio S-Bahn van Basel
- S-Bahn van Bern
- S-Bahn van Sankt Gallen
- S-Bahn Léman (rond Lausanne en in de toekomst ook Gèneve)
- S-Bahn van Luzern
- S-Bahn Ticino
- Stadtbahn van Zug
- S-Bahn van Zürich
Zie ookBewerken
- RER, (Frans equivalent van de S-Bahn)
- S-net, (voorstadsnet op de spoorlijnen rond Brussel)
- S-tog, (Deens equivalent van de S-Bahn)
- Zoetermeer Stadslijn (voormalige S-Bahn-achtige spoorlijn in Zuid-Holland)
|
Zie de categorie S-Bahn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Bronnen, noten en/of referenties
|