Groningen Airport Eelde

vliegveld in Tynaarlo, Nederland

Groningen Airport Eelde (IATA: GRQ, ICAO: EHGG), ook bekend als vliegveld Eelde of luchthaven Eelde, is een luchthaven voor de burgerluchtvaart, gelegen nabij de plaats Eelde in de gemeente Tynaarlo in het noorden van de provincie Drenthe. De luchthaven ligt zo'n tien kilometer ten zuiden van de stad Groningen. Het is de op vier na grootste luchthaven van Nederland, na Schiphol, Eindhoven, Rotterdam en Maastricht. De luchthaven ligt vijf meter boven zeeniveau en heeft één startbaan: 05-23. De baan 01-19 is gesloten en dient als taxiweg.

Groningen Airport Eelde
Vliegveld Eelde
Logo
Groningen Airport Eelde
IATA: GRQ ICAO: EHGG
Algemene informatie
Opgericht 23 mei 1931
Type Publiek
Eigenaar Groningen Airport Eelde NV
Plaats Eelde, Vlag van Nederland Nederland
Hoogte 5 m
Coördinaten 53° 8′ NB, 6° 35′ OL
Website https://www.groningenairport.nl/
Locatie in Nederland
Groningen Airport Eelde (Nederland)
Groningen Airport Eelde
Startbanen
   Baan      Lengte   Materiaal
05-23 2500 m Asfalt
Lijst van luchthavens
Portaal  Portaalicoon   Luchtvaart
Vliegfeesten op vliegveld Eelde in 1938

Geschiedenis bewerken

 
Douglas DC-2 Oeverzwaluw op vliegveld Eelde

In de jaren 20 van de twintigste eeuw ontstonden, net als op veel andere plekken in Nederland, de eerste plannen tot het aanleggen van een vliegveld nabij de stad Groningen. De stad liet een onderzoek uitvoeren naar geschikte locaties voor een vliegveld, waarbij in eerste instantie aan een locatie in Haren ten westen van het Noord-Willemskanaal en ten zuiden van de Meerweg werd gedacht. De bodem bleek echter ongeschikt te zijn en de plannen verdwenen voor enige tijd van tafel. Ook een door Veenkoloniale gemeenten en de gemeente Zuidlaren gesteund plan om de vlieghaven aan te leggen in de Vijftig Bunder bij Midlaren haalde het niet.

Directeur Schut van de gemeentewerken in Groningen opperde in 1928 een locatie in de gemeente Noorddijk. Door de stroperige onderhandelingen voor de aankoop van de grond werd het initiatief in 1930 ingehaald door een particulier initiatief van vliegenier en oud-wethouder Haijo Hindriks, die ten zuiden van Eelde een vliegveld wilde aanleggen. Op het Hakenkampsveld werd een twaalf hectare groot terrein ingericht als vliegterrein.

Het vliegveld werd officieel geopend op 23 mei 1931 door burgemeester Jan Gerard Legro. Tijdens zijn openingstoespraak voorspelde Legro dat het een vlieghaven voor heel het Noorden zou worden. De opening werd opgeluisterd met een vliegshow die werd bijgewoond door zo'n 40.000 mensen.[1] De feestvreugde verkeerde echter in rouw toen initiatiefnemer Haijo Hindriks op 9 juni 1931 met zijn vliegtuigje van het type Pander EC60 op "zijn" vliegveld neerstortte. Hij stierf de volgende dag.

Op 15 augustus 1931 werd een lijndienst tussen Eelde en Luchthaven Schiphol geopend, maar die zou niet levensvatbaar blijken. In 1933 werd de naam gewijzigd in NV Luchthaven Eelde.

In 1934 vestigde zich in het voorjaar de Nationale Luchtvaartschool.[2] Op 18 maart van dit jaar vond de eerste lesvlucht plaats. Op 22 augustus 1939 werd de luchthaven door militairen gevorderd. De Tweede Wereldoorlog en de bezetting brachten de optimistische toekomstverwachtingen van vliegveld Eelde een harde klap toe. De luchthaven speelde in de oorlogstijd geen grote rol. In 1948 werd de luchthaven aangewezen als uitwijkhaven voor Schiphol. Daarop werd een nieuw grondplan ontworpen voor egalisatie en drainage van startbanen (met een hoofdlandingsbaan van 1800 meter en een tweede baan van 1500 meter), rijbanen en een opstelplatform. In het begin van de jaren 50 van de twintigste eeuw kwamen de nieuwe banen gereed en werd vliegveld Eelde een officieel luchthaventerrein.

Sinds 2001 heeft de Nederlandse staat zijn aandelen overgedaan aan de provincie Drenthe (30%), de provincie Groningen (30%), de gemeente Assen (10%), de gemeente Tynaarlo (4%) en de gemeente Groningen (26%). In 2020 neemt de stichting Oranjewoud de aandelen van de gemeente Groningen over. De gemeente Assen heeft besloten om de aandelen aan de luchthaven te schenken.[3][4] Bij deze overdracht heeft de staat 18,5 miljoen euro verstrekt voor een eventuele baanverlenging. De nieuwe aandeelhouders hebben zich toen verplicht de luchthaven open te houden tot 2014 en ieder jaar tot 1 miljoen euro bij te dragen voor exploitatietekorten.

Op 24 april 2013 vonden de eerste officiële vluchten plaats vanaf de verlengde startbaan van het vliegveld. Het verlengen van de baan van 1800 naar 2500 meter was al decennialang een twistpunt. Op 15 februari 2012 verwierp de Raad van State het laatste beroep tegen de baanverlenging.[5] Tegelijk met de verlenging van de startbaan zijn er ook nieuwe taxibanen gekomen en is er een nieuw platform aangelegd met vijf standplaatsen voor narrow-body vliegtuigen.

Groningen Airport Eelde wil in de toekomst de luchthaven anders gaan gebruiken en daarvoor bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu een aanvraag doen voor een nieuw luchthavenbesluit. Hierin staat onder andere dat de gemiddelde geluidsbelasting ongeveer hetzelfde blijft als nu is toegestaan. Dit doet de luchthaven door van twee naar een startbaan te gaan en minder vliegbewegingen aan te vragen. Daarnaast vraagt de luchthaven een aantal operationele wijzigingen aan. Al deze wijzigingen worden aangevraagd in een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). In de eerste helft van 2018 worden de resultaten van het onderzoek samen met een ontwerp luchthavenbesluit gepubliceerd en ter inzage gelegd.[6]

Vanaf 28 september 2017 is baan 01/19 buiten gebruik gesteld. Deze baan werd relatief weinig gebruikt en wordt nu alleen nog maar gebruikt als taxibaan B. Dit is in lijn met het luchthavenbesluit dat is aangevraagd. In de toekomst wil Groningen Airport Eelde in deze noordwesthoek van het vliegveld gaan experimenteren met drones.

Gebruikers bewerken

 
Airport Eelde, vanaf de Burgemeester J.G. Legroweg
 
Airport Eelde, vanaf airside
 
Een vliegtuig van Arke en een vliegtuig van Miami Air International op platform A

De luchthaven wordt aangedaan door een aantal luchtvaartmaatschappijen: Transavia, Corendon, TUI fly, Sunexpress en BH Air. Ook landen er charters, privétoestellen, militaire toestellen, medische vluchten, lestoestellen en zakenjets. Het grootste aantal vliegbewegingen komt voor rekening van les- en privévluchten. Op 25 augustus 2014 werd voor het eerst een trans-Atlantische passagiersvlucht uitgevoerd naar Eelde, de Boeing 737-800 van de maatschappij Miami Air International kwam vanaf Gander International Airport. Ook zijn er al meerdere malen testvluchten uitgevoerd door KLM-toestellen, die de startbaan van Eelde gebruiken voor het maken van doorstarts. Zo hebben inmiddels de Boeing 777, Boeing 747 en Airbus A330 een bezoek gebracht aan de luchthaven.

In het verleden zijn verschillende pogingen gedaan om een vaste lijnverbinding met Schiphol of Londen te onderhouden. In 1985 heeft Netherlines het drie jaar geprobeerd naar Schiphol en later zijn drie andere pogingen na een korte periode door verschillende redenen ook gestopt. Ook de lijnen op Londen zijn drie keer zonder succes gebleven, evenals een lijndienst met het Noorse Stavanger. Een lijndienst die het wel lang volhield was Eelde - Aberdeen: het Britse BMI Regional onderhield deze dienst voor Shellmedewerkers en andere zakelijke reizigers van 2004 tot begin 2013. In 2003 en 2004 vloog Ryanair een jaar tussen Eelde en Londen. Een paar jaar later, in 2007 en 2008, vloog VLM twee keer per dag tussen Eelde en Londen met een tussenstop in Amsterdam. Sinds 2013 vliegt het Ierse Stobart Air, uitgevoerd voor Flybe, tot twee keer per dag tussen Eelde en de Londense luchthaven Southend. Vanaf april 2018 wordt op doordeweekse dagen drie keer per dag gevlogen en wordt het ook mogelijk om over te stappen op vluchten naar Dublin, Manchester en Glasgow. Hiertoe wordt een ATR 72-600 gestationeerd op de luchthaven vanwege operationele gemakken.

Ryanair kwam in 2012 terug op Eelde en vervoerde drie jaar achtereenvolgens ongeveer 40.000 passagiers per jaar. Er werd gevlogen naar Girona, Marseille, Bergamo en Palma. Eind 2014 trok de maatschappij zich geheel terug van Eelde. Dit had onder andere te maken met een nieuwe strategie van Ryanair, dat zich meer op de grote luchthavens gaat richten en een ander marktsegment wil aanboren dat minder onderhevig is aan seizoensinvloeden. Na het vertrek van Ryanair was er van 2015 tot 2018 een lijndienst naar Gdańsk met Wizz Air, een vergelijkbare lagekostenluchtvaartmaatschappij. Vanaf 25 maart 2018 staakt Wizzair deze vluchten van en naar Gdansk, vanwege netwerkoptimalisatie van de luchtvaartmaatschappij.


Sinds 19 september 2016 vliegt LOT Polish Airlines twee keer per dag namens Nordica vanaf Eelde naar Kopenhagen. De vluchten worden uitgevoerd met een codeshare van Scandinavian Airlines. Hierdoor zijn er in Kopenhagen diverse aansluitmogelijkheden naar andere internationale bestemmingen binnen het Star Alliancenetwerk, zoals Stockholm, Oslo, Boston of Tokio.[7]

Sinds 27 oktober 2016 is de luchthaven ook de nieuwe standplaats van het Mobiel Medisch Team. De traumahelikopter was meer dan vijftien jaar gevestigd op het dak van het Universitair Medisch Centrum (UMCG) in Groningen.

Vanaf 26 maart 2018 werd dagelijks naar München gevlogen. Ook werden Nice en Ibiza aangekondigd als zomerbestemming. Deze vluchten werden uitgevoerd door Nordica, een toestel, een Bombardier CRJ-700, van de maatschappij werd gestationeerd op de Groningse luchthaven. Dankzij de verbinding van Nordica is in 2017 een passagiersrecord gehaald (ruim 200.000). Verwacht werd dat in 2018 het aantal passagiers zou stijgen naar 300.000 door de nieuwe verbindingen en opvoering van het aantal vluchten naar Londen Southend. In december 2018 werd bekend dat Nordica vertrekt van de luchthaven, de verbindingen naar Kopenhagen en München werden gestaakt op 29 december 2018. Het totaal aantal passagiers voor 2018 bleef steken op 228.698.[8] De Nederlandse luchthavens vertoonden in 2019 een groei in het aantal vluchtbewegingen en passagiers. Groningen Airport Eelde zag echter een afname en het aantal passagiers bleef steken op 176.022.[8]

Bereikbaarheid bewerken

Tussen 19 september 2016 t/m 24 maart 2018 en 25 maart 2018 t/m 21 maart 2020 was er een directe busverbinding (lijn 100)[9][10] tussen de luchthaven en het station van Groningen.[11] Naast deze verbinding kan men te voet naar Bushalte Airport Eelde (lijn 9) bij de toegangspoort van het vliegveld. Voor passagiers die per auto naar de luchthaven komen zijn er drie parkeerterreinen nabij de luchthaven.

Milieu bewerken

De luchthaven heeft aandacht aan Duurzaamheid en milieu. Er is aandacht voor de reductie van koolstofdioxide-emissies op het vliegveld, het beperken van lawaaioverlast voor de omgeving en het verminderen van energieverbruik en afvalstromen in de bedrijfsvoering.[12]

Op 10 februari 2020 werd op het vliegveld een zonnepark geopend met 63.000 zonnepanelen. Het is het eerste zonnepark ter wereld op een actieve luchthaven.

In 2020 maakte Vogelbescherming Nederland bezwaar tegen toestemming om 41 verschillende vogelsoorten, waaronder een aantal Rode Lijstsoorten, op het vliegveld te doden omdat ze gevaar zouden kunnen opleveren voor het vliegverkeer.[13]

Bedrijven bewerken

Op de luchthaven zijn onder andere de volgende bedrijven en vliegscholen gevestigd: General Enterprises/Cirrus Sales & Service, Skyline Aviation, UMCG Ambulancezorg, ANWB Medical Air Assistance, KLM Flight Academy, European Flight Training Center BV en de Noord Nederlandse Aeroclub - Eelde (NNAC).

Afhandeling bewerken

  • Bezoekende vliegtuigen met een maximaal startgewicht tot 3000 kg worden op platform K door de havendienst afgehandeld.
  • Bezoekende vliegtuigen met een maximaal startgewicht van 3000 kg tot 18.500 kg (veelal zakenverkeer) worden op platform J door de Ground Ace in een eigen terminal afgehandeld.
  • Bezoekende vliegtuigen met een maximaal startgewicht vanaf 18.500 kg worden op platform A door de afhandelingsdienst van de luchthaven afgehandeld.

Klimaat bewerken

Weergemiddelden voor Groningen (luchthaven Eelde)
Maand jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Jaar
Hoogste maximum (°C) 14,5 15,2 22,7 27,7 31,5 33,5 33,1 34,7 30,5 24,8 17,4 15,4 34,7
Gemiddeld maximum (°C) 4,4 5 8,6 12,2 17,0 19,4 21,4 21,9 18,2 13,5 8,4 5,5 13
Gemiddelde temperatuur (°C) 2 2,1 4,9 7,5 11,9 14,4 16,5 16,5 13,5 9,6 5,5 3,2 9
Gemiddeld minimum (°C) −0,8 −0,8 1,2 2,7 6,5 9,1 11,3 11,1 8,8 5,6 2,5 0,5 4,8
Laagste minimum (°C) −22 −16,5 −13,2 −6,5 −2,3 0,1 4,1 3,2 0,8 −6,4 −13,6 −15,4 −22
Neerslag (mm) 69 44,9 61,3 44,1 57,5 72,6 73,0 56,6 71,8 69,8 78,1 75 773,7
Bron: KNMI: gemiddelden en extremen (1971-2000)

Communicatie bewerken

Eelde ATIS bewerken

  • 133,555

Eelde Approach bewerken

  • VHF 120,305 en 119,705

Eelde Tower (ook voor grondklaringen) bewerken

  • VHF 118,705 en 119,705
  • UHF 362,875 MHz

Eelde Delivery bewerken

  • VHF 121,705

Navigatiehulpmiddelen bewerken

  • Het VOR-DME radiobaken EEL (112,4 MHz CH71) staat 4,1 NM noordoostelijk van het veld.
  • Baan 23 heeft een Instrument Landing System (ILS). De localizerfrequentie is 109,9 MHz. Aan deze frequentie zit tevens de ILS-DME GRO gekoppeld.
  • De locator voor baan 23 is de NDB SO. De NDB VZ is de locator voor baan 05. Nadere info over deze radiobakens op de pagina over NDB's.
  • Er zijn voor beide banen GPS naderingen (P-RNAV) beschikbaar. Op de luchthaven is een grondstation geplaatst dat de precisie tegenover het GPS/EGNOS systeem verhoogt.

Statistieken bewerken

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.


Jaarlijks aantal vliegbewegingen en passagiers.[8]

Jaar Vliegbewegingen Passagiers
1997 85.589 83.151
1998 88.980 ( 4,0%) 114.160 ( 37,3%)
1999 81.879 ( 8,0%) 90.168 ( 21,0%)
2000 69.054 ( 15,7%) 78.266 ( 13,2%)
2001 61.324 ( 11,2%) 94.220 ( 20,4%)
2002 67.783 ( 10,5%) 107.466 ( 14,1%)
2003 54.890 ( 19,0%) 137.607 ( 28,0%)
2004 43.146 ( 21,4%) 119.218 ( 13,4%)
2005 44.925 ( 4,1%) 122.794 ( 3,0%)
2006 54.843 ( 22,1%) 129.012 ( 5,1%)
2007 59.406 ( 8,3%) 135.726 ( 5,2%)
2008 61.322 ( 3,2%) 148.949 ( 9,7%)
2009 65.617 ( 7,0%) 136.044 ( 8,7%)
2010 63.866 ( 2,7%) 122.659 ( 9,8%)
2011 52.786 ( 17,3%) 114.327 ( 6,8%)
2012 46.473 ( 12,0%) 180.812 ( 58,2%)
2013 43.833 ( 5,7%) 176.212 ( 2,5%)
2014 38.949 ( 11,1%) 169.369 ( 3,9%)
2015 23.456 ( 39,8%) 180.879 ( 6,8%)
2016 24.746 ( 5,5%) 152.451 ( 15,7%)
2017 27.005 ( 9,1%) 201.786 ( 32,4%)
2018 31.413 ( 16,3%) 228.698 ( 13,3%)
2019 31.917 ( 1,6%) 176.022 ( 23,0%)
2020 39.384 ( 23,4%) 17.528 ( 90,0%)
2021 57.000 ( 44,7%) 27.260 ( 55,5%)
2022 (voorlopig) 64.721 ( 13,5%) 87.205 ( 219,9%)

Trivia bewerken

  • Op 17 juni 2003 schoot een McDonnell Douglas MD-88 van Onur Air, met vluchtnummer OHY 2263, voorbij de startbaan nadat de start werd afgebroken. Alle 141 passagiers konden via noodglijbanen het toestel ongedeerd verlaten.
  • Het vliegveld was een etappeplaats voor de recordpoging Flight One Zero Zero. Op 17 december 2003 deed Frank Versteegh een geslaagde poging om op één dag alle 25 vliegvelden van Nederland met zijn vliegtuig aan te doen. Deze recordpoging was in het kader van 100 jaar luchtvaart en is opgenomen in het Guinness Book of Records.[14]
  • Op 18 mei 2007 raakte een Fokker 50 van de Vlaamse luchtvaartmaatschappij VLM Airlines bij de landing vanuit London City naar Amsterdam op Eelde naast de baan. Alle passagiers bleven ongedeerd. Uit onderzoek bleek een fout van de bemanning de oorzaak van de mislukte landing.

Externe links bewerken

Commons heeft mediabestanden in de categorie Groningen Airport Eelde.