Het evangeliarium is de uit het Latijn afkomstige benaming voor het handschrift of boek dat de vier canonieke evangeliën bevat of die gedeelten (perikopen) van de evangeliën die in de Katholieke Kerk tijdens de mis gedurende het jaar worden voorgelezen of gezongen.[1][2] In het laatste geval wordt het ook evangelistarium genoemd.[3]

Evangeliarium, Maasland, tweede helft twaalfde eeuw (KB)
Evangeliarium van Egmond, negende eeuw (KB)

Evangeliaria zijn vanwege hun belangrijke functie in de liturgie vaak kunstzinnig vormgegeven. Veel bekende middeleeuwse handschriften zijn evangeliaria. Het evangeliarium wordt gezien als symbool van de aanwezigheid van Christus, wiens leven in de evangeliën wordt beschreven en wordt daarom in de katholieke liturgie met de grootste eerbied omgeven: het wordt bewierookt en de lezer van het evangelie kust het boek na de lezing.

Evangelistaria en epistolaria verdwenen ten gunste van het lectionarium dat zowel de lezingen uit de evangeliën als de epistolae, de brieven van de apostelen, bevat.

Bekende evangeliaria en evangelistaria

bewerken

Evangeliaria

bewerken

Evangelistaria

bewerken

Nederlanden

bewerken

Voor de Nederlanden verdienen de volgende handschriften vermelding:

Literatuur

bewerken
  • H. Leclercq, Evangéliaire, in: F. Cabrol en H. Leclercq, Dict. d'archéologie chrétienne et de liturgie, v(1922), kol. 775-845.

Galerij

bewerken
bewerken