Bladvingergekko's

geslacht van hagedissen die behoren tot de gekko's

Bladvingergekko's[1] (Phyllodactylus) zijn een geslacht van hagedissen die behoren tot de gekko's (Gekkota) en de familie Phyllodactylidae.

Bladvingergekko's
Phyllodactylus xanti
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:Gekkota (Gekko's)
Familie:Phyllodactylidae
Geslacht
Phyllodactylus
Gray, 1828
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Bladvingergekko's op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Naamgeving en taxonomie

bewerken

De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door John Edward Gray in 1828. De wetenschappelijke geslachtsnaam phyllo-dactylus betekent letterlijk vertaald 'blad-vinger'; φύλλον (phullon) = blad en δάκτυλος (daktulos) = vinger.

Er worden tegenwoordig 65 verschillende soorten erkend maar het soortenaantal verandert regelmatig. Zo worden er geregeld nieuwe soorten ontdekt, zoals de soorten Phyllodactylus paralepis en Phyllodactylus leoni die in 2013 voor het eerst wetenschappelijk werden beschreven. De soort Phyllodactylus cleofasensis is pas sinds 2021 bekend en in veel literatuur worden dergelijke soorten nog niet vermeld.

Daarnaast wordt een aantal voormalige soorten niet meer als zodanig erkend, een voorbeeld is de voormalige soort Phyllodactylus angelensis die tegenwoordig als variatie van de soort Phyllodactylus xanti wordt gezien. Ook komt het voor dat ondersoorten op basis van nieuwe inzichten als een aparte soort worden beschouwd. Een voorbeeld hiervan is de soort Phyllodactylus duncanensis, die lange tijd als ondersoort van Phyllodactylus galapagensis werd gezien (Phyllodactylus galapagensis duncanensis).[2]

Ook de bladvingergekko uit Afrika en de Europese bladvingergekko behoorden lange tijd tot deze groep. Dit wordt tegenwoordig beschouwd als verouderd en de soorten zijn in de geslachten Afrogecko respectievelijk Euleptes geplaatst.

Uiterlijke kenmerken

bewerken

De verschillende soorten zijn middelgroot tot klein en bereiken een totale lichaamslengte inclusief staart tot ongeveer 21 centimeter. De lichaamskleur is vaak lichtbruin met donkerbruine vlekken op het lichaam en de kop. De staart is vaak gebandeerd. De staart laat makkelijk los bij bedreiging (caudale autotomie) en groet later weer aan. De staartkleur is dan wel egaal van kleur en is kleiner.

Bladvingergekko's hebben bladvormige, verbrede vingers en tenen die aan de onderzijde net als andere gekko's hechtlamellen dragen. Bij de bladstaartgekko's zijn deze in tweeën gesplitst en staan wat zijwaarts gericht zodat het hechtoppervlak wordt vergroot. Tussen de twee delen is een klauwtje aanwezig dat niet kan worden ingetrokken.[3]

Verspreiding en habitat

bewerken

Alle soorten komen voor in delen van Midden-Amerika en noordelijk Zuid-Amerika en leven in de landen Barbados, Belize, verschillende Benedenwindse Eilanden, Chili, Colombia, Costa Rica, Dominicaanse Republiek, Ecuador (inclusief de Galapagoseilanden), El Salvador, Guatemala, Haïti, Honduras, Mexico, Nicaragua, Peru en Venezuela.[2] Acht soorten zijn endemisch op de Galapagoseilanden.

De habitat bestaat uit droge tropische en subtropische scrublands, droge tropische en subtropische bossen, rotsige omgevingen, zowel koude als hete woestijnen, gematigde scrublands, mediterrane scrublands en vochtige tropische en subtropische laaglandbossen. Ook in door de mens aangepaste streken zoals landelijke tuinen en stedelijke gebieden kunnen de hagedissen worden gevonden.[4] De hoogteverspreiding kan sterk verschillen, ook binnen een enkele soort. Van de soort Phyllodactylus magister zijn waarnemingen bekend van ongeveer 420 boven zeeniveau tot 1250 meter boven zeeniveau.[2]

Beschermingsstatus

bewerken

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan 47 soorten een beschermingsstatus toegewezen. Van de hagedissen worden er 25 beschouwd als 'veilig' (Least Concern of LC), vijf als 'onzeker' (Data Deficient of DD), drie als 'kwetsbaar' (Vulnerable of VU) en zes als 'gevoelig' (Near Threatened of NT). Vijf soorten worden gezien als 'bedreigd' (Endangered of EN) en drie soorten ten slotte staan te boek als 'ernstig bedreigd' (Critically Endangered of CR).[4]

Soortenlijst

bewerken
Soorten uit het geslacht Phyllodactylus
Naam Auteur Verspreidingsgebied
Phyllodactylus andysabini Arteaga, Bustamante, Vieira, Tapia, & Guayasamin, 2019 Ecuador (Galapagoseilanden; (Isabela)
Phyllodactylus angustidigitus Dixon & Huey, 1970 Peru
Phyllodactylus apricus Dixon, 1966 Mexico
Phyllodactylus barringtonensis Van Denburgh, 1912 Ecuador (Galapagoseilanden; Santa Fe)
Phyllodactylus baurii Garman, 1892 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus benedettii Ramirez-Reyes & Flores-Villela, 2018 Mexico
Phyllodactylus bordai Taylor, 1942 Mexico
Phyllodactylus bugastrolepis Dixon, 1966 Mexico
Phyllodactylus cleofasensis Ramírez-Reyes, Barraza-Soltero, Nolasco-Luna, Flores-Villela, & Escobedo-Galván, 2021 Mexico
Phyllodactylus clinatus Dixon & Huey, 1970 Peru
Phyllodactylus coronatus Dixon, 1966 Mexico
Phyllodactylus darwini Taylor, 1942 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus davisi Dixon, 1964 Mexico
Phyllodactylus delcampoi Mosauer, 1936 Mexico
Phyllodactylus delsolari Venegas, Townsend, Koch & Böhme, 2008 Peru
Phyllodactylus dixoni Rivero-Blanco & Lancini, 1968 Venezuela
Phyllodactylus duellmani Van Denburgh, 1912 Mexico
Phyllodactylus duncanensis Peters, 1869 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus galapagensis Peters, 1869 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus gerrhopygus Wiegmann, 1834 Peru, Chili
Phyllodactylus gilberti Heller, 1903 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus gorii Lanza, 1973 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus hispaniolae Schwartz, 1979 Hispaniola
Phyllodactylus homolepidurus Smith, 1935 Mexico
Phyllodactylus inaequalis Cope, 1875 Peru
Phyllodactylus insularis Dixon, 1960 Belize
Phyllodactylus interandinus Dixon & Huey, 1970 Peru
Phyllodactylus johnwrighti Dixon & Huey, 1970 Peru
Phyllodactylus julieni Cope, 1885 Aruba
Phyllodactylus kofordi Dixon & Huey, 1970 Ecuador, Peru
Phyllodactylus kropotkini Ramirez-Reyes & Flores-Villela, 2018 Mexico
Phyllodactylus lanei Smith, 1935 Mexico
Phyllodactylus leei Cope, 1889 Ecuador (Galapagoseilanden)
Phyllodactylus leoni Torres-Carvajal, Carvajal-Campos, Barnes, Nicholls & Pozo-Andrade, 2013 Ecuador
Phyllodactylus lepidopygus Tschudi, 1845 Peru
Phyllodactylus magister Noble, 1924 Peru
Phyllodactylus magnus Taylor, 1942 Mexico, Guatemala
Phyllodactylus maresi Lanza, 1973 Galapagoseilanden
Phyllodactylus martini Lidth De Jeude, 1887 Benedenwindse Eilanden
Phyllodactylus microphyllus Cope, 1875 Peru
Phyllodactylus muralis Taylor, 1940 Mexico
Phyllodactylus nocticolus Dixon, 1964 Mexico, Verenigde Staten
Phyllodactylus nolascoensis Dixon, 1964 Mexico
Phyllodactylus pachamama Koch, Flecks, Venegas, Bialke, Valverde & Böhme, 2016 Peru
Phyllodactylus palmeus Dixon, 1968 Honduras
Phyllodactylus papenfussi Murphy, Blair & de la Cruz, 2009 Mexico
Phyllodactylus paralepis McCranie & Hedges, 2013 Honduras
Phyllodactylus partidus Dixon, 1966 Mexico
Phyllodactylus paucituberculatus Dixon, 1960 Mexico
Phyllodactylus pulcher Gray, 1830 Barbados
Phyllodactylus pumilus Dixon & Huey, 1970 Ecuador
Phyllodactylus reissii Peters, 1862 Ecuador, Peru
Phyllodactylus rutteni Hummelinck, 1940 Venezuela (eilanden)
Phyllodactylus santacruzensis Dixon, 1966 Mexico
Phyllodactylus saxatilis Dixon, 1964 Mexico
Phyllodactylus sentosus Dixon & Huey, 1970 Peru
Phyllodactylus simpsoni Arteaga, Bustamante, Vieira, Tapia, & Guayasamin, 2019 Galapagoseilanden
Phyllodactylus sommeri Schwartz, 1979 Hispaniola
Phyllodactylus thompsoni Venegas, Townsend, Koch & Böhme, 2008 Peru
Phyllodactylus transversalis Huey, 1975 Colombia
Phyllodactylus tuberculosus Wiegmann, 1834 Belize, Costa Rica, Ecuador (Galapagoseilanden), El Salvador, Guatemala, Mexico, Nicaragua
Phyllodactylus unctus Cope, 1864 Mexico
Phyllodactylus ventralis O'Shaughnessy, 1875 Colombia, Venezuela
Phyllodactylus wirshingi Kerster & Smith, 1955 Antillen, Dominicaanse Republiek, Haïti
Phyllodactylus xanti Cope, 1863 Mexico (Baja California en een aantal eilanden)

Bronvermelding

bewerken