9 december

9 december is de 343ste dag van het jaar (344ste in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Hierna volgen nog 22 dagen tot het einde van het jaar.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 1961 - In Israël wordt Adolf Eichmann schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden tegen Joden in de Tweede Wereldoorlog.
  • 1992 - Het Marine Corps van de Verenigde Staten landt in Somalië.
•  Infrastructuur
  • 1973 - Autoloze zondag in Nederland en België.
  • 2007 - De Lötschberg-basistunnel tussen Frutigen en Raron in Zwitserland wordt in gebruik genomen.
  • 2012 - De Beneluxtrein tussen Amsterdam en Brussel wordt vervangen door de hogesnelheidstrein Fyra.
•  Media
  • 1793 - In New York komt American Minerva uit, het eerste dagblad. Het is opgericht door Noah Webster.
  • 1854 - Het gedicht "The Charge of the Light Brigade" van Alfred Tennyson wordt gepubliceerd in The Examiner.

•  Oorlog
  • 536 - Gotische Oorlog: De Byzantijnse generaal Belisarius trekt zonder tegenstand Rome binnen en verdrijft de Ostrogoten uit de "Eeuwige Stad".
  • 1824 - Peru verslaat Spanje in de Slag van Ayacucho.
  • 1917 - De Turken worden door de Britten verslagen. Jeruzalem wordt bevrijd.
  • 1937 - De Slag om Nanking begint.
  • 1940 - Het Britse leger valt Italiaanse troepen in Noord-Afrika aan.
  • 1941 - Het Verenigd Koninkrijk en het Gemenebest van Naties verklaren de oorlog aan Japan.
  • 1992 - De Verenigde Naties, onder leiding van de Verenigde Staten, gaat op vredesmissie in Somalië om stabiliteit te bewerkstelligen en de vrije doorgang van hulpgoederen in het Oost-Afrikaanse land.

•  Politiek
  • 1872 - P.B.S. Pinchback wordt de eerste zwarte gouverneur van een Amerikaanse staat.
  • 1900 - Koningin Wilhelmina ontvangt president Kruger van de boerenrepubliek Transvaal.
  • 1918 - Oprichting van de Finse Nationale Coalitiepartij.
  • 1931 - Spanje wordt een republiek.
  • 1948 - Het Genocideverdrag wordt ondertekend.
  • 1950 - Harry Gold wordt tot dertig jaar cel veroordeeld wegens het voor de Sovjet-Unie ontvreemden van geheime informatie over Amerikaanse atoomwapens.
  • 1953 - General Electric kondigt aan dat alle communistische medewerkers zullen worden ontslagen.
  • 1958 - Oprichting van de John Birch Society.
  • 1962 - Tanganyika vormt zich om tot de Republiek Tanganyika.
  • 1963 - Het Sultanaat Zanzibar wordt onafhankelijk.
  • 1987 - Begin van de eerste intifada in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever.
  • 1990 - Lech Wałęsa wordt de eerste direct gekozen president van Polen.
  • 1992 - De echtscheiding van Prins Charles en Prinses Diana wordt aangekondigd.
  • 1998 - Ruth Dreifuss wordt de eerste vrouwelijke bondspresident van Zwitserland.
  • 2010 - Estland wordt lid van de OESO.
  • 2011 - Nederland blijft de toetreding van Roemenië en Bulgarije tot het paspoortvrije Schengengebied dwarsbomen, ondanks druk van de andere EU-lidstaten.
  • 2012 - In Ghana wint zittend president John Dramani Mahama de presidentsverkiezingen met 50,7% van de stemmen.

•  Sport
  • 1955 - Oprichting van de Chileense voetbalclub Club de Deportes La Serena.
  • 1987 - Het Nederlands voetbalelftal plaatst zich voor het EK voetbal 1988 door Cyprus in Amsterdam met 4-0 te verslaan. Het duel wordt gespeeld achter gesloten deuren na het bomincident op 28 oktober. Spits John Bosman scoort drie keer.
  • 1991 - De Nederlandse Volleybal Bond stelt Arie Selinger aan als assistent-bondscoach van het nationale mannenteam voor de periode tot en met de Olympische Spelen in Barcelona.
  • 1994 - Het Amerikaanse sportblad Sports Illustrated roept de Noorse schaatser Johann Olav Koss uit tot Sportman van het Jaar. Hij is de eerste schaatser die deze eer te beurt valt.

•  Wetenschap en technologie
  • 1425 - De Katholieke Universiteit Leuven wordt gesticht.
  • 1888 - Herman Hollerith installeert zijn rekenmachine bij het Amerikaanse War Department.
  • 1968 - Douglas Engelbart demonstreert voor het eerst een computer met muis.

Geboren

Kirk Douglas
geboren in 1916

Judi Dench
geboren in 1934

Herman Finkers
geboren in 1954

Henk ten Cate
geboren in 1954

Donny Osmond
geboren in 1957

Felicity Huffman
geboren in 1962

Kim Hoorweg
geboren in 1992

Laura Smulders
geboren in 1993

• 1594 - Gustaaf II Adolf van Zweden, Koning van Zweden (overleden 1632)
• 1608 - John Milton, Brits dichter en schrijver (overleden 1674)
• 1717 - Johann Winckelmann, Duits kunsthistoricus en archeoloog (overleden 1768)
• 1748 - Claude-Louis Berthollet, Frans scheikundige (overleden 1822)
• 1828 - Joseph Dietzgen, Duits filosoof en leerlooier (overleden 1888)
• 1842 - Peter Kropotkin, Russisch anarchist (overleden 1921)
• 1855 - Giorgio Gusmini, Italiaans kardinaal-aartsbisschop van Bologna (overleden 1921)
• 1874 - Hans von Seißer, commandant van de Bayerische Staatliche Polizei die in 1923 betrokken raakte bij de Bierkellerputsch (overleden 1973)
• 1878 - Géza Révész, Hongaars-Nederlands psycholoog (overleden 1955)
• 1887 - József Grősz, Hongaars geestelijke (overleden 1961)
• 1889 - Hannes Kolehmainen, Fins atleet (overleden 1966)
• 1899 - Maurice Yonge, Engels zoöloog (overleden 1986)
• 1901 - Ödön von Horváth, Hongaars-Duits schrijver (overleden 1938)
• 1906 - Grace Hopper, Amerikaans informaticus (overleden 1992)
• 1907 - Hendrik Smits, Nederlands roeier (overleden 1976)
• 1908 - Maurice Mandelbaum, Amerikaans filosoof (overleden 1987)
• 1909 - Douglas Fairbanks jr., Amerikaans acteur (overleden 2000)
• 1910 - Henry Lee Giclas, Amerikaans sterrenkundige (overleden 2007)
• 1911 - Broderick Crawford, Amerikaans acteur (overleden 1986)
• 1912 - Tip O'Neill, Amerikaans politicus (overleden 1994)
• 1913 - Homai Vyarawalla, Indiaas fotojournaliste (overleden 2012)
• 1915 - Elisabeth Schwarzkopf, Duits-Brits sopraan en operazangeres (overleden 2006)
• 1916 - Kirk Douglas, Amerikaans acteur, regisseur en producent (overleden 2020)
• 1917 - James Rainwater, Amerikaans natuurkundige (overleden 1986)
• 1920 - Carlo Azeglio Ciampi, tiende president van Italië (overleden 2016)
• 1920 - Lambert van Heygen, Nederlands aartsbisschop van Bertoua in Kameroen (overleden 2007)
• 1920 - Doug Serrurier, Zuid-Afrikaans autocoureur (overleden 2006)
• 1922 - Redd Foxx, Amerikaans acteur en comedian (overleden 1991)
• 1923 - Jean Pierre Marie Orchampt, Frans bisschop
• 1924 - Olga Oderkerk, Nederlands keramist (overleden 1987)
• 1925 - Ernest Gellner, Brits filosoof, antropoloog en socioloog (overleden 1995)
• 1925 - Tanja Koen, Nederlands tv-omroepster en presentatrice
• 1926 - Ed Elisian, Amerikaans autocoureur (overleden 1959)
• 1926 - Henry Kendall, Amerikaans natuurkundige (overleden 1999)
• 1926 - Jan Křesadlo, Tsjechisch schrijver en dichter (overleden 1995)
• 1926 - José Luis Sánchez, Spaans beeldhouwer (overleden 2018)
• 1928 - André Milhoux, Belgisch autocoureur
• 1928 - Ben Staartjes, Nederlands roeier (overleden 2014)
• 1929 - Bob Hawke, Australisch politicus (overleden 2019)
• 1930 - Buck Henry, Amerikaans acteur/regisseur (overleden 2020)
• 1930 - Jan Plantaz, Nederlands wielrenner (overleden 1974)
• 1932 - Willy Schroeders, Belgisch wielrenner (overleden 2017)
• 1933 - Milt Campbell, Amerikaans tienkamper (overleden 2012)
• 1933 - Marie-Louise Wirix, Belgisch atlete
• 1934 - Judi Dench, Brits actrice
• 1934 - Irena Santor, Pools zangeres
• 1934 - Wayne Weiler, Amerikaans autocoureur (overleden 2005)
• 1935 - Paul Kempeneers, Vlaams historicus
• 1936 - Ben Pon, Nederlands motorracer en autocoureur (overleden 2019)
• 1938 - Waris Hussein, Brits-Indiaas film- en televisieregisseur
• 1941 - Beau Bridges, Amerikaans acteur
• 1942 - Marcos Conigliaro, Argentijns voetballer
• 1943 - Lasse Holm, Zweeds zanger
• 1944 - Neil Innes, Brits komiek en muzikant (overleden 2019)
• 1945 - Alexander Kamianecky, Duits-Braziliaans voetballer
• 1946 - Sonia Gandhi, Indiaas politica
• 1947 - Tom Daschle, Amerikaans politicus
• 1947 - Jan Nonhof, Nederlands acteur en toneelregisseur
• 1947 - Cees Tol, Nederlands gitarist (overleden 2018)
• 1948 - Marleen Gorris, Nederlands regisseuse
• 1948 - Jan Lenferink, Nederlands televisiepresentator
• 1950 - Joan Armatrading, Amerikaans zangeres
• 1950 - Arie Hassink, Nederlands wielrenner
• 1950 - Hans Mes, Nederlands kunstenaar
• 1950 - Alan Sorrenti, Italiaans zanger
• 1952 - Michael Dorn, Amerikaans acteur
• 1952 - Thomas Verbogt, Nederlands schrijver
• 1953 - John Malkovich, Amerikaans acteur
• 1953 - Jan Simoen, Belgisch voetballer
• 1954 - Henk ten Cate, Nederlands voetballer
• 1954 - Herman Finkers, Nederlands cabaretier
• 1954 - Jack Sonni, Amerikaans gitarist
• 1954 - Alex Vermeulen, Nederlands beeldend kunstenaar en publicist
• 1954 - Pia Dijkstra, Nederlands politica, televisiemaakster en journaliste
• 1955 - Janusz Kupcewicz, Pools voetballer
• 1956 - Danny Veyt, Belgisch voetballer
• 1956 - Jean-Pierre Thiollet, Frans schrijver
• 1957 - Donny Osmond, Amerikaans zanger en acteur
• 1958 - Nick Seymour, Australisch bassist en kunstenaar
• 1961 - Rolf Rudin, Duits componist, muziekpedagoog, dirigent en muziekuitgever
• 1962 - Peter van Aarle, Nederlands oprichter en conservator van de Internet Adult Film Database (overleden 2005)
• 1962 - Robert Bakker, Nederlands roeier
• 1962 - Felicity Huffman, Amerikaans actrice
• 1963 - Leslie Carrara, Amerikaans poppenspeelster, zangeres en stemactrice
• 1963 - Marijke Hofkens, Vlaams actrice
• 1963 - Hans Reiser, Amerikaans softwareontwikkelaar
• 1963 - Zoerab Zjvania, Georgisch politicus (overleden 2005)
• 1964 - Peter Blangé, Nederlands volleyballer
• 1964 - Hape Kerkeling, Duits acteur, presentator en komiek
• 1964 - Johannes B. Kerner, Duits televisiepresentator
• 1965 - Martin Ingvarsson, Zweeds voetbalscheidsrechter
• 1966 - Antoni Bernadó, Andorrees atleet
• 1966 - Kirsten Gillibrand, Amerikaans politica
• 1966 - Gideon Sa'ar, Israëlisch politicus
• 1968 - Kurt Angle, Amerikaans professioneel worstelaar
• 1969 - Tommi Grönlund, Fins voetballer
• 1969 - Christophe Impens, Belgisch atleet
• 1969 - Bixente Lizarazu, Frans voetballer
• 1971 - Víctor Aristizábal, Colombiaans voetballer
• 1971 - Wim Bax, Nederlands acteur en scenarioschrijver
• 1972 - Reiko Aylesworth, Amerikaans actrice
• 1972 - Tré Cool, Duits-Amerikaans drummer
• 1972 - Fabrice Santoro, Frans tennisser
• 1973 - Vénuste Niyongabo, Burundees atleet
• 1975 - Ondřej Sosenka, Tsjechisch wielrenner
• 1976 - René Hoppe, Duits bobsleeër
• 1977 - Imogen Heap, Brits zangeres
• 1978 - Gastón Gaudio, Argentijns tennisser
• 1978 - Martijn Koning, Nederlands stand-upcomedian-comedian, cabaretier, columnist en tekstschrijver
• 1978 - Jesse Metcalfe, Amerikaans acteur
• 1979 - Nicolas Alnoudji, Kameroens voetballer
• 1979 - Christian Pfannberger, Oostenrijks wielrenner
• 1980 - Simon Helberg, Amerikaans komiek en acteur
• 1980 - Ryder Hesjedal, Canadees wielrenner
• 1981 - Jacques de Koning, Nederlands schaatser
• 1981 - Mardy Fish, Amerikaans tennisser
• 1982 - Kalle Coster, Nederlands zeiler
• 1982 - Nathalie De Vos, Belgisch langeafstandsloopster
• 1983 - Dariusz Dudka, Pools voetballer
• 1983 - Robbie Haemhouts, Belgisch voetballer
• 1983 - Sharon Tavengwa, Zimbabwaans atlete
• 1985 - Kristoffer Andersen, Deens-Belgisch voetballer
• 1985 - Wil Besseling, Nederlands golfer
• 1986 - Philip Geipel, Duits autocoureur
• 1987 - Niels Marnegrave, Belgisch basketballer
• 1987 - Hikaru Nakamura, Amerikaans schaker
• 1987 - Keri-Anne Payne, Brits zwemster
• 1987 - Ádám Szalai, Hongaars voetballer
• 1988 - Kwadwo Asamoah, Ghanees voetballer
• 1988 - Ji Liping, Chinees zwemster
• 1988 - Irjan Luttenberg, Nederlands mountainbiker
• 1988 - Georges Mandjeck, Kameroens voetballer
• 1989 - Hasan Ali Kaldırım, Turks voetballer
• 1991 - Lotte van Beek, Nederlands langebaanschaatsster
• 1991 - Johannes Rydzek, Duits noordse combinatieskiër
• 1992 - Kim Hoorweg, Nederlands jazz-zangeres
• 1992 - Yoshiaki Takagi, Japans voetballer
• 1992 - Emmanuel Vanluchene, Belgisch zwemmer
• 1993 - Mark McMorris, Canadees snowboarder
• 1993 - Laura Smulders, Nederlands BMX'er
• 1994 - Alex Gilbey, Engels voetballer
• 1994 - Zach Veach, Amerikaans autocoureur
• 1994 - Giorgos Giakoumakis, Grieks voetballer
• 1995 - McKayla Maroney, Amerikaans gymnaste
• 1998 - Famke Louise, Nederlands vlogger en zangeres
• 1999 - Aliyah Kolf, Nederlands zangeres
• 1999 - Linn Svahn, Zweeds langlaufster

Overleden

Thomas François Burgers
overleden in 1881

Kees Brusse
overleden in 2013

Aat Veldhoen
overleden in 2018

• 1550 - Isabel de Moctezuma Tecuichpotzin (40), Azteeks prinses
• 1641 - Antoon van Dyck (42), Vlaams schilder
• 1669 - Paus Clemens IX (69)
• 1678 - Jurriaen Ovens (±55), Deens-Duits kunstschilder en kunsthandelaar
• 1683 - John Oldham, Engels dichter
• 1790 - Louise-Joséphine Sarazin de Belmont (80), Franse kunstschilder
• 1806 - Frans van Saksen-Coburg-Saalfeld (56), vader van Leopold I van België
• 1858 - El Lavi (46), Spaans torero
• 1874 - Johannes Bosscha sr. (77), Nederlands staatsman
• 1881 - Thomas François Burgers (47), Zuid-Afrikaans president
• 1924 - Bernard Zweers (70), Nederlands componist
• 1931 - Antonio Salandra (78), Italiaans politicus
• 1934 - Manuel Márquez Sterling (62), Cubaans diplomaat, journalist en politicus
• 1937 - Nils Gustaf Dalén (68), Zweeds natuurkundige
• 1944 - Johannes Rijpstra (55), Nederlands politicus, burgemeester in oorlogstijd
• 1959 - Johan van Veen (65), Nederlands ingenieur
• 1964 - Eulogio Rodriguez (81), Filipijns politicus en ondernemer
• 1971 - Ralph Bunche (68), Amerikaans diplomaat en Nobelprijswinnaar
• 1973 - Mary Fuller (85), Amerikaans actrice
• 1975 - William A. Wellman (79), Amerikaans filmregisseur
• 1976 - Han van Senus (76), Nederlands waterpoloër
• 1985 - François Morren (86), Belgisch atleet
• 1995 - Charles Douw van der Krap (87), Nederlands marineofficier en verzetsstrijder
• 1998 - Steve Miller (49), Brits pianist
• 1999 - Leni Saris (84), Nederlands auteur
• 2004 - Andrea Absolonová (27), Tsjechisch schoonspringster en pornoactrice (Lea De Mae)
• 2006 - Fred Marsden (66), Engels drummer
• 2008 - Dražan Jerković (72), Kroatisch voetballer
• 2010 - Alexander Kerst (86), Oostenrijks acteur
• 2010 - James Moody (85), Amerikaans jazzmuzikant
• 2010 - Dov Shilansky (86), Israëlisch politicus
• 2010 - Thorvald Strömberg (79), Fins kanovaarder
• 2012 - Patrick Moore (89), Brits sterrenkundige
• 2012 - Alex Moulton (92), Brits ingenieur en uitvinder
• 2012 - André Nelis (77), Belgisch zeiler
• 2012 - Norman Joseph Woodland (91), Amerikaans bedenker van de streepjescode
• 2013 - Kees Brusse (88), Nederlands acteur, regisseur en scenarioschrijver
• 2013 - Eleanor Parker (91), Amerikaans actrice
• 2013 - Jacq Vogelaar (69), Nederlands schrijver, essayist en criticus
• 2014 - Jorge María Mejía (91), Argentijns kardinaal
• 2014 - Karl Otto Pöhl (85), Duits bankier, politicus en econoom
• 2015 - Carlo Furno (94), Italiaans kardinaal
• 2015 - Julio Terrazas Sandoval (79), Boliviaans kardinaal
• 2017 - Leonid Bronevoj (88), Sovjet-Russisch acteur
• 2017 - Z-Man (59), Amerikaans worstelaar
• 2018 - Riccardo Giacconi (87), Italiaans Amerikaans natuurkundige en Nobelprijswinnaar
• 2018 - Wendy Ramshaw (79), Brits sieraadontwerper en kunstenaar
• 2018 - Aat Veldhoen (84), Nederlands graficus, schilder en tekenaar
• 2019 - Marie Fredriksson (61), Zweeds zangeres (Roxette)
• 2020 - Koenraad Goudeseune (55), Belgisch dichter, prozaschrijver en recensent
• 2020 - Paolo Rossi (64), Italiaans voetballer

Viering/herdenking

• Rooms-katholieke kalender:
  • Heilige Leocadia († c. 304)
  • Heilige Petrus Fourier († 1640)
  • Heilige Syrus (van Pavia) († 4e eeuw?)
  • Heilige Gorgonia († c. 375)
  • Heilige Juan Diego Cuauhtlatoatzin († 1548) - Vrije Gedachtenis
  • Heilige Valeria van Limoges († 3e eeuw)
  • Zalige Liborius Wagner († 1631)
• Verenigde Naties: Internationale Dag tegen Corruptie

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1945 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur −7,2 °C
• 1964 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 11 °C
• 1933 - Laagste minimumtemperatuur −11,9 °C
• 1964 - Hoogste maximumtemperatuur 13 °C
• 1929 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 18,5 m/s
• 2003 - Langste zonneschijnduur 6,8 uur
• 1965 - Langste neerslagduur 18 uur
• 1965 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 28,9 mm
• 1933 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 62 %

België

Dagrecords

• 1879 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur −12,6 °C
• 1856 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 11,5 °C
• 1879 - Laagste minimumtemperatuur −17,3 °C. Dit is de laagste minimumtemperatuur ooit in de maand december.
• 1915 - Hoogste maximumtemperatuur 14,2 °C
• 1884 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 25 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1945 - Minimumtemperatuur tot −14,1 °C in Rochefort en tot −17,7 °C op de Baraque Michel (Jalhay).
• 1965 - Neerslag tot 78 mm in Paliseul. Deze neerslag leidt tot overstromingen in verschillende streken.
• 1978 - Tornado met veel schade in de streek van Poperinge.
• 1979 - 84 mm neerslag in Anlier (Habay), na een storm die veel schade heeft veroorzaakt.
• 1993 - Storm met maximale windstoten tot 130 km/h in Oostende.

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie 9 December van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.