Vragende zin
Een vragende zin of vraagzin is een zin in de vorm van een vraag. Dit soort zinnen staat haaks op de stellende zin. Er zijn drie hoofdsoorten vraagzinnen te onderscheiden: de bijwoordelijke vraagzin, de werkwoordelijke vraagzin en de voornaamwoordelijke vraagzin.
Vragende zinnen bewerken
De werkwoordelijke vraagzin bewerken
De werkwoordelijke vraagzin begint met een werkwoord.
- Is er een dokter in de zaal?
De bijwoordelijke vraagzin bewerken
De bijwoordelijke vraagzin begint met een vragend bijwoord. Dit bijwoord wordt veelal (ten onrechte) over één kam geschoren met het vragend voornaamwoord. Een bijwoord heeft echter in tegenstelling tot een voornaamwoord betrekking op een werkwoord, bijvoeglijk naamwoord of een ander bijwoord. Voorbeelden van vragende bijwoorden zijn hoe, waar, waarheen, waarom enzovoort.
- Hoe spel je 'interrogatief pronomen'? met betrekking tot werkwoord
- Hoe lelijk is deze plant? met betrekking tot bijvoeglijk naamwoord
- Hoe verschrikkelijk snel ben je wel niet? met betrekking tot bijwoord
De voornaamwoordelijke vraagzin bewerken
De voornaamwoordelijke vraagzin begint met een vragend voornaamwoord' (ofwel vraagwoord of interrogatief pronomen). Dit voornaamwoord heeft betrekking op een zelfstandig gebruikt (hoofd)woord dat al dan niet elders in de zin expliciet wordt genoemd. Het vragend voornaamwoord verwijst dus naar personen of zaken die nog geïdentificeerd moeten worden. Hiermee onderscheidt het vragend voornaamwoord zich van de andere soorten voornaamwoorden, die verwijzen naar iets dat reeds geïdentificeerd is.
De belangrijkste vragende voornaamwoorden in het Nederlands zijn:
- Wie
- Wat (voor (een))
- Welk(e)
- Wie ben jij?
- Wat ben jij voor (een) persoon? let op koppelwerkwoord
- Welke gasten hebben een VIP-plaats?
Vormen bewerken
Niet-zelfstandig gebruik bewerken
Een niet-zelfstandige vorm van een vragend voornaamwoord staat in directe relatie met een hoofdwoord.
- Welke talen zijn moeilijker dan het Nederlands?
Zelfstandig gebruik bewerken
Een zelfstandig gebruikt vragend voornaamwoord heeft daarentegen geen bijzondere relatie met zo een woord.
- Wie is hier de neerlandicus in de zaal?
Functie bewerken
Personen bewerken
Als men naar personen vraagt, begint men met wie.
- Wie is er hier afgestudeerd?
Een meervoudsvorm van wie is ook mogelijk, maar dan enkel in een naamwoordelijk gezegde.
- Wie zijn de acteurs die De Cock en Vledder spelen?
- Wie hebben er trek in een boterham fout, moet zijn heeft
Niet-personen bewerken
Naar niet-personen kan gevraagd worden met wat.
- Wat is het verschil tussen een constituent en een zinsdeel?
Het woord wat kan in de spreektaal ook gebruikt worden als synoniem voor een vragend bijwoord.
- Wat zit je te zaniken?
Keuzen en herhaling van onderwerp bewerken
Als er keuze is uit zaken en/of personen kan wat voor (een)/welk(e) gebruikt worden.
- Welke boeken lees je graag?
- Wat voor een taal wil je studeren?
Ook kunnen deze vormen herhaling van het onderwerp voorkomen.
- Dit boek is leuk. Welk trekt jou aan?
Genitiefvormen bewerken
In archaïsch c.q. formeel taalgebruik resteren nog twee genitiefvormen van wie; wiens voor mannelijk en wier voor vrouwelijk en meervoud. Van oudsher werd 'wiens' tevens gebruikt voor onzijdig, maar dit is in onbruik geraakt, begrijpelijk aangezien er verwezen wordt naar een persoon.
- Wiens dochter ben jij? - hier wordt gevraagd naar de vader
- Wier kinderen zijn jullie? - hier wordt naar beide ouders of naar de moeder gevraagd
Geen vragend voornaamwoord bewerken
Uitroepend voornaamwoord bewerken
Soms is wat een uitroepend voornaamwoord.
- Wat een onzin!
Betrekkelijk voornaamwoord bewerken
Wiens, wier en wat kunnen ook betrekkelijk voornaamwoorden zijn.
- De directrice wier beleid gehoond werd
- Hij is het zat, wat betekent dat hij definitief afhaakt informeel alternatief voor dat
Determinators bewerken
Bij iemand, iets en bijvoeglijk naamwoorden die eindigen op -s kan wat (voor (een)) ook als determinator fungeren.
- Hij weet precies wat voor iemand hij zoekt.
- Gaan we wat leuks doen vanmiddag? informeel
| Bronnen, noten en/of referenties |