Portaal:In het nieuws/Wetenschap & Technologie/2005

Nieuwsfeiten met betrekking tot wetenschap en technologie in 2005.

10 november

• Een Boeing 777-200LR breekt het afstandsrecord voor een commercieel passagiersvliegtuig door van Hongkong naar Londen te vliegen via de Stille oceaan, Noord-Amerika en de Atlantische oceaan. De afstand van 21.601 km werd afgelegd in 22 uur en 42 minuten.

22 oktober

• Wetenschappers hebben dankzij nieuwe satelliettechnieken kunnen vaststellen dat het rooien van het Amazoneregenwoud aan een hoger snelheid - zo'n twee maal sneller- gebeurt dan gedacht: per jaar wordt ongeveer het oppervlak van België neergelegd, vroeger werd de helft daarvan verondersteld.

20 oktober

• Van de vrije kantoorpakket Open Office werd versie 2.0 voorgesteld, na reeds enkele keren uitgesteld te worden.

19 oktober

• De internetbrowser Firefox overstijgt de 100.000.000 downloads sinds de introductie ervan in 2004.

12 oktober

• In de Volksrepubliek China wordt de Shenzhou 6 gelanceerd, China's tweede bemande ruimtevaartuig.

• Groningse chemici ontwikkelden een nieuwe moleculaire motor. In Science beschrijven ze het principe van een moleculaire motor.

8 oktober

• Ten noorden van San Francisco zijn de eerste 36 schotels van het Allen Telescope Array in gebruik genomen.

1 oktober

• Een Russisch Sojoez-ruimtevaartuig zal richting het International Space Station vertrekken vanuit Kazachstan, met aan boord de derde ruimtevaarttoerist, de Amerikaanse zakenman Gregory Olsen.

29 september

• Ingenieurs van de NASA bereiken een doorbraak in de ontwikkeling van op interferometrie gebaseerde telescopen; ze weten met de Kecktelescoop het licht van enkele sterren met een factor 100 te verzwakken. Hierdoor kunnen gebieden die door die sterren overstraald worden zichtbaar gemaakt worden.

14 september

• In het ochtendeditie van het NOS-journaal wordt gemeld dat op het station Amsterdam Centraal is begonnen met het laten afzinken van een caissonconstructie ten behoeve van de Noord-Zuid-lijn.

26 augustus

• In The Lancet wordt uit een uitgebreide analyse van 110 homeopathische en 110 conventionele medische studies over dezelfde ziekten geconcludeerd dat homeopathie niet meer effect heeft dan een placebo. Nederlandse homeopathische artsen reageren verbaasd en kritisch.

20 augustus

• Op 20 augustus wordt bekend gemaakt dat een student in Leiden op 22 juli een manuscript heeft gevonden voor een artikel van Albert Einstein, waarin hij beschrijft wat later Bose-Einsteincondensatie zal gaan heten: een bijzondere fase van zeer koude atomen. Het manuscript dateert uit 1924. Bose-Einsteincondensatie werd pas in 1995 experimenteel bevestigd.

16 augustus

• De Chinese ruimtevaartorganisatie maakt bekend in 2007 haar eerste ruimtevaartuig naar de maan te willen lanceren. Tijdens deze Chang'e-1 missie worden 3D-beelden van het maanoppervlak gemaakt (BBC).
• In het centrum van de Melkweg bevindt zich een staaf van oude rode sterren, zo is met behulp van de Spitzer Space Telescope vastgesteld. (space.com, science-agogo)

9 augustus

• De Space Shuttle Discovery is veilig geland op luchtmachtbasis Edwards in Californië, waar het vanwege het slechte weer in Florida naar was uitgeweken.

29 juli

• Een Amerikaanse astronoom ontdekt een 10e planeet in ons zonnestelsel, op zo'n 14,4 miljard kilometer verwijderd van de Aarde. Het object is groter dan Pluto, en heet voorlopig 2003 UB₃₁₃. Noot: per 24 augustus 2006 is 't aantal planeten in ons zonnestelsel vastgesteld op acht; (ook) Pluto is nu een dwergplaneet.

26 juli

• Om 16:39u Europese tijd werd de Space Shuttle Discovery succesvol gelanceerd. Het is de eerste vlucht met een Space Shuttle sinds de ramp met de Columbia op 1 februari 2003.

14 juli

• Wetenschappers hebben een planeet ontdekt met drie zonnen. De planeet ter grootte van Jupiter draait om de grootste van de drie sterren uit het ternaire systeem dat bekend staat als HD188753.

13 juli

• De lancering van de Space Shuttle Discovery (gepland om 21:51 Europese tijd) is op het laatste moment geannuleerd. Als redenen werden problemen met een brandstoftank en slecht weer opgegeven. Het zou de eerste vlucht met een Space Shuttle worden sinds de ramp met de Columbia op 1 februari 2003.

6 juli

• Het Europees Parlement verwerpt de voorgestelde richtlijn op het octrooi op software. (Richtlijn voor softwarepatenten van tafel geveegd, Webwereld)

4 juli

• Om 7:52 centraal Europese zomertijd vond de inslag van de impactor plaats. De impactor is op komeet Tempel 1 afgeschoten door de ruimtesonde Deep Impact.

21 juni

• Onderzoekers van de Universiteit Twente hebben een "kunstmatige krekelhaar" gemaakt, een uiterst gevoelige sensor die geluid uit alle richtingen kan waarnemen. (utwente.nl)

14 juni

• Er is een Aarde-achtige planeet ontdekt bij de ster Gliese 876, een kleine ster van klasse M op circa 15 lichtjaar van ons zonnestelsel. Eerder waren bij deze ster al twee grote Jupiter-achtige planeten gevonden. De nieuw ontdekte planeet is 7½ maal zo groot als de Aarde. (BBC, Washingtonpost).

27 mei

• De Cassini (het ruimtevaartuig dat Saturnus bestudeert), heeft foto's gemaakt van een vreemde "hot spot" op de Saturnse maan Titan. Vooralsnog kunnen wetenschappers alleen nog maar speculeren over de aard van dit verschijnsel. Zie spaceref.com, scienceagogo.com.

26 mei

• Uit data-analyse blijkt dat de in 1977 gelanceerde Voyager 1 is aangekomen in een gebied waar zonnewind samenkomt met interstellair gas, op 8,7 miljoen km afstand van de zon.
• Het blad Nature publiceert het eerste nummer van een nieuw maandelijks tijdschrift met de naam Nature Chemical Biology, gericht op het kruispunt van biologie en chemie. Het tijdschrift zal zowel in gedrukte vorm als online verschijnen. Het eerste nummer is online gratis toegankelijk. Zie Nature Chemical Biology Vol 1 No 1.

19 mei

• In de bergen van Tanzania is een tot op heden onbekende apensoort ontdekt. Deze Hoogland Mangaben is bruin en heeft een dikke vacht om hoog in de bergen te kunnen overleven. PhysOrg

17 mei

• Onderzoekers van het Carnegie-instituut hebben een procedé gevonden om in enkele uren een 10-karaats-diamant te maken Diamonds.net

15 mei

• Wetenschappers van de universiteit Utrecht bedenken een experiment waarmee de snarentheorie getoetst kan worden. PhysicsWeb.org

30 maart

• TNO Defensie en Veiligheid introduceert een detectiemethode voor verborgen, metalen wapens (zoals pistolen op basis van radiometrie. (TNO (pdf, 76k)
• Het bedrijf e-Traction en de gemeente Apeldoorn introduceren de Whisper 2-stadsbus. De bus zal nu in Apeldoorn praktijktesten ondergaan. (De Ingenieur)

25 maart

• In Angola woedt een uitbraak van het relatief onbekende Marburgvirus. WHO site
• In de Amerikaanse staat Montana vinden onderzoekers resten van een Tyrannosaurus rex, met daarop wat 'zacht weefsel'. BBC

23 maart

• De Wetten van Mendel staan ter discussie. In experimenten met de Zandraket bleek dat deze een gen tot expressie kon brengen, die de plant niet van zijn directe ouders, maar van zijn voorouders had geërfd. Het is nog onduidelijk hoe het mechanisme werkt, en hoe vaak dit mechanisme wordt gebruikt. (New Scientist).
• Met de Spitzer Space Telescope is licht, afkomstig van twee verschillende exoplaneten, direct waargenomen. (ScienceDaily).
• Mozilla brengt een nieuwe versie van Mozilla Firefox uit, versie 1.0.2. Het is een security update die een bug herstelt in het verwerken van GIF plaatjes. (Mozillazine.org).
• SARS blijkt ook via de lucht te worden overgedragen. (Journal of Infectious Diseases).

22 maart

• De NWO-Huygens lezing 2005, georganiseerd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, had als thema Teleportatie. De lezing werd gehouden door Dirk Bouwmeester en Carlo Beenakker.
• Corus en Cogent Power kondigen aan samen een stalen schild te hebben ontwikkeld dat elektronica efficiënt beschermt tegen elektromagnetische velden. (Corus)

21 maart

• Gebruik van genetisch gemanipuleerde gewassen heeft een negatieve invloed op de biodiversiteit. De oorzaak is vooral het gebruik van herbiciden waardoor er minder bloemen en derhalve minder insecten voorkomen in velden met genetisch gemanipuleerde gewassen. Voorstanders van GM stelden juist altijd dat een belangrijk voordeel van GM gewassen een lager gebruik van pesticiden zou zijn, leidend tot een hogere biodiversiteit. (Alertnet, Pesticide Net).
• Het Pacific Northwest National Laboratory maakt bekend een materiaal ontwikkeld te hebben waaruit extreem snel waterstof vrij te maken valt. (Pacific Northwest National Laboratory)

18 maart

• De New Scientist publiceert een lijst met 13 onverklaarde wetenschappelijke fenomenen, variërend van donkere materie, via het placebo-effect tot homeopathische effecten. De genoemde fenomenen zijn meermalen gemeten, en passen niet in de bestaande wetenschappelijke theorieën. Een verklaring van elk van de fenomenen betekent mogelijk een wetenschappelijke revolutie. (New Scientist)
• Omdat de meeste mensen op de een of ander manier de spyware-truc via ActiveX wel door hebben, wijken makers van spyware steeds vaker uit naar de Java Virtual Machine als medium. De verwachting is echter dat dit niet zo succesvol zal zijn, omdat het certificeringssysteem achter de JVM goed waarschuwt tegen dit soort software en dus altijd directe instemming van de gebruiker nodig is. (WebWereld)

15 maart

• Het Universitair Medisch Centrum Groningen kondigt aan een therapie ontwikkeld te hebben voor tinnitus. (RTL Nieuws)

11 maart

• De faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Eindhoven en automatiseerder De Twee Snoeken uit 's-Hertogenbosch beginnen het samenwerkingsverband JANUS (Joint Architectural Network for Urban Synergy), een onderzoeksproject naar communicatie in de bouw. (Cursor)

10 maart

• Het is zeer waarschijnlijk dat de Nasa een aantal belangrijke, wetenschappelijke projecten (waaronder het Voyager programma) moet afstoten wegens geldgebrek. (BBC)

8 maart

• Archeologen ontdekken met behulp van röntgenfotografie dat de Egyptische farao Toetanchamon niet is vermoord, maar waarschijnlijk overleden is aan een ontsteking ten gevolge van een gebroken been. (BBC)
• De vulkaan Mount Saint Helens in het noordwesten van de VS stoot een grote wolk as en stoom uit. Gelijkertijd doet zich een lichte aardbeving voor. (Seattle Times)

4 maart

• Astronomen hebben in het centrum van de Melkweg een ster ontdekt die slechts 16% groter is dan de planeet Jupiter. De ster is OGLE-TR-122b gedoopt. (PhysOrg)

28 februari

• De Europese Commissie weigert een herstart van de procedure rond het octrooi op software. (NoSoftwarePatents.com)

26 februari

• Er is vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van de kwantumcomputer. Onderzoekers zijn er in geslaagd om de eigenschappen van twee verbonden virtuele kwantumatomen vrijwel gelijktijdig te bepalen. (NIST)

24 februari

• Er is een securityupdate uitgebracht van de open source webbrowser Mozilla Firefox. (Mozilla)

23 februari

• Een groep internationale astronomen onder leiding van Cardiff University maakt de ontdekking bekend van VIRGOHI21, een melkwegstelsel in de Virgocluster dat geheel uit donkere materie schijnt te bestaan. (BBC)
• De faculteit elektrotechniek van de Technische Universiteit Eindhoven en het bedrijf ItoM kondigen de uitvinding aan van 's werelds eerste TV-on-a-chip. De chip is extreem energiezuinig en maakt het mogelijk om ruim 3 uur televisie te kijken op een draagbaar apparaat zoals een PDA op basis van alleen maar een volgeladen batterij. (TU/e)
• Een groep onderzoekers heeft in Alaska microben ontdekt die in leven en actief zijn bij temperaturen van -40 graden Celsius. (BBC)
• Niet alleen in extreme kou, maar volgens Nature leven microben zelfs op grote diepten in de oceanen. (BBC)

21 februari

• Een bevroren zee ter grootte van de Noordzee is op mars ontdekt. Door metingen met behulp van de Hoge Resolutie Stereo Camera op de Mars Express (Europese ruimtesonde) is vlak bij de evenaar een grote hoeveelheid water ontdekt. Omdat het water verdwenen had moeten zijn, gaan wetenschappers er van uit dat er een beschermende laag vulkanisch as over het ijs moet liggen. bron: New Scientist (Engels)

20 februari

• Door de VS gefinancierde onderzoekers hebben onomstotelijk aangetoond dat het opwarmen van de aarde het gevolg is van menselijk handelen. (IOL)

16 februari

• Het Kyoto-protocol is in werking getreden. (onder meer BBC)
• De Technische Universiteit Delft maakt vandaag de uitvinding bekend van de "Ampelman", een drijvend onderhoudsplatform voor constructies in zee dat tijdens het onderhoud compenseert voor deining. Met dit platform wordt onderhoud aanzienlijk makkelijker.

15 februari

• Boeing presenteerde vandaag zijn nieuwste vliegtuig, de Boeing 777-200LR. Met dit toestel -- dat in staat moet zijn in een vlucht een kleine 17.000 kilometer af te leggen -- hoopt Boeing weer de grootste vliegtuigbouwer ter wereld te worden. (BBC)

14 februari

• Onderzoekers Alex Wolszczan van de Pennsylvania State University en Maciej Konacki van CalTech hebben, met behulp van de radiotelescoop in Arecibo in Puerto Rico de kleinste exoplaneet tot nu toe ontdekt. De planeet is ongeveer een vijfde zo groot als Pluto, cirkelt om een pulsar op zo'n 1500 lichtjaar van de aarde en markeert mogelijk de buitenste ring van het zonnestelsel van die pulsar. Dezelfde pulsar bezit nog ten minste drie andere planeten die ontdekt zijn sinds 1992 en het geheel vertoont opmerkelijk veel gelijkenis met ons eigen zonnestelsel. (BBC)

12 februari

• Vanaf de lanceerbasis Centre Spatial Guyanais bij Kourou is een Ariane 5 raket gelanceerd met aan boord onder andere de in Nederland ontwikkelde Sloshsat-FLEVO satelliet waarmee vloeistofonderzoek gedaan gaat worden (ESA).
• Amerikaanse artsen maken melding van een zeer agressieve en resistente vorm van hiv; het virus dat aids veroorzaakt. (Nieuws.nl)

9 februari

• Astronomen hebben een ster waargenomen die met enorme snelheid bezig is de Melkweg te verlaten. Deze snelheid heeft de ster vermoedelijk gekregen door een slinger van een zwart gat dat zich in het centrum van de Melkweg bevindt. (KennislinkPhysOrg)

4 februari

• Japanse onderzoekers ontdekken tot op heden onbekende micro-organismen op een diepte van ruim 10 km voor de kust van Guam. In deze totale duisternis heerst een druk van ongeveer 110.000 kilopascal. (BBC)

31 januari

• Nasa bevestigt tegenover de ISS-partners dat de Space Shuttle dit jaar weer gaat vliegen. (CNN)
• Een Israëlische studie van gebarentaal toont aan dat talen bijzonder snel een vaste grammatica ontwikkelen. (Nature)
• In de ruimte gekweekte mosculturen blijken in een spiraalvorm te groeien. Volgens onderzoekers vertelt dit veel over de evolutionaire geschiedenis van mossen. (Nature)
• De Europese Commissie maakt bekend niet tevreden te zijn over de manier en de mate waarin Microsoft de aan haar opgelegde maatregelen naleeft. (Nu.nl)

28 januari

• In Frankrijk blijkt een in 2002 geslachte geit geïnfecteerd te zijn geweest met BSE. (BBC)
• Medici in Thailand maken bekend dat een vrouw die in Thailand gestorven is aan vogelgriep, het virus waarschijnlijk opgevangen heeft van haar dochter. Dit zou de eerste mens-op-mens besmetting zijn. (BBC)

27 januari

• In het Verenigd Koninkrijk begint een conferentie over temperatuurstijging en het broeikaseffect. Centrale vraag is hoe groot het effect van de mens op het klimaat wel of niet is. (BBC)

25 januari

• Chinese en Amerikaanse onderzoekers maken, aan de hand van resultaten van onderzoek van een in China gevonden meteoriet, bekend dat het zonnestelsel waarschijnlijk ontstaan is uit het restant van een supernova. (BBC)

21 januari

• In het Noordzeekanaal is door het RIVO een nieuwe vissoort Knorrepos gevangen. De soort is afkomstig uit Noord-Amerika. Eerder werd de vis ook al in België aangetroffen.nu.nl
• De Amerikaanse president George W. Bush geeft geen geld voor een onderhoudsmissie aan de Hubble Ruimtetelescoop. (Space.com)
• Op de maan Titan van planeet Saturnus komt heel veel methaan voor. (ESA.nl)

20 januari

• Een matige consumptie van alcoholische drank is goed tegen de achteruitgang van de hersenen van oudere vrouwen. (Nature.com)

19 januari

• In Ethiopië ontdekken fysisch antropologen fossielen van mensachtigen van de soort Ardipithecus ramidus van 4,3 en 4,5 miljoen jaar oud. (BBC)

18 januari

• Europees vliegtuigbouwer Airbus onthult te Toulouse het nieuwe vlaggenschip van het bedrijf, de Airbus A380. Dit vliegtuig is het grootste passagiersvliegtuig ooit gebouwd en kan afhankelijk van zijn configuratie tussen de 555 en 800 passagiers vervoeren. (Teletekst)

17 januari

• Een 150 km lange ijsberg nadert een gletsjer op Antarctica. Nadelige gevolgen van een eventuele botsing zijn nog onbekend. Voordelen zijn dat een Nieuw-Zeelandse basis beter bereikbaar wordt en dat pinguïns minder hoeven te reizen voor zeewater. Reuters

14 januari

• De Huygens-sonde landt op Titan. Tot twee uur na de landing verstuurt de sonde data naar de aarde. De ontvangen data heeft een omvang van ongeveer 5 Mb en bevat onder andere foto's en geluidsopnamen. ESA
• De broncode van Linux bevat significant minder fouten dan het gemiddelde voor commerciële software, concluderen onderzoekers van de Stanford-universiteit na een vierjarige bestudering van de Linux-code. (Wired, Cursor)

13 januari

• Prof.dr. Rutger van Santen aanvaardt het academiehoogleraarschap van de KNAW voor de Technische Universiteit Eindhoven. Als academiehoogleraar zal hij zich de resterende jaren van zijn loopbaan volledig richten op onderzoek. Voor deze positie moet hij echter wel vervroegd aftreden als rector van de universiteit. (Cursor)
• Philips, de Technische Universiteit Eindhoven, de Universiteit Maastricht en het academisch ziekenhuis Maastricht gaan samenwerken in het Center for Molecular Medicine, een onderzoeksinstituut dat onderzoek gaat verrichten naar processen om moleculair niveau in het lichaam voor medische toepassingen. Hoofdonderwerpen worden molecular imaging (het zichtbaar maken van de processen) en molecular diagnostics (het ontdekken van zeer lage concentraties stoffen in bijvoorbeeld bloed of urine, waar normale diagnostiek niet voldoende gevoelig voor is). (Cursor)

12 januari

• Vanaf Cape Canaveral is met een Delta 2 raket de Deep Impact ruimtesonde gelanceerd. Over een half jaar zal deze sonde inslaan op komeet Tempel 1.

11 januari

• Het bedrijf IBM geeft 500 software-octrooien vrij voor gebruik onder open source-licentie (lijst: IBM (pdf)). (nu.nl)
• Wetenschappers hebben de drie grootste rode reuzen gemeten. (BBC)

8 januari

• Op Sicilië is de vulkaan Etna weer actief. (NOS)

7 januari

• Amerikaanse wetenschappers claimen een gen gevonden te hebben dat bescherming kan bieden tegen besmetting met hiv en de ziekte aids (nu.nl) .

6 januari

• De komeet Machholz is met een verrekijker aan de hemel te volgen (kennislink)
• De mummie van de Egyptische farao Toetanchamon is uit zijn sarcofaag gehaald, en met een CT-scan onderzocht. (nu.nl)

4 januari

• Onderzoekers in Nieuw-Zeeland maken bekend dat de, inmiddels 500 jaar uitgestorven, Haast's Arend tot de komst van de eerste mensen het belangrijkste roofdier van Nieuw-Zeeland was. (BBC)

1 januari

• Cassini begint aan een korte-afstands passage van Iapetus, de tweekleurige maan van Saturnus. (BBC)
• Californië voert als eerste anti-spyware-wetgeving in. (BBC)
• De Europese Unie voert emissiehandel in (EUObserver.com)