Gebruiker:FabioDekker/Savoye
|
Dit artikel is een onderdeel van de gebruikerspagina van FabioDekker en zodanig wordt het dus ook door hem beheerd en geschreven. Aan dit artikel wordt op vrijwillige basis nog druk gewerkt. Het wordt niet gewaardeerd dat iedere willekeurige bezoeker dit artikel bewerkt. De tekst op deze pagina ligt echter niet vast en staat mogelijk nog ter discussie, maar zal op den duur als een volwaardig encyclopedisch artikel beschikbaar worden gesteld voor het publiek. Hoewel gebeurtenissen in dit artikel nationale gevoelens kunnen raken, probeer ik (FabioDekker) een neutraal standpunt na te streven. Indien anders, dan probeer ik aan te geven wie een standpunt aanhangt en wat hun argumenten zijn en wie een standpunt bestrijdt en welke argumenten zij gebruiken. |
Savoye (Savoyaards: Savouè; Frans: Savoie; Italiaans: Savoia), of in verouderd Nederlands Savooie[1], is een bergachtig land in de westelijke Alpen, in het oosten van Frankrijk, ten westen van Italië en ten zuidwesten van Zwitserland. Savoye is het stamland van het voormalige Italiaanse koningshuis. De hoofdstad van Savoye is van oudsher Chambéry. De status van het gebied is omstreden, maar volgens Frankrijk is Savoye sinds 1860 onderdeel van haar staatsgebied, hoewel dit onderwerp is van discussie en Savoye niet is opgenomen als Frans grondgebied in het handvest van de Verenigde Naties.[2][noot 1]
| Regio in Europa | |
|---|---|
| |
Geografie
| |
| Hoofdstad | Chambéry |
Bevolking
| |
| Inwoners | ± 1.000.000 inwoners |
| Religie | Rooms-katholicisme |
| Talen | Arpitaans (Savoyaards), Frans, Italiaans |
Overig
| |
| Volkslied | "Les Allobroges" ("De Allobroges") |
| Tijdzone | UTC +1 (zomer +2) |
| Feestdag | 20 februari |
| Foto's | |
| |
| Chambéry, historische hoofdstad van Savoye. | |
Etymologie bewerken
Het land heeft zijn naam te danken aan sparbomen, de term Savoye betekent dus zoveel als "land van de Sparbomen". De eerste vermeldingen ervan in oorkonden zijn latijnse vormen, waarvan de oudste Sapaudiae is in 354 en Sabaudia in 455. Vervolgens wordt er in 806 van Saboja en Saboia gesproken. De spelling variëert sindsdien van taal tot taal. Savoyaarden noemen hun land Savouè in de eigen taal en in Italië spreekt men van Savoia. De vooral in het buitenland gebruikte benaming Savoye is afgeleid van de Middelfranse term. Hoewel de moderne franse term ook door media overgenomen wordt, schrijft men in het Nederlands Savoye, terwijl men in Engelstalige landen spreekt van Savoy. In het moderne Frans veranderde vervolgens de "y" in een "i" en wordt het sindsdien geschreven als Savoie.
Geschiedenis bewerken
Het gebied werd in de oudheid bewoond door de Allobroges, die zich fel tegen de oprukkende Romeinen verzetten. In 121 v.Chr. veroverden de Romeinen het gebied evenwel en voegden het bij de provincie Gallia Narbonensis.
Sapaudia (354-1027) bewerken
De term Sapaudiae, term die vrij vertaald kan worden als "land van de Sparbomen", staat voor de herkomst van de moderne naam « Savoie ».[3] De oudste vermelding van de naam is teruggevonden in het overgeleverde werk van de Romeinse historicus Ammianus Marcellinus en dateert uit 354. Het gebied bestond uit de Romeinse provincie der Sequani, aan de rechteroever van de rivier de Rhône.
Bourgondische volksverhuizing (443-534) bewerken
Zie Koninkrijk Bourgondië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Gedurende de Volksverhuizingen kwamen de Bourgondiërs in bezit van Sapaudia (443). Deel van het Tweede koninkrijk Bourgondië. In 534 kwam het aan het toen nog zelfstandige Frankische Rijk.
Graafschap Savoye (1027-1416) bewerken
Humbert Withand ontving Savoye in 1027 als graafschap van Rudolf van Bourgondië, koning der Franken. Hij geldt als stamvader van het Huis Savoye dat de regio tot 1860 zou regeren. Zijn nazaten Amadeus VI, Amadeus VII en Amadeus VIII kregen in de loop van de 14e en 15e eeuw ook Piëmont, Montferrat, Turijn, Nice (en daarmee een toegang tot de Middellandse Zee) en Genève in handen.
Hertogdom Savoye (1416-1860) bewerken
Zie ook Hertogdom Savoye (1416-1860).
Amadeus VIII - de latere tegenpaus Felix V - werd in 1416 door keizer Sigismund tot hertog verheven. Savoye verloor in de 16e eeuw veel grondgebied aan Frankrijk en het Zwitserse Eedgenootschap en werd bij het Verdrag van Nice (1538) vrijwel geheel tussen Frankrijk en Oostenrijk verdeeld. Hertog Emanuel Philibert wist een groot deel van het gebied te heroveren. In de 16e en 17e eeuw verplaatsten de hertogen het centrum van hun overwegend Franstalige land naar hun Italiaanse territoria. In 1563 werd de hoofdstad verplaatst van Chambéry naar Turijn.
Lodewijk XIV van Frankrijk bezette rond 1690 Savoois gebied, waarop hertog Victor Amadeus II zich in reeds aan de gang zijnde Negenjarige Oorlog bij Frankrijks vijanden aansloot. De Vrede van Rijswijk kende het bezette gebied in 1697 weer aan Savoye toe. Nadat Victor Amadeus zich in 1703 aan Oostenrijkse zijde in de Spaanse Successieoorlog had gemengd, bezette Frankrijk Piëmont. Samen met zijn achterneef Eugenius versloeg hij de Fransen echter in 1706 in de Slag bij Turijn. De Vrede van Utrecht (1713) bedeelde hem het Koninkrijk Sicilië, dat hij in 1720 moest ruilen voor het Koninkrijk Sardinië.
De naam Koninkrijk Sardinië is enigszins misleidend daar het grootste deel van het rijk - inclusief de toenmalige hoofdstad Turijn - op het vasteland lag. De reden hiervoor was van politieke aard. Savoye was een hertogdom, maar met het door Savoye verkregen eiland Sardinië was vanouds de koningstitel geassocieerd. Om het gehele rijk nu tot koninkrijk te verheffen, werd de naam veranderd in Koninkrijk Sardinië, maar behield het als synoniem « De Staten van Savoye ». De hertogen van Savoye stonden van toen af aan bekend als koningen van Sardinië en het hertogdom Savoye ging verder als een staat binnen het Koninkrijk Sardinië.
Spaanse bezetting (1742-1749) bewerken
Een gevolg van de Vrede van Utrecht was dat de macht van het Spaanse Rijk de facto was onttakeld en de Bourbon-dynastie vanaf dan zou regeren als vorst van Spanje. Koning Lodewijk XIV van Frankrijk, de grootvader van Filips V van Spanje, verzocht Spaanse troepen naar Piemonte te laten oprukken, om de Habsburgse monarchie te verzwakken in de successieoorlog om de Oostenrijkse troon. De Staten van Savoye, eerst nog een bondgenoot van Frankrijk, steunden echter Maria Theresia van Oostenrijk en sloten een alliantie met het Habsburgse Rijk. Dit leidde een ertoe dat Frankrijk en Spanje de oorlog verklaarde aan het Koninkrijk Sardinië, waardoor de bezetting van Hertogdom Savoye onontkoombaar was. Om onnodig bloedvergieten te vermijden, verkoos de regering in Turijn om Savoye tijdelijk over te laten aan haar lot en de strijd elders voort te zetten. De troepen van Koning Karel Emanuel III van Sardinië hadden de slag om zowel San Pietro als Guastalla gewonnen. In 1748 eindigde deze oorlog met de Vrede van Aken. Karel Emanuel werd gedwongen om Lombardije te verlaten. Als compensatie kreeg hij in 1749 Savoye terug en een aantal andere gebieden, waaronder Langhe, Tortona en Novara.[4]
Franse invasie en Napoleontische tijd (1792-1815) bewerken
In 1791, twee jaar na het uitbreken van de Franse Revolutie, leed het revolutionaire Frankrijk onder economische moeilijkheden en politieke strubbelingen. Op 22 september 1792 valt het Frans leger onder leiding van Generaal Montesquiou-Fézensac het buurland Savoye binnen. Daar waar de 'verlichte' hertogen Victor Amadeus II (1680-1730) en Karel Emanuel III (1730-1773) tijdens de Eeuw van de Rede Savoye al ruim vóór 1789 poogden te moderniseren, kwamen de revolutionaire Fransen in 1792 de Savoyanen zogenoemd "bevrijden". Deze plotseling opgelegde verandering van politieke verhoudingen en politiek systeem zou onder meer de Savoyaanse filosoof Joseph de Maistre aanzetten op het schrijven van zijn contrarevolutionaire werken.
Het bijwijlen brutale antiklerikalisme van de Revolutie had in Frankrijk onder het gewone -veelal katholieke- volk kwaad bloed gezet
Nadat de Fransen Savoye hadden bezet en geannexeerd, voegde koning Victor Amadeus III zich met de Staten van Savoye bij de Eerste Coalitie tegen Frankrijk. Victor Amadeus III boekte wel enige successen tegen Frankrijk, maar in de Slag bij Montenotte (12 april 1796) en de Slag bij Mondovì (21 april 1796) werd hij verslagen. Op 28 april 1796 tekende Victor Amadeus III een wapenstilstand met Napoleon in zijn hoofdkwartier, het Palazzo Salmatoris in Cherasco[5], gevolgd door een definitief vredesverdrag met Frankrijk in Parijs op 15 mei. Hierbij erkende koning Victor Amadeus III de Franse republiek en gaf de Franse legers vrije doorgang over zijn grondgebied. Ook stond hij Savoye en Nice af aan Frankrijk. Op 27 november 1792 werd Savoye als departement Mont-Blanc door Frankrijk geannexeerd.
Savoye zou 23 jaar bezet worden door Frankrijk. Naar schatting verloren ruim 80.000 Savoyanen (op een bevolking van 441.000 inwoners) hun leven ten gevolge van de terreur. Opstand in de Vendée. Na Napoleons nederlaag in 1814 werd Savoye, geheel volgens het Tweede Verdrag van Parijs, wederom een staat binnen het Koninkrijk Sardinië.
Annexatie door Frankrijk (1860) bewerken
— The Times, 28 april 1860[6]« De volksraadpleging van 1860 was de laagste en meest immorele farce die ooit in de geschiedenis der volkeren heeft afgespeeld! »
Savoye werd op 27 november 1792 als departement Mont-Blanc door Frankrijk geannexeerd, kwam bij het Congres van Wenen weer aan Sardinië en werd in 1860 na een omstreden volksraadpleging definitief aan Frankrijk afgestaan. De Fransen splitsten het in twee departementen. Het andere deel van Savoye werd overgedragen aan koninkrijk Sardinië, dat in 1861 opging in het de nieuwe Italiaanse eenheidsstaat.
Savoye is dus nooit een van de pre-revolutionaire provincies van Frankrijk geweest; bij de annexatie waren de provincies namelijk al vervangen door departementen. Toch wordt het altijd genoemd in het rijtje van landstreken (pays) ofwel voormalige provincies van Frankrijk.
Cavour? vreesde dat Napoleon III
Onderhandelingen -> concessies doen? -> Nice en Savoie zijn overgedragen aan Frankrijk in het traité de Turin (24 maart 1860). Stem resultaten: 29 april 1860: op 135.449 ingeschrevenen, stemden er 130.839, waarvan 130.533 voor, 235 tegen en 71 blanco (voor een annexatie Zwitserland).
29 mei werd het vedrag van Turijn erkent door Parlement in Turijn, en de senaat in Parijs te 12 juni.
Almanach du vieux Savoyard 1995 Émile ROSSET - Annecy-le-Vieux
Ce statut sera remis en cause en 1923 par la France, mais pas l'Article 1 du
traité de cession de 1860 : si on supprime la zone on supprime la cession.
En 1919, après la guerre, c’est un véritable génocide humain pour la Savoie. Versailles !!! Le patriotisme des savoisiens va causer la perte de leurs DROITS. On leur supprime : l'histoire de Savoie dans les écoles � zone neutre � zone franche
Quand la Savoie fut dans l'obligation d'aller à la France en 1860, cette zone neutralisée était comprise dans les droits acquis. On n'a pas demandé aux Savoisiens en 1919 si ils étaient d'accord pour cette suppression.
Les zones Colette Biguet
Italiaanse bezetting (1942-1943) bewerken
De jaren 1940 en 1941 waren redelijk kalm. [7] De Italiaanse staatshoofd Benito Mussolini droomde van een herstel van het Romeinse Rijk en liet zijn oog onder meer vallen op Savoye. Uiteindelijk verklaarde Mussolini op 10 juni 1940 de oorlog aan Frankrijk en in november 1942 viel het Italiaanse leger de Savoye-streek binnen. De bezetting deed Savoye vrezen door Italië te worden geannexeerd.[8] Voor een groot deel van de Savoyaarden was de bezetting relatief verdraagbaar, ondanks het geweld van de Italiaanse staatspolitie, de arrestaties door commando's en een lokaal gestolen goederen. Omdat het antisemitisme geen politiek standpunt was van Mussolini's nieuw Romeinse Rijk, zou hij in Savoye zelfs pogingen hebben gedaan om deportatie van Joden te voorkomen en dezen verdedigen tegen maatregelen uit Vichy-Frankrijk. Het Italiaanse leger bezette Savoye zonder dramatische represailles uit te voeren. Kinderen zouden zich amuseren met het afknippen van veren uit de hoeden van de « Alpini ».[8] In Italië gingen steeds meer stemmen op om Mussolini af te zetten. De Italiaanse Koning Victor Emanuel III, afkomstig uit Savoye, zette in Rome met maarschalk Pietro Badoglio een staatsgreep op touw en dwong Mussolini zijn ontslag in te dienen. Hij werd gevangengezet in Gran Sasso in de Abruzzen en de koning benoemde Badoglio tot minister-president.
De nieuwe Italiaanse regering sloot vrede met de geallieerden en verklaarde de oorlog aan Duitsland en de asmogendheden. Dit leidde nog tot felle gevechten op Savoyaards grondgebied. In Albertville moest een Italiaans garnizoen gedurende een nacht stand houden tegen een Duits compagnie.[8] Dit lukte, maar nazi-Duitsland wist Savoye in september 1943 over te nemen. De Italiaanse bezetting zorgde bij het volk voor een groeiende sympathie voor het Frans-Savoyaards verzet. Deze symphatie en steun nam onder de Duitse bezetting alleen nog maar toe. Tussen 18 augustus (noorden) en 14 september 1944 (zuiden) werd Savoye door de geallieerden bevrijd.
Geografie bewerken
Grote plaatsen bewerken
| Grootste plaatsen van het Savoye (cijfers volkstelling 2008) | |||
|---|---|---|---|
| Plaatsnaam in Frans | Plaatsnaam in Savoyaards[9] | Inwoners | Overzichtskaart |
| Aix-les-Bains | Èx-en-Savouè | 27.982 |  |
| Albertville | Arbèrtvile | 17.340 | |
| Annecy | Nèssi | 51.119 | |
| Annecy-le-Vieux | Nèssi | 19.664 | |
| Annemasse | Anemâsse | 29.540 | |
| Chambéry | Chambèri | 55.786 | |
| Cluses | Clluses | 17.880 | |
| La Motte-Servolex | La Mota-Servolêx | 11.423 | |
| Saint-Jean-de-Maurienne | Sènt-Zhian-de-Môrièna | 8.902 | |
| Thonon-les-Bains | Tonon | 31.562 | |
Zie ook Lijst van Franse bergpassen.Status bewerken
is de jure een land in de westelijke Alpen, maar de facto Frans grondgebied, hoewel Savoye niet als dusdanig is opgenomen in het handvest van de Verenigde Naties.
Volgens het Verdrag van Turijn, is Savoye een land binnen het Tweede Franse Keizerrijk.
In december 2007 verklaarde een groep activisten [1] aan het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse zaken dat het Lakota-volk zich eenzijdig terugtrok uit de eerdere verdragen. De Lakota-indianen beschouwen zich niet langer als burgers van de Verenigde Staten. Zij zegden de verdragen met de federale regering op en ze gaven aan eigen paspoorten en rijbewijzen uit te gaan geven[2].
Volgens de Lakota zijn de verdragen "woorden zonder waarde op waardeloos papier". De Indianen verwijten de Verenigde Staten de overeenkomsten meerdere keren te hebben geschonden. Sommige verdragen zijn ruim 150 jaar oud.
bang voor een ineenstorting van de republiek
Huidige situatie bewerken
Huidige bestuurlijke en politieke situatie (..) Savoye staat onder controle van Frankrijk. Een legio aan Savoyaarden hebben grote moeite met de overheersing, dezen worden Savoisiens genoemd.
Na een omstreden volksraadpleging in 1860, valt Savoye onder het bestuur van het Tweede Franse Keizerrijk. Ook na de val van het keizerrijk en het negeren van de clausules uit het verdrag van Turijn, blijft Frankrijk zich het gebied toe-eigenen. Savoye is echter niet opgenomen als Frans grondgebied in het handvest van de Verenigde Naties, waardoor er onduidelijkheid bestaat over de status van Savoye.[10][11][12][13] De Savoyaardse regering in ballingschap claimt dat Savoye een soevereine staat hoort te zijn en dat zijzelf de vertegenwoordiger is van het Savoyaardse volk. Ze is gevestigd in Genève, Zwitserland. [14] Overigens heeft de MRS aangegeven dat onafhankelijkheid niet per se noodzakelijk is; een autonome status binnen Frankrijk is voor hen bespreekbaar.
Politiek bewerken
Staatsinrichting bewerken
Zie ook de lijst van heersers van Savoye.Savoye was een hertogdom met als staatshoofd een monarch, de hertog, wiens opvolging erfelijk bepaald was.
Politieke partijen bewerken
In Savoye nemen voornamelijk Franse landelijke partijen en diens plaatselijke afdelingen deel de verkiezingen, waaronder de grote partijen van progressieven, liberalen en confessionelen. In dit artikel zal nader ingegaan worden op de lokale politieke bewegingen en partijen.
- De Mouvement Région Savoie (MRS) is een politieke beweging die streeft naar invoering van politieke en culturele autonomie voor een te creëren regio Savoye binnen de Franse Republiek en een verenigd Europa, geïnspireerd naar het model van de Italiaanse autonome regio's. De MRS is opgericht in 1972 en is aangesloten bij de Europese Vrije Alliantie.[15]
- De Ligue Savoisienne (LS) is een separatistische beweging die op een legale en vreedzame manier een onafhankelijke staat Savoye wil herstellen om het vervolgens te moderniseren naar de behoeften van de huidige samenleving. De beweging is opgericht in 1994 en is aangesloten bij de Europese Vrije Alliantie. Bij de regionale verkiezingen in 1998 behaalde partijvoorzitter Patrice Abeille respectievelijk 5,39% van de uitgebrachte stemmen en dus een zetel in de Regionale Raad van Rhône-Alpes. Sindsdien zijn onstonden er diverse afsplitsingen van de LS en haalde het bij de verkiezingen geen zetels meer.
- De Confédération savoisienne (CSE)[16] is een Savoyaanse onafhankelijkheidsbeweging opgericht in 2004 door leden die zich hebben afgescheden van de Ligue Savoisienne. Hoewel deze beweging dezelfde ideologie heeft als de Ligue Savoisienne, houden de leden er een radicaler denkbeeld op na.[17]
- De Mouvement Citoyen de Savoie (MCSE) werd op 12 juni 2011 opgericht door Jean Blanc, een lid dat zich eerder had afgescheiden van de Ligue Savoisienne. Deze beweging gaat de alliantie aan met de andere Alpijnse volksbewegingen uit Italië en Zwitserland en heeft zitting in de regering in ballingschap.[18]
- Pour la Savoie (PLS)[19]
Regering in ballingschap bewerken
Op voorspraak van de Ligue Savoisienne werd op 18 februari 1996 een regering in ballingschap opgericht, die gevestigd is in Genève, Zwitserland.[20] De politicus Patrice Abeille werd de eerste president.[21] Jean-Marc Jacquier volgde in juli 2002 Abeille op.[22] édite des plaques d’immatriculations (pour l’heure sans effet juridique) et fait campagne pour pouvoir battre monnaie (la « livre savoisienne ») avec un rattachement de celle-ci au franc suisse (..) MCSE, PLS, CSE.. De provisorische regering heeft feitelijk geen enkele zeggenschap in Savoye en geniet wezenlijk slechts bekendheid in separatistische kringen.
Een regering in ballingschap is een politieke entiteit die beweert de wettelijke regering te zijn van een land, maar deze macht niet kan uitvoeren om verscheidene redenen en daardoor in een ander land verblijft.[23]
Bevolking bewerken
Talen bewerken
zie Savoyaards voor het hoofdartikel over dit onderwerp
In Savoye zijn er twee gesproken talen: het Savoyaards-Frans (variëteit van het Frans) en het Savoyaards (dialect van het Arpitaans).[24]. Het Frans is sinds het Edict van Villers-Cotterêts officieel de taal van Savoye en geldt als verplichte taal voor alle officiële documenten. Het savoyaards wordt vooral gesproken, maar slechts door een deel van de lokale bevolking.
In de hoofdstad Chambéry wordt er Frans gesproken, maar op plattelandsgebieden komt het voor dat een deel van de bevolking Savoyaards spreekt. Het Savoyaards is een Arpitaans dialect en lijkt ook veel op andere Romaanse talen als het Catalaans, Occitaans, Frans en Italiaans. In de geschiedenis van Savoye zijn er lange periodes waarin het gebruik van het Savoyaards werd onderdrukt. Dit zorgde voor een dramatische afname van de inheemse taal ten gunste van het Frans. De Savoyaarden werden toen verplicht Frans te gebruiken, de eigen taal was verboden. Vandaag de dag proberen verschillende verenigingen en de Regionale Raad van de Franse regio Rhône-Alpes, met matig succes, het gebruik van het Savoyaards te bevorderen. Het Savoyaards wordt naar schatting gesproken en verstaan door ongeveer 20.000 mensen, maar wordt ernstig in haar voortbestaan bedreigd.
Het Italiaans wordt door deel van de bevolking van Savoye gebruikt. De grens tussen Savoye en Italië komt niet overeen met de grens tussen het Frans taalgebied en het Italiaans taalgebied. Dit houdt in dat veel Savoyaarden in de grensstreek Italiaans spreken en dat aan de andere zijde veel Italianen Frans spreken. Daarnaast zijn Italianen één van de grootste allochtone bevolkingsgroepen in Savoye. Dit valt te wijten aan de (historische) relatie tussen Savoye en de Noord-Italiaanse regio's.
Religie bewerken
Het katholicisme is veruit de grootste godsdienst in Savoye. Het rooms-katholicisme heeft veel invloed op de Savoyaardse cultuur.
De Heilige Mauritius, ook lokaal bekend als Saint Maurice, is de beschermheilige van Savoye. Een aantal plaatsnamen zijn naar hem vernoemd en de traditionele veemarkten « de la Saint Maurice » vinden jaarlijks plaats rondom zijn naamdag op 22 september.
Zie ook bewerken
Externe links bewerken
- (fr) Assemblée des pays de Savoie (officiële site).
- (en) Officiële website van de toeristische regio Savoie-Mont Blanc.
| Bronnen, noten en/of referenties
Bronnen
Voetnoten Literatuur
|
· 
· 