Blauwe knoop
Dit artikel gaat over de plant de blauwe knoop, zie geheelonthouder voor alternatieve betekenis.
De blauwe knoop (Succisa pratensis, synoniem: Scabiosa succisa) is een vaste plant uit de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae) . De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als algemeen voorkomend maar sterk afgenomen. Ook komt de plant voor op de Belgische Rode Lijst van planten. De blauwe knoop komt voor in de gematigde gebieden van Eurazië en wordt ook als sierplant gebruikt. Succisa betekent van onderen afgesneden.
| Blauwe knoop | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| soort | |||||||||||||||||||
| Succisa pratensis Moench (1794) | |||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||
Blauwe knoop op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Botanische beschrijving bewerken
De plant wordt 30-90 cm hoog en vormt een bladrozet. De onderste bladeren zijn lang- of lancetvormig en de bovenste stengelbladeren lancetvormig.
De blauwe knoop bloeit van juli tot september met 4-7 mm grote blauwe bloemen. Er komen echter ook gele exemplaren voor en soms zelfs geelachtig witte of roodachtige. De bloemhoofdjes zijn bij het begin van de bloei half bolvormig en worden later bolvormig. Het bijzondere omwindsel (buitenkelk) is ruw behaard en heeft vier eironde stekelpuntige tanden. Aan de kelk zitten vijf borstels.
Het eenhokkige vruchtbeginsel is onderstandig. De vrucht is een nootje.
Plantengemeenschap bewerken
Blauwe knoop is een kensoort voor het verbond van biezenknoppen en pijpenstrootje (Junco-Molinion), een verbond van plantengemeenschappen van soortenrijke, natte graslanden op voedselarme en zwak zure bodems.
Het is tevens een indicatorsoort voor het vochtig schraalgrasland (hm), een karteringseenheid in de Biologische Waarderingskaart (BWK) van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Voorkomen bewerken
De plant komt voor in schrale (blauwgraslanden) graslanden, heidevelden op natte tot vochtige grond en in veenmoerasrietlanden.
Gebruik bewerken
Blauwe knoop is een oud geneeskruid.
Afweerkruid bewerken
De plant wordt gerekend tot de zogenaamde afweerkruiden. Het zou afweer bieden tegen hekserij.
Volgens een oude sage zou de duivel woedend zijn geweest over de geneeskrachtige eigenschappen van de plant en daardoor een stuk van de wortelstok hebben afgebeten. De wortelstok van de blauwe knoop heeft een ietwat ongewone vorm. In enkele anderstalige namen van de plant is deze sage terug te vinden.
Vlinders bewerken
De bloem wordt veel door de volgende vlinders bezocht: moerasparelmoervlinder (Euphydryas aurinia), Euphydryas aurinia beckeri, Euphydryas aurinia laeta, Hemaris tityus, Nemophora cupriacella, Nemophora minimella, Stenoptilia aridus, Stenoptilia bipunctidactyla, geelsprietdikkopje (Thymelicus sylvestris), zilveren maan (Boloria selene), klein koolwitje (Pieris rapae), klein geaderd witje (Pieris napi) en is waardplant voor de microvlinders.
Externe links bewerken
- Blauwe knoop (Succisa pratensis) op SoortenBank.nl (gearchiveerd) (gebaseerd op de Heukels23, dit is de voorlaatste uitgave)
- Kaarten met waarnemingen: