Gladiolus

geslacht uit de familie Lissenfamilie
(Doorverwezen vanaf Zwaardlelie)

Gladiolus is een geslacht van vaste planten uit de lissenfamilie (Iridaceae). De planten worden ook wel zwaardlelie genoemd. De botanische naam is afgeleid van het Latijn en is een verkleinwoord van gladius, dat zwaard betekent. Het geslacht komt van nature voor in Zuid-Europa, Azië, West-Afrika en Zuid-Afrika. Het centrum van de diversiteit bevindt zich in de Kaapflora in zuidelijk Afrika.

Gladiolus
Gladiolus
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:Eenzaadlobbigen
Orde:Asparagales
Familie:Iridaceae (Lissenfamilie)
Geslacht
Gladiolus
L. (1753)
Gladiolus
Aankomst deelnemers van de Vierdaagse Nijmegen 2019 op de Sint Annastraat (Via Gladiola)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Gladiolus op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Het geslacht bevat ongeveer 260 soorten, waarvan 250 voorkomen in Sub-Saharisch Afrika, met name in Zuid-Afrika. Ongeveer tien soorten komen voor in Eurazië. Zo'n 160 soorten zijn endemisch in het zuiden van Afrika en 76 soorten komen voor in tropisch Afrika. De bloemen van wilde soorten variëren in grootte van zeer klein tot 40 mm in diameter. De bloeiwijzen bestaan uit een of meerdere bloemen.

De stengels zijn over het algemeen niet vertakt. Ze bevatten één tot negen zwaardvormige, gegroefde bladeren, die worden omgeven door een omhulsel. De bladeren zijn in doorsnede kruisvormig of vlak.

De soorten zijn veel gekruist en hebben een breed scala aan kleurrijke bloemen opgeleverd. De belangrijkste hybridegroepen zijn verkregen door het kruisen van vier of vijf soorten; grandiflorus, primulines en nanus. Ze worden veel toegepast als snijbloem.

Het merendeel van de soorten zijn diploïd met dertig chromosomen, maar de Grandiflora-hybriden zijn tetraploïd en bezitten zestig chromosomen. Dit komt doordat de stamvader van deze hybriden de tetraploïde Gladiolus dalenii is.

Soorten bewerken

Gladiolus is opgedeeld in secties. Waar mogelijk zijn deze secties (sect.) aangegeven.

Zie de categorie Gladiolus van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.