Wymysoojs

Wymysoojs (Duits: Wilmesaurisch, Pools: język wilamowski, Wymysoojs: Wymysöryś) is een West-Germaanse taal of een dialect van de Hoogduitse taal in de kleine stad Wilamowice (Wymysau, Wymysoü in het Wymysoojs), op de grens van Klein-Polen en Silezië in Polen. Wymysoojs is beïnvloed door het Platduits, Hoogduits, Nederlands en Pools.

Wymysoojs Wymysoojs
Gesproken in	Polen - in de stad Wilamowice
Sprekers	ca. ~60
Rang	?, niet in de top 100
Taalfamilie	Indo-Europees Germaans West-Germaans Wymysöryś
Dialecten
Creoolse talen	-
Alfabet	Latijns alfabet
Officiële status
Officieel in	-
Taalorganisatie	-
Taalcodes
ISO 639-1	-
ISO 639-2	-
ISO 639-3	wym
Portaal    Taal

Welkom in Wilamowice in het Wymysoojs en het Pools

Volgens een artikel in De Standaard uit 2012 waren er toen nog maar zestig sprekers die het Wymysoojs machtig zijn, van wie de meesten ouder dan tachtig. De taal staat dan ook op uitsterven. De UNESCO spant zich in voor uitstervende talen als onderdeel van het vluchtig cultureel erfgoed van de mensheid.

Sinds 2016 lijkt de taal een opleving door te maken.

Alfabet

Het Wymysoojs wordt geschreven met het Latijnse alfabet. Het Wymysoojs alfabet telt 34 letters en luidt als volgt:

a

ao

b

c

ć

d

e

f

g

h

i

j

k

ł

l

m

n

ń

o

ö

p

q

r

s

ś

t

u

ü

v

w

y

z

ź

ż

A

AO

B

C

Ć

D

E

F

G

H

I

J

K

Ł

L

M

N

Ń

O

Ö

P

Q

R

S

Ś

T

U

Ü

V

W

Y

Z

Ź

Ż

Kort woordenboek

Een kort woordenboek van Wymysoojs met Duitse, Nederlandse, Friese en Engelse vertalingen. Net zoals in het Pools wordt de ł als een bilabilale (Zuid-Nederlandse of Engelse) w en de w als een v uitgesproken:

Wymysoojs	Duits	Nederlands	Fries	Engels
ałan	allein	alleen	allinne	alone
ana an	und	en	en	and
bryk	Brücke	brug	brêge	bridge
duł	dumm	dom	dom	dull
fuylgia	hören [folgen]	horen [volgen]	heare [folgje]	to hear [to follow]
ganc	ganz	gans	gâns	entirely
gyrycht	Gericht	gerecht	gerjocht	court
dyr hymół	Himmel	hemel	himel	heaven
muter	Mutter	moeder	mem	mother
myttółt	Mittel	middel	middel	middle
nimanda	niemand	niemand	nimmen	no-one
ny	nein	nee	nee	no
ödum	Atem	adem	azem	breath (maar Oudengels: ǽðm)
öwyt	Abend	avond	jûn	evening
śraeiwa	schreiben	schrijven	skriuwe	to write
syster	Schwester	zuster	suster	sister
śtaen	Stein	steen	stien	stone
trynkia	trinken	drinken	drinke	to drink
wełt	Welt	wereld	wrâld	world
wynter	Winter	winter	winter	winter
zyłwer	Silber	zilver	sulver	silver
zyjwa	sieben	zeven	sân	seven

Voorbeelden

Een wiegeliedje in Wymysoojs met Nederlandse vertaling:

Śłöf duy buwła fest!

Skumma frmdy gest,

Skumma muma ana fettyn,

Z' brennia nysła ana epułn,

Śłöf duy Jasiu fest!

Slaap, mijn jongen, vast!

Er komen vreemde gasten,

Er komen tantes en ooms,

Ze brengen noten en appels,

Slaap, mijn Jantje, vast!

Het Onzevader in het Wymysoojs:

Ynzer Foter, dü byst ym hymuł,

Daj noma zuł zajn gywajt;

Daj Kyngrajch zuł dö kuma;

Daj wyła zuł zajn ym hymuł an uf der aot;

dos ynzer gywynłichys brut gao yns haojt;

an fercaj yns ynzer siułda,

wi wir aoj fercajn y ynzyn siułdigia;

ny łat yns cyn zynda;

zunder kaonst yns reta fum nistgüta.

[Do Dajs ej z Kyngrajch an dy maocht, ans :łaowa uf inda.]

Amen

Literatuur

• Ludwik Młynek, "Narzecze wilamowickie", Tarnów, 1907: J.Pisz.
• Józef Latosiński, "Monografia miasteczka Wilamowic", Kraków, 1909.
• Hermann Mojmir, "Wörterbuch der deutschen Mundart von Wilamowice" (Słownik niemieckiej gwary Wilamowic), Kraków, 1930-1936: Polska Akademia Umiejętności.
• Adam Kleczkowski, "Dialekt Wilamowic w zachodniej Galicji. Fonetyka i fleksja". Kraków, 1920: Polska Akademia Umiejętności.
• Adam Kleczkowski, "Dialekt Wilamowic w zachodniej Galicji. Składnia", Poznań, 1921: Uniwersytet Poznański.
• Maria Katarzyna Lasatowicz, "Die deutsche Mundart von Wilamowice zwischen 1920 und 1987". Opole, 1992: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Tomasz Wicherkiewicz, The Making of a Language: The Case of the Idiom of Wilamowice, Mouton de Gruyter, 2003, ISBN 3-11-017099-X
• Vlamingen in de vergetelheid (Flamandowie w zapomnieniu) - [1]
• De taal van Wilamowice (pdf), kort artikel over de taal met voorbeeldteksten.

Bronnen

Incubator

Zie de Wikipedia-test in het Wymysoojs op de Wikimedia Incubator.

Indo-Europese talen > Kentum-talen > Germaanse talen >