Wikipedia:Schrijfcursus/Titel en inleiding

Een artikel staat in een encyclopedie nooit alleen. Het is onderdeel van een grotere verzameling informatie. Bij het schrijven van een artikel moet daarom moeite gedaan worden om het artikel vindbaar te maken voor de lezer. Een goede titel maakt een artikel beter vindbaar. Daarnaast zullen meer lezers het artikel kunnen vinden wanneer het in artikelen over verwante onderwerpen gelinkt wordt. Ook moet het voor de lezer die toevallig voorbij komt mogelijk zijn snel te zien waar het artikel over gaat. Daarom is een goede inleiding belangrijk.

Onderling afstemmen van artikelen

Over het aanmaken van een nieuw artikel en het benoemen van pagina's heb je al kunnen lezen in het eerste deel van de snelcursus (hier). Nu gaan we uitgebreider in op hoe artikelen op elkaar afgestemd kunnen worden, zodat de encyclopedie goed gestructureerd blijft. Verdubbeling van informatie is niet te voorkomen, maar dient zoveel mogelijk vermeden te worden.

De keuze van de titel hangt nauw samen met het onderwerp waarover je wilt schrijven. Bedenk voor je een artikel aanmaakt welke mogelijke titels er zijn. Welke zoekwoorden kan een lezer allemaal invoeren? Sommige van die zoekwoorden zullen synoniemen zijn, andere hebben een deels overlappende betekenis. Weer andere zijn geen synoniemen, maar overkoepelende onderwerpen of deelonderwerpen. In het geval dat twee termen geen exacte synoniemen zijn, is het waard te bedenken of ze aparte artikelen verdienen.

Er zijn een aantal mogelijkheden waarmee de informatie aan de lezer kan worden aangeboden:

Twee aparte, volledige artikelen. Deze keuze is vanzelfsprekend als de twee termen weinig overlap in betekenis hebben. Waar de twee onderwerpen met elkaar te maken hebben, kan de lezer op het bestaan van het andere artikel gewezen worden door een interne link aan te leggen (hoe je dit doet werd hier uitgelegd).
Een doorverwijsconstructie, meestal een doorverwijzing ("redirect") (in het geval dat één van de twee synoniemen een tweede betekenis heeft, moet een doorverwijspagina gekozen worden). Deze keuze komt aan bod wanneer twee termen volledig synoniem zijn. Het beste is in zo'n geval voor de titel het synoniem te nemen dat het gebruikelijkst is, en in de eerste zin van het artikel beide synoniemen te noemen.
Een hoofdartikel en een nevenartikel. De meeste informatie staat in het hoofdartikel. Het nevenartikel is kort en verwijst de lezer duidelijk door naar het hoofdartikel voor meer informatie. Het beste is van de meest gebruikelijke term het hoofdartikel te maken. Deze keuze komt in aanmerking wanneer twee termen grote overlap hebben, maar niet precies synoniem zijn. De informatie die over beide onderwerpen te vinden is, is grotendeels gelijk. Een dergelijke constructie kan extra verduidelijkt worden door in het nevenartikel het hoofdartikelsjabloon te gebruiken:

{{hoofdartikel|titel van het hoofdartikel}}

Dit geeft een extra opvallende link naar het hoofdartikel.

Een overkoepelend artikel en een specialistisch artikel. De titel van het ene artikel is een deelonderwerp van het andere, om precies te zijn: een aspect. Zoals je in de vorige stap gelezen hebt, verdient het deelonderwerp ook in het overkoepelende artikel aandacht, bijvoorbeeld in de vorm van een eigen kopje. Het aspect kan in het overkoepelende artikel wel korter en op een simpelere manier beschreven worden dan in het specialistische artikel. Dezelfde informatie wordt dus in beide artikelen vanuit een andere optiek beschreven. In het specialistische artikel kan extra aandacht aan het overkoepelende artikel gegeven worden door gebruik van het hoofdartikelsjabloon. In het overkoepelende artikel kan onder het kopje dat het deelonderwerp behandelt met hetzelfde sjabloon een extra duidelijke verwijzing naar het specialistiche artikel gegeven worden.

Probeer voordat je begint te schrijven een plan op te stellen: welke zoektermen kan een lezer invoeren? Probeer voor al die termen te bedenken welke van de bovengenoemde constructies het beste is. Dit is natuurlijk gedeeltelijk een kwestie van smaak, maar probeer zo te werk te gaan, dat je je keuze zo goed mogelijk kunt onderbouwen. Als er al artikelen bestaan, maar deze volgens jou niet goed op elkaar zijn afgestemd, zul je eerst artikelen moeten hernoemen, informatie verplaatsen of artikelen samenvoegen.

Inleiding

De inleiding of header van een artikel, d.w.z. de eerste paragraaf die zelf geen kopje heeft, is een zeer belangrijk onderdeel. Een encyclopedie is een soort kaartenbak: de lezer moet zo snel mogelijk kunnen zien of het artikel is waarnaar hij zocht. Om dat te bewerkstelligen heeft een goede inleiding twee onderdelen: een definitie van het onderwerp en een korte samenvatting van het artikel.

Het artikel kan het beste met de definitie beginnen. De eerste zin heeft daartoe normaal gesproken de volgende vorm:

Trefwoord of synoniem 1 is ...

Op de plek van het beletselteken komt de definitie. De definitie hoort volledig te zijn, maar wel zo kort mogelijk. Het beste is, in de definitie aan te geven wat de optiek is van het onderwerp. Bij het artikel over atoomsplitsing kan bijvoorbeeld worden aangegeven dat de optiek de kernfysica is:

Atoomsplitising is in de kernfysica ...

Hoe algemener een onderwerp, des te minder belangrijk het is de optiek te vermelden.

Wanneer de definitie van hetzelfde onderwerp anders is vanuit verschillende gezichtspunten, kan dit op twee manieren weergegeven worden:

Beide definities worden naast elkaar gegeven, waarbij duidelijk wordt uitgelegd wat het verschil in optiek is.
Er wordt gekozen het onderwerp te behandelen vanuit een bepaalde optiek. Meestal betekent dit wel dat de titel moet worden aangepast. Vaak zal er een doorverwijspagina of overkoepelend artikel moeten komen voor het algemene gezichtspunt. Als de andere gezichtspunten ook relevant zijn, dient deze informatie in andere artikelen beschreven te worden. De lezer kan d.m.v. links naar die andere artikelen verwezen worden.

Na de definitie van het onderwerp volgt een samenvatting van het artikel. Hierin kunnen het beste alleen de meest noodzakelijke en algemene dingen staan. Geen details maar alleen de allerbelangrijkste zaken. De inleiding is immers bedoeld om de lezer een overzicht te bieden, die hem duidelijk maakt of hij gevonden heeft waarnaar hij zocht. Zorg dat alles wat in de inleiding staat (op de definitie na), op een andere plek in het artikel uitgebreider aan bod komt.

Omdat je pas een goede samenvatting kunt schrijven wanneer een artikel klaar is, kan worden aangeraden de inleiding pas te schrijven wanneer je met de rest van het artikel klaar bent.

Leer meer over de inhoud en stijl van artikelen→