Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Haarlem (1864-1888)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Haarlem (1864-1888) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Haarlem in de periode 1864-1888.

Het kiesdistrict Haarlem was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd in 1864 gewijzigd door een aanpassing van de Kieswet. Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Aalsmeer, Assendelft, Bennebroek, Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Heemstede, Koog aan de Zaan, Schoten, Spaarndam, Velsen, Westzaan, Wijk aan Zee en Duin, Wormerveer, Zaandam, Zaandijk en Zandvoort.

In 1869 werd de indeling van het kiesdistrict gewijzigd. De gemeenten Aalsmeer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude werd toegevoegd aan het nieuw ingestelde kiesdistrict Haarlemmermeer. Tevens werden gedeelten van de kiesdistricten Alkmaar (de gemeenten Heemskerk, Krommenie en Uitgeest) en Hoorn (de gemeenten Buiksloot, Jisp, Landsmeer, Oostzaan, Wijdewormer en Wormer) toegevoegd aan het kiesdistrict Haarlem.

In 1878 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Bennebroek, Heemstede en Spaarndam werd toegevoegd aan het kiesdistrict Haarlemmermeer.

Het kiesdistrict Haarlem was in deze periode een meervoudig[1] kiesdistrict: het vaardigde twee leden af naar de Tweede Kamer. Om de twee jaar trad één van de leden af; er werd dan een periodieke verkiezing gehouden voor de vrijgevallen zetel. Bij algemene verkiezingen (na ontbinding van de Tweede Kamer) bracht elke kiezer twee stemmen uit. Om in de eerste verkiezingsronde gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel[2] behalen; indien nodig werd een tweede ronde gehouden.


Legenda

  • cursief: in de eerste verkiezingsronde geplaatst voor de tweede ronde;
  • vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

14 juni 1864 bewerken

De verkiezingen waren tussentijdse verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de omzetting van het kiesdistrict Haarlem in een meervoudig kiesdistrict waardoor een tweede zetel beschikbaar kwam.[3]

14 juni 28 juni[4]
Kiesgerechtigden 2.395 2.395
Opkomst 1.252 1.529
Geldige stemmen 1.241 1.514
Blanco stemmen 10 15
Kandidaten
A.S. van Nierop 573 866
G.L.J. van der Hucht 451 644
J.P.J.A. van Zuylen van Nijevelt 162

9 mei 1865 bewerken

Joannes van Mulken, gekozen bij de verkiezingen van 10 juni 1862, trad op 23 april 1865 af vanwege zijn promotie tot luitenant-generaal.[5] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

9 mei
Kiesgerechtigden 2.507
Opkomst 1.001
Geldige stemmen 984
Blanco stemmen 17
Kandidaten
J.J. van Mulken[6] 757
J.W. van Loon 165

12 juni 1866 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

12 juni
Kiesgerechtigden 2.507
Opkomst 1.056
Geldige stemmen 1.042
Blanco stemmen 8
Kandidaten
J.J. van Mulken[6] 638
J.G.H. van Tets van Goudriaan 204
O. van Wassenaer van Catwijck 168

28 augustus 1866 bewerken

Joannes van Mulken, gekozen bij de verkiezingen van 12 juni 1866, trad op 11 augustus 1866 af vanwege zijn benoeming als lid van de Raad van State. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

28 augustus
Kiesgerechtigden 2.507
Opkomst 931
Geldige stemmen 918
Blanco stemmen 4
Kandidaten
J.H. Geertsema 557
G.L.J. van der Hucht 313

30 oktober 1866 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.[7]

30 oktober 13 november[8]
Kiesgerechtigden 2.507 2.507
Opkomst 1.773 1.951
Geldige stemmen 3.516 3.794
Blanco stemmen 16 102
Kiesdrempel 879 949
Kandidaten
J.H. Geertsema[6] 751 1.017
G.L.J. van der Hucht 778 941
A.S. van Nierop[6] 698 928
H.G. Jansen 583 897
J. Messchert van Vollenhoven 277
E. van Lynden 194
M. Salvador 166

22 januari 1868 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.[9]

22 januari 4 februari[8]
Kiesgerechtigden 2.504 2.504
Opkomst 1.638 1.908
Geldige stemmen 3.264 3.810
Blanco stemmen 12 17
Kiesdrempel 816 953
Kandidaten
G.L.J. van der Hucht[6] 761 1.032
J. de Bosch Kemper 672 983
J.H. Geertsema[6] 671 901
A.S. van Nierop 641 880
J.L.C. van den Berch van Heemstede 159
M. Salvador 157
G. Groen van Prinsterer 144

25 februari 1868 bewerken

Jeronimo de Bosch Kemper was bij de verkiezingen van 22 januari 1868 gekozen in twee kiesdistricten, Haarlem en Hoorn. Hij opteerde voor Hoorn, als gevolg waarvan in Haarlem een naverkiezing gehouden werd.

25 februari 10 maart[4]
Kiesgerechtigden 2.504 2.504
Opkomst 1.685 2.023
Geldige stemmen 1.674 2.007
Blanco stemmen 6 14
Kiesdrempel 837 1.004
Kandidaten
D. Koorders 808 1.052
A.S. van Nierop 835 953

16 februari 1869 bewerken

Daniël Koorders, gekozen bij de verkiezingen van 25 februari 1868, overleed op 26 januari 1869. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

16 februari
Kiesgerechtigden 2.504
Opkomst 1.490
Geldige stemmen 1.481
Blanco stemmen 8
Kandidaten
C.J.F. Mirandolle 785
W. Wintgens 610
C.T. van Lynden van Sandenburg 80

8 juni 1869 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

8 juni
Kiesgerechtigden 2.426
Opkomst 1.408
Geldige stemmen 1.392
Blanco stemmen 14
Kandidaten
C.J.F. Mirandolle[6] 862
A. van Lennep 568

13 juni 1871 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

13 juni
Kiesgerechtigden 2.438
Opkomst 1.619
Geldige stemmen 1.612
Blanco stemmen 5
Kandidaten
C. Fock 1.015
G.L.J. van der Hucht[6] 510
L.W.C. Keuchenius 75

6 juli 1871 bewerken

Cornelis Fock was bij de verkiezingen van 13 juni 1871 gekozen in twee kiesdistricten, Amsterdam en Haarlem. Hij opteerde voor Amsterdam, als gevolg waarvan in Haarlem een naverkiezing gehouden werd.

6 juli
Kiesgerechtigden 2.438
Opkomst 1.446
Geldige stemmen 1.435
Blanco stemmen 9
Kandidaten
J. Kappeyne van de Coppello 894
W. van Goltstein 483
J.L.C. van den Berch van Heemstede 42

10 juni 1873 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

10 juni
Kiesgerechtigden 2.538
Opkomst 1.334
Geldige stemmen 1.319
Blanco stemmen 13
Kandidaten
C.J.F. Mirandolle[6] 833
G.L.J. van der Hucht 380
A. Brummelkamp 69

8 juni 1875 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

8 juni
Kiesgerechtigden 2.579
Opkomst 1.380
Geldige stemmen 1.358
Blanco stemmen 15
Kandidaten
J. Kappeyne van de Coppello[6] 840
M.J. van Lennep 399
C.G. von Reeken 96

12 juni 1877 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

12 juni
Kiesgerechtigden 2.739
Opkomst 1.248
Geldige stemmen 1.234
Blanco stemmen 11
Kandidaten
C.J.F. Mirandolle[6] 939
C.A.H. Barge 224
A. Brummelkamp 60

27 november 1877 bewerken

Jan Kappeyne van de Coppello, gekozen bij de verkiezingen van 8 juni 1875, trad op 2 november 1877 af vanwege zijn toetreding tot het kabinet-Kappeyne van de Coppello. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

27 november
Kiesgerechtigden 2.739
Opkomst 1.178
Geldige stemmen 1.137
Blanco stemmen 36
Kandidaten
W. de Meijier 785
M.J. van Lennep 160
A. Kerdijk 89

10 juni 1879 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

10 juni
Kiesgerechtigden 2.784
Opkomst 1.262
Geldige stemmen 1.225
Blanco stemmen 34
Kandidaten
W. de Meijier[6] 723
C.G. von Reeken 395
L.W.C. Keuchenius 74

14 juni 1881 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

14 juni
Kiesgerechtigden 2.925
Opkomst 989
Geldige stemmen 954
Blanco stemmen 29
Kandidaten
C.J.F. Mirandolle[6] 731
S. van Heemstra 180

12 juni 1883 bewerken

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

12 juni
Kiesgerechtigden 3.091
Opkomst 1.362
Geldige stemmen 1.349
Blanco stemmen 10
Kandidaten
W. de Meijier[6] 749
A.H.M. van Berckel 412
S. van Houten 84
L.W.C. Keuchenius 64

15 juli 1884 bewerken

Charles Mirandolle, gekozen bij de verkiezingen van 14 juni 1881, overleed op 21 juni 1884. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

15 juli 29 juli[4]
Kiesgerechtigden 3.111 3.111
Opkomst 1.940 1.712
Geldige stemmen 1.930 1.663
Blanco stemmen 2 42
Kandidaten
J. Duyvis 786 1.023
J. Kappeyne van de Coppello 580 639
J.A.N. Travaglino 504
L. Lindeboom 36

28 oktober 1884 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.[10]

28 oktober 11 november[11]
Kiesgerechtigden 3.111 3.111
Opkomst 2.068 1.731
Geldige stemmen 4.018 1.699
Blanco stemmen 108 25
Kiesdrempel 1.005 850
Kandidaten
J. Duyvis[6] 1.218
W. de Meijier[6] 863 899
A.J. Rethaan Macaré 550 798
J.A.N. Travaglino 478
M.W. van der Aa 428
B.J.L. de Geer van Jutphaas 212
H.W. van Marle 199

15 juni 1886 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.[12]

15 juni
Kiesgerechtigden 3.392
Opkomst 2.289
Geldige stemmen 4.523
Blanco stemmen 37
Kiesdrempel 1.131
Kandidaten
A.J.W. Farncombe Sanders 1.344
W. de Meijier[6] 1.334
S. van Heemstra 898
M.W. van der Aa 689
D.P.D. Fabius 201

1 september 1887 bewerken

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.[13]

1 september
Kiesgerechtigden 3.402
Opkomst 887
Geldige stemmen 1.654
Blanco stemmen 120
Kiesdrempel 414
Kandidaten
W. de Meijier[6] 758
A.J.W. Farncombe Sanders[6] 721

Voortzetting bewerken

Na de grondwetsherziening van 1887 werden de meervoudige kiesdistricten opgeheven; het kiesdistrict Haarlem werd derhalve omgezet in een enkelvoudig kiesdistrict.[1] Het kiesdistrict bestond vanaf dit moment uitsluitend uit de gemeente Haarlem. De overige gemeenten werden toegevoegd aan de nieuw ingestelde kiesdistricten Beverwijk (de gemeenten Assendelft, Beverwijk, Bloemendaal, Heemskerk, Krommenie, Schoten, Uitgeest, Velsen, Westzaan, Wijk aan Zee en Duin en Zandvoort) en Zaandam (de gemeenten Buiksloot, Jisp, Koog aan de Zaan, Landsmeer, Oostzaan, Wijdewormer, Wormer, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk).

Zie ook bewerken