Spoorlijn Groningen - Delfzijl

spoorlijn in Nederland

De spoorlijn Groningen – Delfzijl is de door de Staat der Nederlanden aangelegde en op 15 juni 1884 geopende spoorlijn die Groningen met Delfzijl verbindt.

Spoorlijn Groningen - Delfzijl
Spoorlijn Groningen - Delfzijl op de kaart
Totale lengte37,9 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorNederlandse Staat
Geopend15 juni 1884
Huidige statusin gebruik
Geëlektrificeerdnee
Aantal sporen
Groningen – Groningen Noord: 1
Groningen Noord – Sauwerd: 2
Sauwerd – Delfzijl: 1
Baanvaksnelheid
Groningen – Groningen Noord: 100 km/h
Groningen Noord – Sauwerd: 120 km/h
Sauwerd – Delfzijl: 100 km/h
Beveiliging of treinbeïnvloedingATB NG
Treindienst doorArriva
Traject
v-STR lijn van Meppel
vÜST lijn van Bad Nieuweschans
v-STRevSHI2gl-
dvBHFexdDST 0,0 Groningen
ddSTR+c2xSPLg+3
dABZg+1dSTRc4
WBRÜCKE1d Noord-Willemskanaal
dSTRuexdENDEa
edSHI2gluexdSHI2g+r
emdKRZuexdKRZ tramlijn Groningen - Eelde opgebroken
dSTRuexdBHF Groningen NTM
dSTRuexdSTRl tramlijn naar Drachten opgebroken
ABZgld lijn naar Harlingen Haven
WBRÜCKE1d Hoendiep
eHSTd 2,0 Kostverloren
WBRÜCKE1d Reitdiep
hBHFaed 3,9 Groningen Noord
evSHI2gl-
dWBRÜCKEexdWBRÜCKE Walfridusbrug
Van Starkenborghkanaal
evSHI2g+l-
eHSTd 8,0 Adorp
BHFd 10,9 Sauwerd
ABZgld lijn naar Roodeschool
eHSTd 13,8 Wolddijk
BHFd 15,1 Bedum
eABZglexdENDEeq aansluiting Domo
WBRÜCKE1d Boterdiep
WBRÜCKE1d Westerwijtwerdermaar
eHSTd 19,5 Middelstum
SKRZ-Yud N46
BHFd 21,9 Stedum
BHFd 25,9 Loppersum
eHSTd 28,0 Eenum
eHSTd 30,0 Oosterwijtwerd
eHSTd 32,0 Tjamsweer
exdENDEaqedABZg+r
WBRÜCKE1d Groote Heekt
BHFd 33,6 Appingedam
SKRZ-Yud N33
eHSTd 36,0 Uitwierde
BHFd 36,3 Delfzijl West
eABZg+rd lijn van Zuidbroek opgebroken
uexdSTR+revSHI2gl-d tramlijn van Delfzijl opgebroken
uexdKBHFevBHF-exDSTd 37,9 Delfzijl
xv-SHI2g+r stamlijn Delfzijl

Geschiedenis

bewerken
 
Station Delfzijl.

De exploitatie was in handen van de Staatsspoorwegen (SS) en vanaf 1917 van de belangengemeenschap Nederlandse Spoorwegen, waarin de SS op 1 januari 1938 opging. In 1953 werd de stoomtractie op de lijn vervangen door de dieselelektrische Blauwe Engelen. Deze werden in 1982 vervangen door de Wadlopers, die op hun beurt in 2007 werden vervangen door de Spurts van Arriva.

De exploitatie van het reizigersvervoer ging in 1999 over van NS naar NoordNed en in 2005 naar Arriva Personenvervoer Nederland krachtens een concessie die loopt tot 2035.

Het goederenvervoer op de lijn is doorgaans bestemd voor de Stamlijn Delfzijl, de goederenspoorlijn naar Oosterhorn, die als uitloper van de lijn Groningen – Delfzijl in de jaren 1970 is aangelegd.

In 2012 kondigde Arriva aan onderzoek te willen doen naar een mogelijke heropening van het station Adorp.[1] Het onderzoek leverde geen heropening op.

Stations en gebouwen

bewerken

In de jaren zeventig werden om onderhoudskosten te besparen diverse oude stationsgebouwen gesloopt, behalve die van station Loppersum en station Delfzijl, die nog bestaan. Hieronder een overzicht van alle stations langs de lijn (cursief: voormalig station):

Station Geopend Huidig gebouw
Groningen 1866 1896, SS, 3e gebouw, uniek ontwerp van Gosschalk
Kostverloren 1884 geen, station gesloten in 1924
Groningen Noord 1884 1973, NS, 2e gebouw, uniek ontwerp viaductstation
Adorp 1884 geen, gebouw gesloopt in 1968
Sauwerd 1884 geen, Standaardtype Loppersum gesloopt in 1975
Wolddijk 1884 geen, station gesloten
Bedum 1884 geen, Standaardtype Loppersum gesloopt in 1975
Middelstum 1884 geen, station gesloten in 1953
Stedum 1884 geen, Standaardtype Loppersum gesloopt in 1973
Loppersum 1884 1883, SS, 1e gebouw, Standaardtype Loppersum
Eenum 1884 geen, station gesloten in 1938
Oosterwijtwerd 1884 geen, station gesloten
Tjamsweer 1884 geen, station gesloten
Appingedam 1884 geen, Standaardtype Sneek uitgebrand en gesloopt 1979
Uitwierde 1884 geen, station gesloten
Delfzijl West 1968 geen
Delfzijl 1884 1883, SS, 1e gebouw, Standaardtype Sneek

Treindienst

bewerken
 
Een wadloper (DH-2) bij introductie in 1981 te Delfzijl.
 
Een Spurt zoals anno 2006 gebruikt werd op de lijn.

Het beginpunt van de treinen is het Hoofdstation in Groningen, met als vaste stopplaats Groningen Noord, het vroegere Groningen Halte. De treindienst wordt sinds 2005 verzorgd door Arriva, dat hiervoor gebruikmaakt van Spurts (sinds 2020 aangevuld met WINKs). Tot het voorjaar van 2007 werden Wadlopers ingezet.

In de dienstregeling 2024 rijden de volgende treinseries over de spoorlijn Groningen – Delfzijl of een deeltraject daarvan:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
37600 RS 4 Stoptrein (Arriva) GroningenRoodeschoolEemshaven Vier à vijf treinen per dag van/naar Eemshaven
37700 RS 5 Stoptrein (Arriva) GroningenDelfzijl

Beveiliging

bewerken

Vanaf 1974 tussen Groningen en Sauwerd en vanaf 1975 tussen Sauwerd en Delfzijl werd de Vereenvoudigde Centrale Verkeersleiding (VCVL) gebruikt. Eind 2007 is de spoorlijn voorzien van het treinbeïnvloedingssysteem ATB-NG.

Spoorbrug

bewerken

De spoorbrug uit 2003 over het Van Starkenborghkanaal, tussen Groningen Noord en Sauwerd, is naar Walfridus vernoemd. Deze verving de oude brug uit de jaren dertig. Dit was een stalen vakwerkconstructie. Na de ingebruikname van de nieuwe brug werd de oude gesloopt.

 
De Walfridusbrug over het Van Starkenborghkanaal in 2009

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Spoorlijn Groningen – Delfzijl van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.