Pokhout: verschil tussen versies

[[afbeelding:Pokhouten lager windmolen.jpg|thumb|Pokhouten lager uit een windmolen]]

[[Bestand:Lignum Vitae.jpg|miniatuur|Pokhout op het dossevlakdosse vlak, met sterke kruisdraad]]

'''Pokhout''' is een klassieke, tropische [[houtsoort]], die wordt gewonnen van enkelegroot plantenhistorisch uitbelang de familie ''[[Zygophyllaceae]]''is. Het is een van de zwaarste en hardste houtsoorten die verhandeld worden: enpokhout eenhoort vantot de (vele) houtsoorten die niet drijven in water.<ref name="Vademecum">Houtvademecum</ref>

Pokhout wordt al ingevoerd sinds begin zestiende eeuw, dus al snelvanaf kort na de (meest recente) [[ontdekking van Amerika]]. In die begintijd werd het per pond verkocht en alleen ingevoerd vanwege de geneeskrachtige werking die aan het extract van het hout werd toegeschreven. De naam stamt dan ook van het medisch gebruik tegen de ''Spaanse pokken'', een oude naam voor [[syfilis]]. Dit heeft ook geleid tot de Engelse naam ''lignum vitae'' ([[Latijn]] voor "hout des levens"). Dit medisch gebruik werd eeuwen voortgezet.

In de zeilvaart werd het gebruikt voor [[korvijnagel]]s en katrollen in blokken. Een historisch belangrijke toepassing was in de klokken van [[John Harrison (uitvinder)|John Harrison]], inclusief de vroege modellen voor gebruik op schepen (ter bepaling van de lengtegraad) dit omdat dan de smering mooi gelijkmatig was. InLater, in schepen met [[scheepschroef|scheepschroeven]] werd het vaak toepast in plaats van lagers, om de as te smeren.

Dankzij het hoge gehalte aan inhoudsstoffen heeft pokhout een hoge [[Eigenschappen van houtEigenschappen_van_hout#Volumieke massa en vochtgehalteVolumieke_massa_en_vochtgehalte|volumieke massa]]. De volumieke massa van echt pokhout zal tussenboven de 1150 en 13501100 kg/m³³ (luchtdroog) liggen;<ref name="Vademecum" /> het drijft dus niet op water. Pokhout heeft meestal een zeer sterke [[Houtdraad|kruisdraad]] en is enorm splijtvast. Het is donker groenbruin tot zwart, soms met strepen, bijvoorbeeld geel. Het [[spinthout]] is geelgekleurd.

== GeslachtBotanisch ==

Pokhout wordt geleverd door bomen vanuit het geslacht ''[[Guaiacum]]'' (familie ''[[Zygophyllaceae]]''), met als bekendste soort ''[[Guaiacum officinale]]''. De belangrijkste leveranciers van pokhout zijn ''[[Guaiacum sanctum]]'' en ''[[Guaiacum officinale]]'', terwijl ook ''[[Guaiacum coulteri]]'' wel genoemd wordt. Het verspreidingsgebied van deze soorten samen beslaat [[Midden-Amerika]] inclusief het [[Caraïben|Caraïbisch gebied]], en het Noorden van [[Zuid-Amerika]].

AlleTegenwoordig staan alle ''Guaiacum''-soorten staan op de [[CITES|CITES II-lijst]], zodat het niet (legaal) geëxporteerd mag worden zonder vergunning. Dit heeft tot gevolg dat zij in veel landen niet mogen worden uitgevoerd. Formeel zijn er ook importverboden in diverse landen, maar die worden vaak genegeerd of ontdoken, ondero.a. andereook door corruptie en gebrekkige controle. Bovendien is het in veel landen verboden bijvoorbeeld verzaagd pokhout te importeren; maar als er een voorwerp van is gemaakt (houtsnijwerk of draaiwerk bijvoorbeeld) is import toegestaan. De gevolgen van dit moeilijk te handhaven verbod vindt men terug in een steeds kleiner wordende houtvoorraad. Anderzijds is het controlesysteem zo star dat bijvoorbeeld na de orkaan [[Wilma (orkaan)|Wilma]], die in Mexico tal van ''Guaiacum''-bomen omverwierp, het verboden was daar nuttig gebruik van te maken, aangezien het beschermde planten betrof die officieel niet gebruikt, laat staan uitgevoerd, mochten worden.

Aangezien pokhout altijd al zeldzaam was, is men steeds op zoek geweest naar houtsoorten die het kunnen vervangen. Wat betreft de smerende eigenschappen en slijtvastheid is pokhout vrijwel uniek. Vera pok (van ''[[Bulnesia arborea''<ref>tegenwoordig soms ook wel: ''Plectrocarpa arborea]]''</ref>, eveneens uit de familie ''[[Zygophyllaceae]]'') heeft minder smerende eigenschappen. Het is ook wat bruiner van kleur. Ook sommige houtsoorten van geslachten als ''[[Zollernia]]'' en ''[[Swartzia]]'' (beide uit de familie ''[[vlinderbloemenfamilieLeguminosae]], ''Fabaceae'') kunnen een deel van de taken van pokhout overnemen.