Rafaël (kunstenaar)

Rafaël (Urbino, 6 april 1483 – Rome, 6 april 1520) was een Italiaanse kunstschilder en architect uit de hoogrenaissance. Naast fresco's, altaarstukken en portretten heeft hij ontwerpen gemaakt voor kerken, palazzo's en wandtapijten. Zijn bekendste werk is de School van Athene in het Vaticaan.

Rafaël
Waarschijnlijk een zelfportret als tiener, ca.1499, Ashmolean Museum, Oxford
Persoonsgegevens
Volledige naam	Raffaello Sanzio
Pseudoniem	Raffaello Santi Raffaello da Urbino
Geboren	Urbino, 28 maart of 6 april 1483 (?)
Overleden	Rome, 6 april 1520
Geboorteland	Italië
Beroep(en)	kunstschilder architect
Oriënterende gegevens
Leermeester	Perugino, Pintoricchio, Giovanni Santi, Timoteo Viti
Jaren actief	1494-1520
Stijl(en)	hoogrenaissance
RKD-profiel
Portaal    Kunst & Cultuur

De School van Athene, ca.1509, Vaticaan

Rafaël (of Raphael) is de naam waaronder hij nu wereldwijd bekend is. Zijn echte naam was Raffaello Sanzio. Sanzio is een variant van Santi, de naam van zijn vader (allebei afgeleid van het Latijnse sancti, "heilig"). Als hij zijn werk signeerde, deed hij dit vaak met raphael urbinas, de pseudo-Latijnse vorm van zijn bijnaam Raffaello da Urbino (Rafaël van Urbino).

Hij speelt een prominente rol in Le Vite, de beroemde verzameling kunstenaarsbiografieën geschreven door de 16e-eeuwse schilder en schrijver Giorgio Vasari.

Portret van een jongeling, Czartoryski-museum, Krakau

Biografie

Jeugd

Rafaël werd geboren in Urbino, waar zijn geboortehuis nog steeds te bezoeken is. Er bestaat onzekerheid over zijn geboortedatum. Meestal wordt 6 april vermeld, maar het is de vraag of dit klopt. Nadat hij in 1520 op Goede Vrijdag (6 april) om 3 uur in de ochtend was overleden, ging al snel het verhaal rond dat hij niet alleen tegelijk met Christus was overleden, maar dat hij ook was geboren op dezelfde datum en hetzelfde tijdstip. Dit kon op twee manieren uitgelegd worden: óf hij was in 1483 ook op Goede Vrijdag geboren (zoals Vasari vermeldt) en dan was zijn geboortedatum 28 maart 1483, óf hij was ook op 6 april geboren (zoals op zijn epitaaf staat). Het lijkt erop dat zijn geboorte al snel onderdeel werd van zijn legende en dat zijn ware geboortedatum onbekend is.

Van zijn jeugd is weinig bekend anders dan dat hij schilderles kreeg van zijn vader Giovanni Santi, een schilder die in 1494 overleed. Een oom die priester was, nam hem onder zijn hoede. Zijn moeder was al in 1491 gestorven, en Rafaël had daar erg onder geleden.

In de periode tussen ongeveer 1500 en 1504 was hij leerling bij Perugino, onder wie hij vermoedelijk aan fresco's werkte in Perugia. Vermoedelijk kreeg het wonderkind Rafaël rond die tijd zijn eerste eigen opdracht en maakte hij het schilderij De droom van de ridder. In zijn eerste werken is de invloed van Perugino nog zeer duidelijk; Vasari schreef over een bepaald werk van Rafaël dat als er geen handtekening op stond, iedereen het voor een Perugino zou houden.

Florence

Rond 1504 ging Rafaël naar Florence, waar hem bleek dat zijn techniek ouderwets en provinciaals was. Hij stond er echter om bekend dat hij zeer snel van anderen leerde en paste zich spoedig aan. Hij werd vooral beïnvloed door Leonardo da Vinci en in mindere mate door Michelangelo. In Florence schilderde hij een groot aantal afbeeldingen van de Maagd Maria, waaronder de Madonna met de anjer, de Madonna met de distelvink en de Madonna del Prato (Madonna in de wei, of Madonna met het Christuskind en de Heilige Johannes de Doper).

Rome

Waarom Rafaël naar Rome vertrok, vermoedelijk in de laatste maanden van 1508, is niet helemaal duidelijk. Mogelijk was hem ter ore gekomen dat er in het Vaticaan, destijds onder paus Julius II, privévertrekken waren die opnieuw gedecoreerd moesten worden. In 1509 kreeg hij de opdracht voor één ervan, de Stanza della Segnatura. Hij schilderde hierbij over werk van onder meer Perugino heen. Al heel snel gold hij in het Vaticaan, op Michelangelo na, als de belangrijkste kunstenaar. Hij zou er de rest van zijn korte leven blijven.

Rafaël was in Rome onder meer verantwoordelijk voor de decoratie van vier zalen in het Apostolisch paleis in Vaticaanstad, de Stanza della Segnatura, de Stanza di Eliodoro, de Stanza dell'Incendio en de Sala di Costantino.

De eerste zaal, de Stanza della Segnatura (1509-1511), is gewijd aan het menselijk verstand en bevat onder meer twee grote fresco’s, De Atheense school en de Disputa. Het eerste fresco toont een groep klassieke filosofen met in het midden Plato en Aristoteles. De een wijst omhoog naar de hemel, de ander naar beneden naar de aarde, hetgeen het humanistische idee uitbeeldt dat de heidense klassieke wereld niet per se strijdig is met het christendom. Leonardo da Vinci was een van de modellen voor dit werk. Het tweede fresco is vergelijkbaar van opbouw en beeldt christelijke theologen af, gegroepeerd onder Jezus.

De tweede zaal, de Stanza di Eliodoro (1511 of 1512-1514), heeft als thema de goddelijke interventie. De mate van betrokkenheid van Rafaël bij de andere twee zalen is onduidelijk. Het eigenlijke werk zou vooral door assistenten zijn gedaan. Rafaël had in Rome dan ook talloze andere taken te vervullen.

Overigens werkte hij niet uitsluitend voor de Kerk. Zo maakte hij in de Romeinse villa van de bankier Chigi het werk De drie gratiën en produceerde hij portretten (zie boven). In 1519 kwam in het Vaticaan een serie fresco's naar oudtestamentische verhalen gereed, in wat nu de Loggia van Rafaël heet. Ook in dit geval is alleen het ontwerp van hem. Na de dood van Bramante in 1514 volgde hij deze op als architect van de Sint-Pieter. Tevens was hij betrokken bij het archeologische onderzoek in Rome in die dagen.

Rafaëls laatste belangrijke werk is de Transfiguratie, dat pas na zijn dood gereedkwam. Onduidelijk is of de maniëristische tendensen in dit werk toegeschreven moeten worden aan zijn leerlingen of dat hijzelf bezig was een nieuwe weg in te slaan.

Hij stierf op zijn zevenendertigste verjaardag in Rome en ligt begraven in het Pantheon aldaar, wat in Italië de grootst mogelijke eer is. Op zijn graf lezen we: “Dit is de graftombe van Rafaël, die tijdens zijn leven Moeder Natuur deed vrezen door hem te worden verslagen, en als hij stierf, met hem te moeten sterven.”

Er is geen bewijs dat het gerucht van destijds ondersteunt dat de paus hem tot kardinaal wilde benoemen, maar het toont wel Rafaëls zeer hoge status aan.

Werken en werkwijze

Rafaël geldt als briljant portretschilder. Bekende portretten zijn dat van de in 1513 aangetreden paus Leo X, dat van zijn vriend voor het leven Graaf Baldassare Castiglione, dat van Bindo Altoviti en La Donna Velata (De gesluierde vrouw), waarvan nooit duidelijk is geworden wie de afgebeelde is. Beroemd is ook zijn zelfportret.

Rafaël is ook bekend om zijn talloze, vaak erg tedere Madonna's. Voorbeelden zijn de Madonna del Granduca, daterend van rond 1505 en de Madonna della Seggiola (Madonna met de stoel), van rond 1514. Vasari schreef dat werken van anderen schilderijen genoemd moesten worden, maar dat die van Rafaël echt leefden, en de Madonna della Seggiola is daarvan een goed voorbeeld.

Daarnaast zijn zijn Stanze di Raffaello erg bekend.

Rafaël leefde in een periode dat de waarschijnlijk al in de klassieke oudheid gebruikte temperaverf werd vervangen door olieverf. Medio 15e eeuw gebruikten de Vlaamse Primitieven als eersten olieverf. Rafaël gebruikte zowel tempera als olieverf. Vanaf het moment dat hij zich in 1508 in Rome vestigde, gebruikte hij alleen nog maar olieverf.

Ook in de tapijtkunst liet hij zich gelden. Zijn kartons voor de reeks Handelingen van de Apostelen waren zodanig beroemd dat ze als zelfstandige kunstwerken bewaard zijn. Ze werden geweven in het Brusselse atelier van Pieter van Aelst. Daarna ontwierp Rafaël nog verschillende andere reeksen.

Architectuur

Rond 1515 ontwierp Rafaël in opdracht van Giulio de Medici de Villa Madama even buiten Rome. Dit luidde een tijdperk in van paleisconstructie waarbij de grote Romeinse families en kerkleiders met elkaar wedijverden om altijd meer imposante structuren neer te zetten. De zogenoemde Hoge Renaissance wordt onder meer gekenmerkt doordat bekende schilders zoals Michelangelo, Leonardo da Vinci en Donato Bramante betrokken werden het ontwerp van gebouwen.

Betekenis en invloed

Het werk van Rafaël wordt sterk opgehemeld bij de vroege kunsthistoricus Giorgio Vasari, in zijn werk De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten. Het verscheen 30 jaar na zijn dood en hoewel niet het oudste overzicht van zijn leven en werk, is het wel het eerste grondige overzicht. Rafaëls kunst wordt erin beschouwd als het toppunt van een eeuwenlange evolutie. Vanaf dan werd hij 300 jaar lang door velen beschouwd als de grootste artiest aller tijden.

Rafaël wordt niet gezien als een grote vernieuwer, zoals Giotto dat was geweest, maar als iemand die de schilderkunst verder vervolmaakte. De schoonheid van zijn kunst is gedistilleerd uit die van kunst die hem voorafging en die om hem heen gecreëerd werd. Op het toppunt van zijn fortuin schreef hij aan Castiglione: "Om één mooie vrouw te schilderen zou ik verscheidene mooie vrouwen moeten zien, en met jou erbij om de beste eruit te kiezen."

Voor sommigen is zijn werk zelfs te perfect. De leden van de negentiende-eeuwse Engelse kunstenaarsgroep de Prerafaëlieten vonden hem overgewaardeerd en beschouwden hem als een symbool van en voorbeeld voor een academische kunst die oppervlakkige vormperfectie boven inhoud en gedachte verhief.

In zijn belangrijke en destijds zeer controversiële schilderij Déjeuner sur l'Herbe verwees Manet naar Rafaëls werk Het Oordeel van Paris. Een van de vele andere door Rafaël geïnspireerde schilders was Ingres.

Een van de leerlingen van Rafaël was Giulio Romano.

Schilderijen

De catalogusnummers verwijzen naar: Sylvio Ferino Pagden & Maria Antonietta Zancan, Rafaël. Complete catalogus (Meulenhoff Amsterdam, 1993).

Afbeelding	Titel	Datering	Techniek	Afmetingen h x b (cm)	Verblijfplaats	Opmerkingen	Cat.
	Madonna in Huize Santi	ca. 1498 of ca. 1504	Fresco	97 × 67	Urbino, Casa Santi	Wordt ook toegeschreven aan Giovanni Santi, de vader van Rafaël	14
	Vaandel van de Drievuldigheid Voorzijde: De Heilige Drievuldigheid	ca. 1499	Olieverf op doek	166 × 94	Pinacoteca comunale di Città di Castello		1a
	Vaandel van de Drievuldigheid Achterzijde: De schepping van Eva	ca. 1499	Olieverf op doek	166 × 94	Pinacoteca comunale di Città di Castello		1b
	Fragment van het Baronci-altaarstuk (Altaarstuk van de zalige Nicola da Tolentino): Engel	1500-1501	Olieverf op doek, overgebracht van paneel	31 × 26	Pinacoteca Civica Tosio Martinengo, Brescia		3a
	Fragment van het Baronci-altaarstuk: Engel met banderol	1500-1501	Olieverf op paneel	58 × 36	Louvre, Paris		3b
	Twee fragmenten van het Baronci-altaarstuk: God de Vader en De Maagd Maria	1500-1501	Olieverf op paneel	110 × 73	Museo di Capodimonte, Napels		3c
	Madonna Solly	ca. 1502	Olieverf op paneel	52 × 38	Staatliche Museen zu Berlin		5
	Madonna met Kind tussen de heiligen Hiëronymus en Franciscus	ca. 1502	Olieverf op paneel	34 × 29	Staatliche Museen zu Berlin		6
	De heilige Sebastiaan	1501-1502	Olieverf op paneel	45,1 × 36,5	Accademia Carrara di Belle Arti di Bergamo		4
	De opstanding van Christus	1499-1502	Olieverf op paneel	52 × 44	Museu de Arte de São Paulo		2
	De Mond-kruisiging of De Gavari-kruisiging	1502-1503	Olieverf op paneel	283,3 × 167,3	National Gallery, Londen		12a
	Eusebius van Cremona laat drie mannen opstaan uit de dood met de mantel van de heilige Hiëronymus	1502-1503	Olieverf op paneel	25,6 × 43,9	National Museum of Ancient Art, Lissabon		12b
	De heilige Hiëronymus redt Sylvanus en straft ketter Sabinianus	1503	Olieverf op paneel	25,7 × 41,9	North Carolina Museum of Art, Raleigh		12c
	Oddi-altaarstuk: De kroning van de Maagd	1502-1504	Tempera op paneel, overgebracht van canvas	272 × 165	Vaticaanse Musea		10a
	Oddi-altaarstuk: De annunciatie	1502-1504	Tempera op paneel	27 × 50	Vaticaanse Musea		10b
	Oddi-altaarstuk: De aanbidding door de wijzen	1502-1504	Tempera op paneel	27 × 50	Vaticaanse Musea		10c
	Oddi-altaarstuk: De presentatie in de tempel	1502-1504	Tempera op paneel	27 × 50	Vaticaanse Musea		10d
	Madonna met Kind en boek	1502-1503	Olieverf op paneel	55,2 × 40	Norton Simon Museum, Pasadena		9
	De droom van de ridder	ca. 1503-1505	Olieverf op paneel	17,1 × 17,3	National Gallery, Londen		17
	De drie gratiën	ca. 1503-1505	Olieverf op paneel	17 × 17	Musée Condé, Chantilly		18
	Portret van een man	ca. 1503-1504	Olieverf op paneel	45 × 31	Galleria Borghese, Rome
	Portret van een man	ca. 1503-1504	Olieverf op paneel	47 × 37	Liechtenstein Museum, Wenen
	Colonna-altaarstuk: Tronende Madonna met heiligen lunet: God de Vader tussen twee engelen	ca. 1503-1505	Olieverf en goud op paneel	169,5 × 168,9	Metropolitan Museum of Art, New York		8a
	Colonna-altaarstuk predella: Kruisdraging	ca. 1503-1505	Olieverf op paneel	24,4 × 85,5	National Gallery, Londen
	Colonna-altaarstuk predella: Het gebed in de hof van Gethsemane	ca. 1503-1505	Olieverf op paneel	24,1 × 28,9	Metropolitan Museum of Art, New York		8c
	Colonna-altaarstuk predella: Pietà	ca. 1503-1505	Olieverf op paneel	23,5 × 28,8	Isabella Stewart Gardner Museum, Boston		8d
	Colonna-altaarstuk predella: De heilige Franciscus van Assisi	ca. 1502	Olieverf op paneel	25 × 16	Dulwich Picture Gallery
	Colonna-altaarstuk predella: De heilige Antonius van Padua	ca. 1502	Olieverf op paneel	25 × 16	Dulwich Picture Gallery
	Portret van een jongeman (Ippolito d'Este? - voorheen: de jonge Pietro Bembo)	1503-1505	Olieverf op paneel	54 × 39	Museum of Fine Arts (Budapest), Boedapest
	De verloving van Maria	1504	Olieverf op paneel	170 × 117	Pinacoteca di Brera, Milaan		19
	Madonna Diotallevi	ca. 1503	Olieverf op paneel	69 × 50	Staatliche Museen zu Berlin		7
	Madonna Connestabile	1504	Tempera op doek, overgebracht van paneel	17,5 × 18	Hermitage, St. Petersburg		13
	Madonna met kind (Madona del gran duque / Madonna del granduca)	1504-1505	Olieverf op paneel	84,4 × 55,9	Palazzo Pitti, Florence		24
	De kleine Madonna Cowper	ca. 1505	Olieverf op paneel	59,5 × 44	National Gallery of Art, Washington		29
	Madonna Terranuova	ca. 1505	Olieverf op paneel	Diameter 88,5	Staatliche Museen zu Berlin, Berlijn		23
	Ansidei-altaarstuk	1505	Olieverf op paneel	216,8 × 147,6	National Gallery, Londen		21a
	De prediking van Johannes de Doper	1505	Olieverf op paneel	26,2 × 52	National Gallery, Londen		21b
	Jonge man met appel, vermoedelijk Francesco Maria della Rovere	1503-1504	Tempera op paneel	48 × 35,5	Uffizi, Florence		25
	De aartsengel Michaël in gevecht met de draak	1503-1505	Olieverf op paneel	30 × 26	Louvre, Parijs		15
	Sint-Joris in gevecht met de draak	1503-1505	Olieverf op paneel	29 × 25	Louvre, Parijs		16
	Sint-Joris en de draak	ca. 1506	Olieverf op paneel	28,5 × 21,5	National Gallery of Art, Washington		30
	De dame met de eenhoorn	1506	Olieverf op paneel	65 × 51	Galleria Borghese, Rome		26
	De zwangere vrouw	1505-1506	Olieverf op paneel	68,8 × 52,6	Palazzo Pitti, Florence		33
	Zegenende Christus	1505-1506	Olieverf op paneel	32 × 25	Pinacoteca Civica Tosio Martinengo, Brescia		20
	Zelfportret	ca. 1506	Tempera op paneel	47,5 × 33	Uffizi, Florence		36
	Portret van Agnolo Doni	1506	Olieverf op paneel	63 × 45	Palazzo Pitti, Florence		35
	Portret van Maddalena Doni-Strozzi	1506	Olieverf op paneel	63 × 45	Palazzo Pitti, Florence		34
	Portret van Guidobaldo da Montefeltro	1506	Olieverf op paneel	69 × 52	Uffizi, Florence
	Madonna d'Orleans	ca. 1507	Olieverf op paneel	29 × 21	Musée Condé, Chantilly		44
	Heilige Familie (Madonna met de baardloze Josef)	1505-1507	Tempera op doek, overgebracht van paneel	72,5 × 56,5	Hermitage, St. Petersburg		31
	De Heilige Familie met de palmboom	1506	Olieverf en goud op doek, overgebracht van paneel	diameter 101,5	Scottish National Gallery, Edinburg		38
	Madonna del Prato	1505-1506	Olieverf op paneel	113 × 88,5	Kunsthistorisches Museum, Vienna		28
	Madonna met de anjers	1506-1507	Olieverf op paneel	27,9 × 22,4	National Gallery, Londen		-
	Madonna met de distelvink	1505-1506	Tempera op paneel	107 × 77	Uffizi, Florence		27
	Madonna met Kind en Johannes de Doper (La belle jardinière)	1507-1508	Olieverf op paneel	122 × 80	Louvre, Parijs		32
	Baglioni-altaar: Borghese-graflegging	1507	Olieverf op paneel	184 × 176	Galleria Borghese, Rome		39a
	Baglioni-altaar: Geloof, Hoop en Liefde	1507	Tempera op paneel	18 × 44 each	Vaticaanse Musea		39b
	De Heilige Familie met het lam	1507	Olieverf op paneel	28 × 21,5	Museo del Prado, Madrid		41
	De Heilige Familie Canigiani	1507	Olieverf op paneel	131 × 107	Alte Pinakothek, Munich		42
	Madonna van Bogota	1507	?	?	NY Bank Volt, New York
	Madonna Bridgewater	ca. 1507	Olieverf en goud op doek, overgebracht van paneel	81 × 55	Scottish National Gallery, Edinburg		37
	Portret van een jonge vrouw (La Muta)	ca. 1507	Olieverf op paneel	64 × 48	Galleria Nazionale delle Marche, Urbino		43
	Madonna Colonna	1507-1508	Olieverf op paneel	52 × 38	Staatliche Museen zu Berlin, Berlijn		45
	Madonna del Baldacchino	1507-1508	Olieverf op doek	279 × 217	Palazzo Pitti, Florence		46
	Fresco in de Cappella di San Severo						22
	Madonna Esterhazy	1508	Tempera en olieverf op paneel	28,5 × 21,5	Museum of Fine Arts, Budapest, Boedapest		50
	De grote Madonna Cowper (Niccolini)	1508	Olieverf op paneel	80,7 × 57,5	National Gallery of Art, Washington		47
	Madonna Tempi	1508	Olieverf op paneel	75 × 51	Alte Pinakothek, Munchen		49
	De heilige Catharina van Alexandrië	ca. 1507	Olieverf op paneel	72,2 × 55,7	National Gallery, Londen		51
	Stanza della Segnatura: gewelf						52a
	Dispuut over het Heilige Sacrament	1509-1510	Fresco	500 × 770	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		52b
	De school van Athene	1509-1510	Fresco	500 × 770	Stanza della Segnatura, Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		52c
	De Parnassus	1511	Fresco	breedte: 670 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		52d
	De kardinale deugden	1511	Fresco	breedte: 670 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		52d
	Madonna Mackintosh	1509-1511	Olieverf (bijna geheel overschilderd) op doek, overgebracht van paneel	78,8 × 64,2	National Gallery, Londen		48
	Portret van Kardinaal Alessandro Farnese	1509-1511	Olieverf op paneel	139 × 91	Museo di Capodimonte, Napels
	Madonna Aldobrandini	1509-1510	Olieverf op paneel	38,9 × 32,9	National Gallery, Londen		55
	Portret van een kardinaal	1510-1511	Olieverf op paneel	79 × 61	Museo del Prado, Madrid		53
	Madonna met de blauwe diadeem	ca. 1510-1511	Olieverf op paneel	68 × 44	Louvre, Parijs	Toegeschreven aan Giovan Francesco Penni (naar een tekening of schets van Rafaël)	94
	Madonna d'Alba (Madonna van Alva)	с. 1510	Olieverf op doek, overgebracht van paneel	diameter 94,5	National Gallery of Art, Washington		66
	De triomf van Galatea	1511-1513	Fresco	750 × 570	Villa Farnesina, Rome		59
	De profeet Jesaja	1511-1512	Fresco	250 × 155	Basilica of Sant'Agostino, Rome		65
	Stanza d'Eliodoro: gewelf						60e
	De verdrijving van Heliodorus uit de tempel	1511-1512	Fresco	breedte: 750 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		60a
	De mis van Bolsena	1512	Fresco	breedte: 660 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		60b
	De bevrijding van Petrus	1513-1514	Fresco	breedte: 660 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		60d
	De ontmoeting van Leo de Grote met Attila	1514	Fresco	breedte: 750 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		60c
	Paus Julius II (eerste versie)	1511	Olieverf op paneel	108,7 × 81	National Gallery, Londen		57
	Madonna van Loreto of Madonna met de sluier (Madonna del Velo)	1509-1510	Olieverf op paneel	120 × 90	Musée Condé, Chantilly		58
	Madonna van Foligno	1511-1512	Tempera op paneel, overgebracht op doek	308 × 198	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		62
	Paus Julius II (2e versie)	ca. 1512	Olieverf op paneel	108,5 × 80	Uffizi, Florence
	Sixtijnse Madonna	1512-1513	Olieverf op doek	265 х 196	Galerie Alte Meister, Dresden		63
	Madonna met de vensterdoek (Madonna dell'Impannata)	1513-1514	Olieverf op paneel	160 × 127	Palazzo Pitti, Florence		80
	Sibillen en engelen	1514	Fresco	x 615	Santa Maria della Pace, Rome		56
	De vervoering van Sint-Cecilia tussen de heiligen Paulus, Johannes de Evangelist, Augustinus en Maria Magdalena	1514-1515	Olieverf op doek, overgebracht van paneel	236 × 139	Pinacoteca Nazionale di Bologna		72
	Madonna met de stoel	1513-1514	Olieverf op paneel	diameter 71	Palazzo Pitti, Florence		67
	Madonna met het gordijn (Madonna della tenda)	1514	Olieverf op paneel	65,8 × 51,2	Alte Pinakothek, Munich		68
	De Heilige Familie met de aartsengel Rafaël, Tobias en de heilige Hiëronymus of Madonna met de vis	1513-1514	Olieverf op paneel	215 × 158	Museo del Prado, Madrid		61
	Portret van Tommaso Inghirami	1515-1516	Olieverf op paneel	89,5 × 62,8	Palazzo Pitti, Florence		54
	Portret van Tommaso Inghirami	ca. 1516	Olieverf op paneel	89,7 × 62,2	Isabella Stewart Gardner Museum, Boston
	Portret van Baldassar Castiglione	1514-1515	Olieverf op doek	82 × 67	Louvre, Parijs		71
	De brand van de Borgo	1514	Fresco	breedte: 670 cm	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		70
	De kartons voor de wandtapijten van Rafaël: De wonderbare visvangst	1515-1516		360 × 400	Victoria and Albert Museum, Londen	Drie kartons zijn verloren gegaan.	74
	De overhandiging van de sleutels (Hoed mijn schapen)	1515-1516		345 × 535	Victoria and Albert Museum, Londen
	De bestraffing van Elymas	1515-1516		385 × 445	Victoria and Albert Museum, Londen
	Het offer in Lystra	1515-1516		350 × 540	Victoria and Albert Museum, Londen
	De genezing van de kreupele	1515-1516		390 × 520	Victoria and Albert Museum, Londen
	De prediking van Paulus	1515-1516		390 × 440	Victoria and Albert Museum, Londen
	De dood van Ananias	1515-1516		385 × 400	Victoria and Albert Museum, Londen
	Portret van Bindo Altoviti	ca. 1515	Olieverf op paneel	59,7 × 43,8	National Gallery of Art, Washington D.C.		73
	La Velata	1515-1516	Olieverf op doek	82 × 60,5	Palazzo Pitti, Florence		64
	Portret van kardinaal Bibbiena	ca. 1516	Olieverf op doek	85 × 66,3	Palazzo Pitti, Florence		78
	Dubbelportret	ca. 1516	Olieverf op doek	77 × 111	Galleria Doria Pamphili, Rome		79
	Kartons voor de mozaïeken in de Chigi-kapel	1516			Rome, Santa Maria del Popolo		69
	Frescocyclus voor het badkamertje van kardinaal Bibbiena	1516			Rome, Palazzo Apostolico		76
	Portret van een jongeman	ca. 1516-1517	Olieverf op paneel	72 × 56	Voorheen Princes Czartoryski Foundation, Krakau	Gestolen door de nazi's in 1939 en sindsdien spoorloos.
	De Heilige Familie met de kleine Johannes de Doper ('Madonna del Passeggio')	ca. 1516	Olieverf en goud op paneel	90 × 63,3	Scottish National Gallery, Edinburg
	Frescocyclus in de Loggia van Psyche	1517			Rome, Villa Farnesina	Uitgevoerd door assistenten naar tekeningen van Rafaël	87
	Christus valt onder het kruis	1515-1516	Olieverf op paneel	318 × 229	Museo del Prado, Madrid		75
	De visitatie	ca. 1517	Olieverf op paneel	200 × 145	Museo del Prado, Madrid		98
	Het visioen van Ezechiël	1518	Olieverf op paneel	40,7 × 29,5	Palazzo Pitti, Florence		83
	De aartsengel Michaël overwint Satan (De grote Sint-Michaël)	1518	Olieverf op doek, overgebracht van paneel	268 × 160	Louvre, Parijs		85
	De Heilige Familie van Frans I of De Heilige Familie met de Heilige Elizabeth, de kleine Johannes en twee engelen (De Grote Heilige Familie)	1518	Olieverf op doek, overgebracht van paneel	207 × 140	Louvre, Parijs		86
	De Heilige Familie onder de eik	1518-1520	Olieverf op paneel	144 × 110	Museo del Prado, Madrid		99
	De Heilige Familie met de kleine Johannes, of de Heilige Maagd met de roos	ca. 1516	Olieverf op doek	103 × 84	Museo del Prado, Madrid	Grotendeels atelierwerk (Giulio Romano ?)	95
	La Perla	ca. 1518-1520	Olieverf op paneel	144 × 115	Museo Nacional del Prado, Madrid	Geschilderd door Giulio Romano naar een tekening van Rafaël
	Sint-Margaretha van Antiochië	ca. 1518	Olieverf op paneel	192 × 122	Kunsthistorisches Museum, Vienna
	Zelfportret met een vriend	1518-1519	Olieverf op doek	99 × 83	Louvre, Parijs		88
	De jonge Johannes de Doper	ca. 1518-1519	Olieverf op doek	135 × 147	Uffizi, Florence	Atelier Rafaël	81
	Portret van een jonge vrouw	ca. 1518-1519	Olieverf op paneel	60 × 40	Musée des Beaux-Arts, Straatsburg	Mogelijk een samenwerking tussen Rafaël en Giulio Romano	89
	Portret van paus Leo X met de kardinalen Giulio de' Medici en Luigi de' Rossi	ca. 1518	Tempera op paneel	155,5 × 119,5	Uffizi, Florence		84
	La Fornarina	1520	Olieverf op paneel	87 × 63	Galleria Borghese, Rome		90
	Frescocyclus in de Loggia van Rafaël	1518-1519	Fresco				91
	Portret van een vrouw (Perla di Modena)	ca. 1518-1520	Olieverf op paneel	35 × 30	Galleria Estense, Modena
	Frescocyclus in de Loggetta van kardinaal Bibbiena	1519	Fresco		Uitgevoerd door ateliermedewerkers naar tekeningen van Rafaël		77
	De transfiguratie	1516-1520	Tempera op paneel	410 × 279	Vaticaanse Musea, Vaticaanstad		92

Tekeningen

• Tekeningen van Rafaël Santi
• 

  Staande putto met de Medici ring en veren,(1512-14), Teylers Museum, Haarlem

• 

  Hebe en Proserpina, (1516-1518), Teylers Museum, Haarlem

• 

  Studie van twee soldaten in Verrijzenis van Christus', circa 1500, Ashmolean Museum.

Externe links

• Inzoomen op schilderijen van Rafaël
• Website van Teylers Museum over de herkomst van de Rafaëltekeningen in de collectie van het museum.
• (it) Filmreportage van de overzichtstentoonstelling over Rafael in de Scuderie del Quirinale, Rome (voorjaar 2020).

Mediabestanden

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Raffaello Sanzio op Wikimedia Commons.