Rafaël (kunstenaar)
Rafaël (Urbino, 6 april 1483 – Rome, 6 april 1520) was een Italiaanse kunstschilder en architect uit de hoogrenaissance. Naast fresco's, altaarstukken en portretten heeft hij ontwerpen gemaakt voor kerken, palazzo's en wandtapijten. Zijn bekendste werk is de School van Athene in het Vaticaan.
Rafaël
| ||||
---|---|---|---|---|
![]() | ||||
Waarschijnlijk een zelfportret als tiener, ca.1499, Ashmolean Museum, Oxford
| ||||
Persoonsgegevens | ||||
Volledige naam | Raffaello Sanzio | |||
Pseudoniem | Raffaello Santi Raffaello da Urbino | |||
Geboren | Urbino, 28 maart of 6 april 1483 (?) | |||
Overleden | Rome, 6 april 1520 | |||
Geboorteland | Italië | |||
Beroep(en) | kunstschilder architect | |||
Oriënterende gegevens | ||||
Leermeester | Perugino, Pintoricchio, Giovanni Santi, Timoteo Viti | |||
Jaren actief | 1494-1520 | |||
Stijl(en) | hoogrenaissance | |||
RKD-profiel | ||||
|

Rafaël (of Raphael) is de naam waaronder hij nu wereldwijd bekend is. Zijn echte naam was Raffaello Sanzio. Sanzio is een variant van Santi, de naam van zijn vader (allebei afgeleid van het Latijnse sancti, "heilig"). Als hij zijn werk signeerde, deed hij dit vaak met raphael urbinas, de pseudo-Latijnse vorm van zijn bijnaam Raffaello da Urbino (Rafaël van Urbino).
Hij speelt een prominente rol in Le Vite, de beroemde verzameling kunstenaarsbiografieën geschreven door de 16e-eeuwse schilder en schrijver Giorgio Vasari.
BiografieBewerken
JeugdBewerken
Rafaël werd geboren in Urbino, waar zijn geboortehuis nog steeds te bezoeken is. Er bestaat onzekerheid over zijn geboortedatum. Meestal wordt 6 april vermeld, maar het is de vraag of dit klopt. Nadat hij in 1520 op Goede Vrijdag (6 april) om 3 uur in de ochtend was overleden, ging al snel het verhaal rond dat hij niet alleen tegelijk met Christus was overleden, maar dat hij ook was geboren op dezelfde datum en hetzelfde tijdstip. Dit kon op twee manieren uitgelegd worden: óf hij was in 1483 ook op Goede Vrijdag geboren (zoals Vasari vermeldt) en dan was zijn geboortedatum 28 maart 1483, óf hij was ook op 6 april geboren (zoals op zijn epitaaf staat[A]). Het lijkt erop dat zijn geboorte al snel onderdeel werd van zijn legende en dat zijn ware geboortedatum onbekend is.
Van zijn jeugd is weinig bekend anders dan dat hij schilderles kreeg van zijn vader Giovanni Santi, een schilder die in 1494 overleed. Een oom die priester was, nam hem onder zijn hoede. Zijn moeder was al in 1491 gestorven, en Rafaël had daar erg onder geleden.[1]
In de periode tussen ongeveer 1500 en 1504 was hij leerling bij Perugino, onder wie hij vermoedelijk aan fresco's werkte in Perugia. Vermoedelijk kreeg het wonderkind Rafaël rond die tijd zijn eerste eigen opdracht en maakte hij het schilderij De droom van de ridder. In zijn eerste werken is de invloed van Perugino nog zeer duidelijk; Vasari schreef over een bepaald werk van Rafaël dat als er geen handtekening op stond, iedereen het voor een Perugino zou houden.
FlorenceBewerken
Rond 1504 ging Rafaël naar Florence, waar hem bleek dat zijn techniek ouderwets en provinciaals was. Hij stond er echter om bekend dat hij zeer snel van anderen leerde en paste zich spoedig aan. Hij werd vooral beïnvloed door Leonardo da Vinci en in mindere mate door Michelangelo. In Florence schilderde hij een groot aantal afbeeldingen van de Maagd Maria, waaronder de Madonna met de anjer, de Madonna met de distelvink en de Madonna del Prato (Madonna in de wei, of Madonna met het Christuskind en de Heilige Johannes de Doper).[1]
RomeBewerken
Waarom Rafaël naar Rome vertrok, vermoedelijk in de laatste maanden van 1508, is niet helemaal duidelijk. Mogelijk was hem ter ore gekomen dat er in het Vaticaan, destijds onder paus Julius II, privévertrekken waren die opnieuw gedecoreerd moesten worden. In 1509 kreeg hij de opdracht voor één ervan, de Stanza della Segnatura. Hij schilderde hierbij over werk van onder meer Perugino heen. Al heel snel gold hij in het Vaticaan, op Michelangelo na, als de belangrijkste kunstenaar. Hij zou er de rest van zijn korte leven blijven.
Rafaël was in Rome onder meer verantwoordelijk voor de decoratie van vier zalen in het Apostolisch paleis in Vaticaanstad, de Stanza della Segnatura, de Stanza di Eliodoro, de Stanza dell'Incendio en de Sala di Costantino.
De eerste zaal, de Stanza della Segnatura (1509-1511), is gewijd aan het menselijk verstand en bevat onder meer twee grote fresco’s, De Atheense school en de Disputa. Het eerste fresco toont een groep klassieke filosofen met in het midden Plato en Aristoteles. De een wijst omhoog naar de hemel, de ander naar beneden naar de aarde, hetgeen het humanistische idee uitbeeldt dat de heidense klassieke wereld niet per se strijdig is met het christendom. Leonardo da Vinci was een van de modellen voor dit werk. Het tweede fresco is vergelijkbaar van opbouw en beeldt christelijke theologen af, gegroepeerd onder Jezus.
De tweede zaal, de Stanza di Eliodoro (1511 of 1512-1514), heeft als thema de goddelijke interventie. De mate van betrokkenheid van Rafaël bij de andere twee zalen is onduidelijk. Het eigenlijke werk zou vooral door assistenten zijn gedaan. Rafaël had in Rome dan ook talloze andere taken te vervullen.
Overigens werkte hij niet uitsluitend voor de Kerk. Zo maakte hij in de Romeinse villa van de bankier Chigi het werk De drie gratiën en produceerde hij portretten (zie boven). In 1519 kwam in het Vaticaan een serie fresco's naar oudtestamentische verhalen gereed, in wat nu de Loggia van Rafaël heet. Ook in dit geval is alleen het ontwerp van hem. Na de dood van Bramante in 1514 volgde hij deze op als architect van de Sint-Pieter. Tevens was hij betrokken bij het archeologische onderzoek in Rome in die dagen.
Rafaëls laatste belangrijke werk is de Transfiguratie, dat pas na zijn dood gereedkwam. Onduidelijk is of de maniëristische tendensen in dit werk toegeschreven moeten worden aan zijn leerlingen of dat hijzelf bezig was een nieuwe weg in te slaan.
Hij stierf op zijn zevenendertigste verjaardag in Rome en ligt begraven in het Pantheon aldaar, wat in Italië de grootst mogelijke eer is. Op zijn graf lezen we: “Dit is de graftombe van Rafaël, die tijdens zijn leven Moeder Natuur deed vrezen door hem te worden verslagen, en als hij stierf, met hem te moeten sterven.”
Er is geen bewijs dat het gerucht van destijds ondersteunt dat de paus hem tot kardinaal wilde benoemen, maar het toont wel Rafaëls zeer hoge status aan.
Werken en werkwijzeBewerken
Rafaël geldt als briljant portretschilder. Bekende portretten zijn dat van de in 1513 aangetreden paus Leo X, dat van zijn vriend voor het leven Graaf Baldassare Castiglione, dat van Bindo Altoviti en La Donna Velata (De gesluierde vrouw), waarvan nooit duidelijk is geworden wie de afgebeelde is. Beroemd is ook zijn zelfportret.
Rafaël is ook bekend om zijn talloze, vaak erg tedere Madonna's. Voorbeelden zijn de Madonna del Granduca, daterend van rond 1505 en de Madonna della Seggiola (Madonna met de stoel), van rond 1514. Vasari schreef dat werken van anderen schilderijen genoemd moesten worden, maar dat die van Rafaël echt leefden, en de Madonna della Seggiola is daarvan een goed voorbeeld.
Daarnaast zijn zijn Stanze di Raffaello erg bekend.
Rafaël leefde in een periode dat de waarschijnlijk al in de klassieke oudheid gebruikte temperaverf werd vervangen door olieverf. Medio 15e eeuw gebruikten de Vlaamse Primitieven als eersten olieverf. Rafaël gebruikte zowel tempera als olieverf. Vanaf het moment dat hij zich in 1508 in Rome vestigde, gebruikte hij alleen nog maar olieverf.[2]
Ook in de tapijtkunst liet hij zich gelden. Zijn kartons voor de reeks Handelingen van de Apostelen waren zodanig beroemd dat ze als zelfstandige kunstwerken bewaard zijn.[3] Ze werden geweven in het Brusselse atelier van Pieter van Aelst. Daarna ontwierp Rafaël nog verschillende andere reeksen.
ArchitectuurBewerken
Rond 1515 ontwierp Rafaël in opdracht van Giulio de Medici de Villa Madama even buiten Rome. Dit luidde een tijdperk in van paleisconstructie waarbij de grote Romeinse families en kerkleiders met elkaar wedijverden om altijd meer imposante structuren neer te zetten. De zogenoemde Hoge Renaissance wordt onder meer gekenmerkt doordat bekende schilders zoals Michelangelo, Leonardo da Vinci en Donato Bramante betrokken werden het ontwerp van gebouwen.[4]
Betekenis en invloedBewerken
Het werk van Rafaël wordt sterk opgehemeld bij de vroege kunsthistoricus Giorgio Vasari, in zijn werk De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten. Het verscheen 30 jaar na zijn dood en hoewel niet het oudste overzicht van zijn leven en werk, is het wel het eerste grondige overzicht. Rafaëls kunst wordt erin beschouwd als het toppunt van een eeuwenlange evolutie. Vanaf dan werd hij 300 jaar lang door velen beschouwd als de grootste artiest aller tijden.[5]
Rafaël wordt niet gezien als een grote vernieuwer, zoals Giotto dat was geweest, maar als iemand die de schilderkunst verder vervolmaakte. De schoonheid van zijn kunst is gedistilleerd uit die van kunst die hem voorafging en die om hem heen gecreëerd werd. Op het toppunt van zijn fortuin schreef hij aan Castiglione: "Om één mooie vrouw te schilderen zou ik verscheidene mooie vrouwen moeten zien, en met jou erbij om de beste eruit te kiezen."[6]
Voor sommigen is zijn werk zelfs te perfect. De leden van de negentiende-eeuwse Engelse kunstenaarsgroep de Prerafaëlieten vonden hem overgewaardeerd en beschouwden hem als een symbool van en voorbeeld voor een academische kunst die oppervlakkige vormperfectie boven inhoud en gedachte verhief.
In zijn belangrijke en destijds zeer controversiële schilderij Déjeuner sur l'Herbe verwees Manet naar Rafaëls werk Het Oordeel van Paris. Een van de vele andere door Rafaël geïnspireerde schilders was Ingres.
Een van de leerlingen van Rafaël was Giulio Romano.
SchilderijenBewerken
De catalogusnummers verwijzen naar: Sylvio Ferino Pagden & Maria Antonietta Zancan, Rafaël. Complete catalogus (Meulenhoff Amsterdam, 1993).
Afbeelding | Titel | Datering | Techniek | Afmetingen h x b (cm) |
Verblijfplaats | Opmerkingen | Cat. |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Madonna in Huize Santi | ca. 1498 of ca. 1504 | Fresco | 97 × 67 | Urbino, Casa Santi | Wordt ook toegeschreven aan Giovanni Santi, de vader van Rafaël | 14 | |
Vaandel van de Drievuldigheid Voorzijde: De Heilige Drievuldigheid |
ca. 1499 | Olieverf op doek | 166 × 94 | Pinacoteca comunale di Città di Castello | 1a | ||
Vaandel van de Drievuldigheid Achterzijde: De schepping van Eva |
ca. 1499 | Olieverf op doek | 166 × 94 | Pinacoteca comunale di Città di Castello | 1b | ||
Fragment van het Baronci-altaarstuk (Altaarstuk van de zalige Nicola da Tolentino): Engel |
1500-1501 | Olieverf op doek, overgebracht van paneel | 31 × 26 | Pinacoteca Civica Tosio Martinengo, Brescia | 3a | ||
Fragment van het Baronci-altaarstuk: Engel met banderol |
1500-1501 | Olieverf op paneel | 58 × 36 | Louvre, Paris | 3b | ||
Twee fragmenten van het Baronci-altaarstuk: God de Vader en De Maagd Maria |
1500-1501 | Olieverf op paneel | 110 × 73 | Museo di Capodimonte, Napels | 3c | ||
Madonna Solly | ca. 1502 | Olieverf op paneel | 52 × 38 | Staatliche Museen zu Berlin | 5 | ||
Madonna met Kind tussen de heiligen Hiëronymus en Franciscus | ca. 1502 | Olieverf op paneel | 34 × 29 | Staatliche Museen zu Berlin | 6 | ||
De heilige Sebastiaan | 1501-1502 | Olieverf op paneel | 45,1 × 36,5 | Accademia Carrara di Belle Arti di Bergamo | 4 | ||
De opstanding van Christus | 1499-1502 | Olieverf op paneel | 52 × 44 | Museu de Arte de São Paulo | 2 | ||
De Mond-kruisiging of De Gavari-kruisiging |
1502-1503 | Olieverf op paneel | 283,3 × 167,3 | National Gallery, Londen | 12a | ||
Eusebius van Cremona laat drie mannen opstaan uit de dood met de mantel van de heilige Hiëronymus | 1502-1503 | Olieverf op paneel | 25,6 × 43,9 | National Museum of Ancient Art, Lissabon | 12b | ||
De heilige Hiëronymus redt Sylvanus en straft ketter Sabinianus | 1503 | Olieverf op paneel | 25,7 × 41,9 | North Carolina Museum of Art, Raleigh | 12c | ||
Oddi-altaarstuk: De kroning van de Maagd | 1502-1504 | Tempera op paneel, overgebracht van canvas | 272 × 165 | Vaticaanse Musea | 10a | ||
Oddi-altaarstuk: De annunciatie | 1502-1504 | Tempera op paneel | 27 × 50 | Vaticaanse Musea | 10b | ||
Oddi-altaarstuk: De aanbidding door de wijzen | 1502-1504 | Tempera op paneel | 27 × 50 | Vaticaanse Musea | 10c | ||
Oddi-altaarstuk: De presentatie in de tempel | 1502-1504 | Tempera op paneel | 27 × 50 | Vaticaanse Musea | 10d | ||
Madonna met Kind en boek | 1502-1503 | Olieverf op paneel | 55,2 × 40 | Norton Simon Museum, Pasadena | 9 | ||
De droom van de ridder | ca. 1503-1505 | Olieverf op paneel | 17,1 × 17,3 | National Gallery, Londen | 17 | ||
De drie gratiën | ca. 1503-1505 | Olieverf op paneel | 17 × 17 | Musée Condé, Chantilly | 18 | ||
Portret van een man | ca. 1503-1504 | Olieverf op paneel | 45 × 31 | Galleria Borghese, Rome | |||
Portret van een man | ca. 1503-1504 | Olieverf op paneel | 47 × 37 | Liechtenstein Museum, Wenen | |||
Colonna-altaarstuk: Tronende Madonna met heiligen lunet: God de Vader tussen twee engelen |
ca. 1503-1505 | Olieverf en goud op paneel | 169,5 × 168,9 | Metropolitan Museum of Art, New York | 8a | ||
Colonna-altaarstuk predella: Kruisdraging |
ca. 1503-1505 | Olieverf op paneel | 24,4 × 85,5 | National Gallery, Londen | |||
Colonna-altaarstuk predella: Het gebed in de hof van Gethsemane |
ca. 1503-1505 | Olieverf op paneel | 24,1 × 28,9 | Metropolitan Museum of Art, New York | 8c | ||
Colonna-altaarstuk predella: Pietà |
ca. 1503-1505 | Olieverf op paneel | 23,5 × 28,8 | Isabella Stewart Gardner Museum, Boston | 8d | ||
Colonna-altaarstuk predella: De heilige Franciscus van Assisi |
ca. 1502 | Olieverf op paneel | 25 × 16 | Dulwich Picture Gallery | |||
Colonna-altaarstuk predella: De heilige Antonius van Padua |
ca. 1502 | Olieverf op paneel | 25 × 16 | Dulwich Picture Gallery | |||
Portret van een jongeman (Ippolito d'Este? - voorheen: de jonge Pietro Bembo) | 1503-1505 | Olieverf op paneel | 54 × 39 | Museum of Fine Arts (Budapest), Boedapest | |||
De verloving van Maria | 1504 | Olieverf op paneel | 170 × 117 | Pinacoteca di Brera, Milaan | 19 | ||
Madonna Diotallevi | ca. 1503 | Olieverf op paneel | 69 × 50 | Staatliche Museen zu Berlin | 7 | ||
Madonna Connestabile | 1504 | Tempera op doek, overgebracht van paneel | 17,5 × 18 | Hermitage, St. Petersburg | 13 | ||
Madonna met kind (Madona del gran duque / Madonna del granduca) |
1504-1505 | Olieverf op paneel | 84,4 × 55,9 | Palazzo Pitti, Florence | 24 | ||
De kleine Madonna Cowper | ca. 1505 | Olieverf op paneel | 59,5 × 44 | National Gallery of Art, Washington | 29 | ||
Madonna Terranuova | ca. 1505 | Olieverf op paneel | Diameter 88,5 | Staatliche Museen zu Berlin, Berlijn | 23 | ||
Ansidei-altaarstuk | 1505 | Olieverf op paneel | 216,8 × 147,6 | National Gallery, Londen | 21a | ||
De prediking van Johannes de Doper | 1505 | Olieverf op paneel | 26,2 × 52 | National Gallery, Londen | 21b | ||
Jonge man met appel, vermoedelijk Francesco Maria della Rovere | 1503-1504 | Tempera op paneel | 48 × 35,5 | Uffizi, Florence | 25 | ||
De aartsengel Michaël in gevecht met de draak | 1503-1505 | Olieverf op paneel | 30 × 26 | Louvre, Parijs | 15 | ||
Sint-Joris in gevecht met de draak | 1503-1505 | Olieverf op paneel | 29 × 25 | Louvre, Parijs | 16 | ||
Sint-Joris en de draak | ca. 1506 | Olieverf op paneel | 28,5 × 21,5 | National Gallery of Art, Washington | 30 | ||
De dame met de eenhoorn | 1506 | Olieverf op paneel | 65 × 51 | Galleria Borghese, Rome | 26 | ||
De zwangere vrouw | 1505-1506 | Olieverf op paneel | 68,8 × 52,6 | Palazzo Pitti, Florence | 33 | ||
Zegenende Christus | 1505-1506 | Olieverf op paneel | 32 × 25 | Pinacoteca Civica Tosio Martinengo, Brescia | 20 | ||
Zelfportret | ca. 1506 | Tempera op paneel | 47,5 × 33 | Uffizi, Florence | 36 | ||
Portret van Agnolo Doni | 1506 | Olieverf op paneel | 63 × 45 | Palazzo Pitti, Florence | 35 | ||
Portret van Maddalena Doni-Strozzi | 1506 | Olieverf op paneel | 63 × 45 | Palazzo Pitti, Florence | 34 | ||
Portret van Guidobaldo da Montefeltro | 1506 | Olieverf op paneel | 69 × 52 | Uffizi, Florence | |||
Madonna d'Orleans | ca. 1507 | Olieverf op paneel | 29 × 21 | Musée Condé, Chantilly | 44 | ||
Heilige Familie (Madonna met de baardloze Josef) | 1505-1507 | Tempera op doek, overgebracht van paneel | 72,5 × 56,5 | Hermitage, St. Petersburg | 31 | ||
De Heilige Familie met de palmboom | 1506 | Olieverf en goud op doek, overgebracht van paneel | diameter 101,5 | Scottish National Gallery, Edinburg | 38 | ||
Madonna del Prato | 1505-1506 | Olieverf op paneel | 113 × 88,5 | Kunsthistorisches Museum, Vienna | 28 | ||
Madonna met de anjers | 1506-1507 | Olieverf op paneel | 27,9 × 22,4 | National Gallery, Londen | - | ||
Madonna met de distelvink | 1505-1506 | Tempera op paneel | 107 × 77 | Uffizi, Florence | 27 | ||
Madonna met Kind en Johannes de Doper (La belle jardinière) | 1507-1508 | Olieverf op paneel | 122 × 80 | Louvre, Parijs | 32 | ||
Baglioni-altaar: Borghese-graflegging | 1507 | Olieverf op paneel | 184 × 176 | Galleria Borghese, Rome | 39a | ||
Baglioni-altaar: Geloof, Hoop en Liefde | 1507 | Tempera op paneel | 18 × 44 each | Vaticaanse Musea | 39b | ||
De Heilige Familie met het lam | 1507 | Olieverf op paneel | 28 × 21,5 | Museo del Prado, Madrid | 41 | ||
De Heilige Familie Canigiani | 1507 | Olieverf op paneel | 131 × 107 | Alte Pinakothek, Munich | 42 | ||
Madonna van Bogota | 1507 | ? | ? | NY Bank Volt, New York | |||
Madonna Bridgewater | ca. 1507 | Olieverf en goud op doek, overgebracht van paneel | 81 × 55 | Scottish National Gallery, Edinburg | 37 | ||
Portret van een jonge vrouw (La Muta) | ca. 1507 | Olieverf op paneel | 64 × 48 | Galleria Nazionale delle Marche, Urbino | 43 | ||
Madonna Colonna | 1507-1508 | Olieverf op paneel | 52 × 38 | Staatliche Museen zu Berlin, Berlijn | 45 | ||
Madonna del Baldacchino | 1507-1508 | Olieverf op doek | 279 × 217 | Palazzo Pitti, Florence | 46 | ||
Fresco in de Cappella di San Severo | 22 | ||||||
Madonna Esterhazy | 1508 | Tempera en olieverf op paneel | 28,5 × 21,5 | Museum of Fine Arts, Budapest, Boedapest | 50 | ||
De grote Madonna Cowper (Niccolini) | 1508 | Olieverf op paneel | 80,7 × 57,5 | National Gallery of Art, Washington | 47 | ||
Madonna Tempi | 1508 | Olieverf op paneel | 75 × 51 | Alte Pinakothek, Munchen | 49 | ||
De heilige Catharina van Alexandrië | ca. 1507 | Olieverf op paneel | 72,2 × 55,7 | National Gallery, Londen | 51 | ||
Stanza della Segnatura: gewelf | 52a | ||||||
Dispuut over het Heilige Sacrament | 1509-1510 | Fresco | 500 × 770 | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 52b | ||
De school van Athene | 1509-1510 | Fresco | 500 × 770 | Stanza della Segnatura, Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 52c | ||
De Parnassus | 1511 | Fresco | breedte: 670 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 52d | ||
De kardinale deugden | 1511 | Fresco | breedte: 670 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 52d | ||
Madonna Mackintosh | 1509-1511 | Olieverf (bijna geheel overschilderd) op doek, overgebracht van paneel | 78,8 × 64,2 | National Gallery, Londen | 48 | ||
Portret van Kardinaal Alessandro Farnese | 1509-1511 | Olieverf op paneel | 139 × 91 | Museo di Capodimonte, Napels | |||
Madonna Aldobrandini | 1509-1510 | Olieverf op paneel | 38,9 × 32,9 | National Gallery, Londen | 55 | ||
Portret van een kardinaal | 1510-1511 | Olieverf op paneel | 79 × 61 | Museo del Prado, Madrid | 53 | ||
Madonna met de blauwe diadeem | ca. 1510-1511 | Olieverf op paneel | 68 × 44 | Louvre, Parijs | Toegeschreven aan Giovan Francesco Penni (naar een tekening of schets van Rafaël) | 94 | |
Madonna d'Alba (Madonna van Alva) | с. 1510 | Olieverf op doek, overgebracht van paneel | diameter 94,5 | National Gallery of Art, Washington | 66 | ||
De triomf van Galatea | 1511-1513 | Fresco | 750 × 570 | Villa Farnesina, Rome | 59 | ||
De profeet Jesaja | 1511-1512 | Fresco | 250 × 155 | Basilica of Sant'Agostino, Rome | 65 | ||
Stanza d'Eliodoro: gewelf | 60e | ||||||
De verdrijving van Heliodorus uit de tempel | 1511-1512 | Fresco | breedte: 750 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 60a | ||
De mis van Bolsena | 1512 | Fresco | breedte: 660 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 60b | ||
De bevrijding van Petrus | 1513-1514 | Fresco | breedte: 660 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 60d | ||
De ontmoeting van Leo de Grote met Attila | 1514 | Fresco | breedte: 750 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 60c | ||
Paus Julius II (eerste versie) | 1511 | Olieverf op paneel | 108,7 × 81 | National Gallery, Londen | 57 | ||
Madonna van Loreto of Madonna met de sluier (Madonna del Velo) |
1509-1510 | Olieverf op paneel | 120 × 90 | Musée Condé, Chantilly | 58 | ||
Madonna van Foligno | 1511-1512 | Tempera op paneel, overgebracht op doek | 308 × 198 | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 62 | ||
Paus Julius II (2e versie) | ca. 1512 | Olieverf op paneel | 108,5 × 80 | Uffizi, Florence | |||
Sixtijnse Madonna | 1512-1513 | Olieverf op doek | 265 х 196 | Galerie Alte Meister, Dresden | 63 | ||
Madonna met de vensterdoek (Madonna dell'Impannata) |
1513-1514 | Olieverf op paneel | 160 × 127 | Palazzo Pitti, Florence | 80 | ||
Sibillen en engelen | 1514 | Fresco | x 615 | Santa Maria della Pace, Rome | 56 | ||
De vervoering van Sint-Cecilia tussen de heiligen Paulus, Johannes de Evangelist, Augustinus en Maria Magdalena | 1514-1515 | Olieverf op doek, overgebracht van paneel | 236 × 139 | Pinacoteca Nazionale di Bologna | 72 | ||
Madonna met de stoel | 1513-1514 | Olieverf op paneel | diameter 71 | Palazzo Pitti, Florence | 67 | ||
Madonna met het gordijn (Madonna della tenda) |
1514 | Olieverf op paneel | 65,8 × 51,2 | Alte Pinakothek, Munich | 68 | ||
De Heilige Familie met de aartsengel Rafaël, Tobias en de heilige Hiëronymus of Madonna met de vis |
1513-1514 | Olieverf op paneel | 215 × 158 | Museo del Prado, Madrid | 61 | ||
Portret van Tommaso Inghirami | 1515-1516 | Olieverf op paneel | 89,5 × 62,8 | Palazzo Pitti, Florence | 54 | ||
Portret van Tommaso Inghirami | ca. 1516 | Olieverf op paneel | 89,7 × 62,2 | Isabella Stewart Gardner Museum, Boston | |||
Portret van Baldassar Castiglione | 1514-1515 | Olieverf op doek | 82 × 67 | Louvre, Parijs | 71 | ||
De brand van de Borgo | 1514 | Fresco | breedte: 670 cm | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 70 | ||
De kartons voor de wandtapijten van Rafaël: De wonderbare visvangst |
1515-1516 | 360 × 400 | Victoria and Albert Museum, Londen | Drie kartons zijn verloren gegaan. | 74 | ||
De overhandiging van de sleutels (Hoed mijn schapen) |
1515-1516 | 345 × 535 | Victoria and Albert Museum, Londen | ||||
De bestraffing van Elymas | 1515-1516 | 385 × 445 | Victoria and Albert Museum, Londen | ||||
Het offer in Lystra | 1515-1516 | 350 × 540 | Victoria and Albert Museum, Londen | ||||
De genezing van de kreupele | 1515-1516 | 390 × 520 | Victoria and Albert Museum, Londen | ||||
De prediking van Paulus | 1515-1516 | 390 × 440 | Victoria and Albert Museum, Londen | ||||
De dood van Ananias | 1515-1516 | 385 × 400 | Victoria and Albert Museum, Londen | ||||
Portret van Bindo Altoviti | ca. 1515 | Olieverf op paneel | 59,7 × 43,8 | National Gallery of Art, Washington D.C. | 73 | ||
La Velata | 1515-1516 | Olieverf op doek | 82 × 60,5 | Palazzo Pitti, Florence | 64 | ||
Portret van kardinaal Bibbiena | ca. 1516 | Olieverf op doek | 85 × 66,3 | Palazzo Pitti, Florence | 78 | ||
Dubbelportret | ca. 1516 | Olieverf op doek | 77 × 111 | Galleria Doria Pamphili, Rome | 79 | ||
Kartons voor de mozaïeken in de Chigi-kapel | 1516 | Rome, Santa Maria del Popolo | 69 | ||||
Frescocyclus voor het badkamertje van kardinaal Bibbiena | 1516 | Rome, Palazzo Apostolico | 76 | ||||
Portret van een jongeman | ca. 1516-1517 | Olieverf op paneel | 72 × 56 | Voorheen Princes Czartoryski Foundation, Krakau | Gestolen door de nazi's in 1939 en sindsdien spoorloos. | ||
De Heilige Familie met de kleine Johannes de Doper ('Madonna del Passeggio') | ca. 1516 | Olieverf en goud op paneel | 90 × 63,3 | Scottish National Gallery, Edinburg | |||
Frescocyclus in de Loggia van Psyche | 1517 | Rome, Villa Farnesina | Uitgevoerd door assistenten naar tekeningen van Rafaël | 87 | |||
Christus valt onder het kruis | 1515-1516 | Olieverf op paneel | 318 × 229 | Museo del Prado, Madrid | 75 | ||
De visitatie | ca. 1517 | Olieverf op paneel | 200 × 145 | Museo del Prado, Madrid | 98 | ||
Het visioen van Ezechiël | 1518 | Olieverf op paneel | 40,7 × 29,5 | Palazzo Pitti, Florence | 83 | ||
De aartsengel Michaël overwint Satan (De grote Sint-Michaël) | 1518 | Olieverf op doek, overgebracht van paneel | 268 × 160 | Louvre, Parijs | 85 | ||
De Heilige Familie van Frans I of De Heilige Familie met de Heilige Elizabeth, de kleine Johannes en twee engelen (De Grote Heilige Familie) |
1518 | Olieverf op doek, overgebracht van paneel | 207 × 140 | Louvre, Parijs | 86 | ||
De Heilige Familie onder de eik | 1518-1520 | Olieverf op paneel | 144 × 110 | Museo del Prado, Madrid | 99 | ||
De Heilige Familie met de kleine Johannes, of de Heilige Maagd met de roos | ca. 1516 | Olieverf op doek | 103 × 84 | Museo del Prado, Madrid | Grotendeels atelierwerk (Giulio Romano ?) | 95 | |
La Perla | ca. 1518-1520 | Olieverf op paneel | 144 × 115 | Museo Nacional del Prado, Madrid | Geschilderd door Giulio Romano naar een tekening van Rafaël | ||
Sint-Margaretha van Antiochië | ca. 1518 | Olieverf op paneel | 192 × 122 | Kunsthistorisches Museum, Vienna | |||
Zelfportret met een vriend | 1518-1519 | Olieverf op doek | 99 × 83 | Louvre, Parijs | 88 | ||
De jonge Johannes de Doper | ca. 1518-1519 | Olieverf op doek | 135 × 147 | Uffizi, Florence | Atelier Rafaël | 81 | |
Portret van een jonge vrouw | ca. 1518-1519 | Olieverf op paneel | 60 × 40 | Musée des Beaux-Arts, Straatsburg | Mogelijk een samenwerking tussen Rafaël en Giulio Romano | 89 | |
Portret van paus Leo X met de kardinalen Giulio de' Medici en Luigi de' Rossi | ca. 1518 | Tempera op paneel | 155,5 × 119,5 | Uffizi, Florence | 84 | ||
La Fornarina | 1520 | Olieverf op paneel | 87 × 63 | Galleria Borghese, Rome | 90 | ||
Frescocyclus in de Loggia van Rafaël | 1518-1519 | Fresco | 91 | ||||
Portret van een vrouw (Perla di Modena) |
ca. 1518-1520 | Olieverf op paneel | 35 × 30 | Galleria Estense, Modena | |||
Frescocyclus in de Loggetta van kardinaal Bibbiena | 1519 | Fresco | Uitgevoerd door ateliermedewerkers naar tekeningen van Rafaël | 77 | |||
De transfiguratie | 1516-1520 | Tempera op paneel | 410 × 279 | Vaticaanse Musea, Vaticaanstad | 92 |
TekeningenBewerken
- Tekeningen van Rafaël Santi
Studie van twee soldaten in Verrijzenis van Christus', circa 1500, Ashmolean Museum.
Externe linksBewerken
- Inzoomen op schilderijen van Rafaël
- Website van Teylers Museum over de herkomst van de Rafaëltekeningen in de collectie van het museum.
- (it) Filmreportage van de overzichtstentoonstelling over Rafael in de Scuderie del Quirinale, Rome (voorjaar 2020).[7]
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Raffaello Sanzio op Wikimedia Commons. |
Bronnen, literatuur en noten
|