Paolo Uccello

Paolo Uccello
	Portret van Uccello door een onbekende Florentijnse meester, 15e of 16e eeuw, Louvre
Persoonsgegevens
Volledige naam	Paolo di Dono
Geboren	Pratovecchio, 15 juni 1397
Overleden	Florence, 10 december 1475
Geboorteland	Italië
Beroep(en)	kunstschilder
Oriënterende gegevens
Jaren actief	1407-1467
Stijl(en)	Vroegrenaissance
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

Paolo Uccello (Pratovecchio 15 juni 1397 - Florence 10 december 1475), eigenlijk Paolo di Dono, was een belangrijke Italiaanse kunstschilder en wiskundige uit de vroege renaissance. Hij was opmerkelijk door zijn baanbrekend werk over visuele perspectief in de kunst.

Niccolò Mauruzi da Tolentino bij de Slag om San Romano, c. 1438-1440. Eitempera, walnotenolie en lijnzaadolie op populierenhout. 181.6 x 320 cm, (National Gallery, Londen)

Detail schilderij linksonder van de De Slag om San Romano met lansen en soldaten gericht naar het verdwijnpunt

Giorgio Vasari schreef in deel 3 van zijn boek Het Leven van de Kunstenaars (Le Vite) dat Uccello zodanig was geobsedeerd door zijn interesse voor perspectief dat hij een ganse nacht kon opblijven in zijn atelier om toch het exacte verdwijnpunt proberen te vatten. Hij gebruikte perspectief om een gevoel van diepte te scheppen in zijn schilderijen en niet, zoals zijn tijdgenoten, om verschillende of opeenvolgende verhalen of episodes te vertellen.^[1]

Zijn bekendste werken zijn de drie schilderijen die de "Slag om San Romano" voorstellen (deze werden een lange tijd ten onrechte genoemd als de "Slag van Sant' Egidio van 1416"). In deze serie schilderijen plaatste hij wapens op de voorgrond en velden op de achtergrond om het gevoel van diepte te verbeteren.^[2]

Paolo Uccello werkte in de Late Gotische traditie, en benadrukte kleur en praal in plaats van het klassieke realisme waarin andere kunstenaars baanbrekend waren. Zijn stijl is het best te omschrijven als idiosyncratisch. Hij had geen volgelingen in deze richting.

Che questione dolce é la questione delle prospecttiva

Uccello en het perspectieftekenenBewerken

Paolo Uccello was van groot belang in het pionierswerk op het gebied van perspectief. Dit was net in zijn tijd uitgevonden, volgens sommigen zelfs door Uccello, hoewel anderen het aan bijvoorbeeld Brunelleschi of Masaccio toeschrijven. Vasari noemt Uccello in zijn boek Levens.

Uccello was in ieder geval geobsedeerd door perspectief, waarvan hij de mogelijkheden onderzocht en de grenzen probeerde op te zoeken. Van hem is de uitspraak: "Wat een aardig probleem is het probleem van de perspectief" bekend (zie: citaat hierboven in het Italiaans). Uccello's werk doet vaak gekunsteld aan door de nogal hoekige en geforceerde perspectieftoepassingen. Dit is deels ook te wijten aan het feit dat hij zich op onbekend artistiek terrein begaf. Wat ook meespeelt is het feit dat de moderne toeschouwer niet meer bekoord kan worden door perspectivisch uitdagende werken omdat hij zich moeilijk in de Renaissanceperiode kan inleven. Ook verkorting van mensen en dieren interesseerde Uccello zeer.

Bekende kunstwerkenBewerken

Tot zijn bekendste werk horen de drie schilderijen op hout die fasen uit De slag om San Romano weergeven. Dit was een beslissende veldslag in 1432 tussen de stadstaten Siena en Florence die in het voordeel van Florence beslecht werd. Hierdoor werden de Florentijnen heersers over Toscane. In deze werken blijkt duidelijk Uccello's passie voor het perspectief als hij zelfs de gevallen lansen op het slagveld richt en de soldaten laat sneuvelen naar een denkbeeldig verdwijnpunt toe. Het afgebeelde werk is te bewonderen in de Londense National Gallery. De andere twee werken bevinden zich in het Parijse Louvre en de Florentijnse Uffizi. De drie werken werden tussen 1456 en 1460 vervaardigd.

Een ander werk is te vinden in het Groene Klooster van de Santa Maria Novella-kerk te Florence, een muurfresco dat de zondvloed voorstelt.

OeuvrelijstBewerken

De volgende werken worden aan Paolo Uccello toegeschreven.^[3]

Titel	Datering	Techniek	Afmetingen h x b (cm)	Verblijfplaats	Cat.
Maria met Kind	circa 1415-1420	fresco	57 x 100	Florence, Museo di San Marco	1
Schepping van de dieren en schepping van Adam en Schepping van Eva en de zondeval	ca. 1424-1425	muurschildering in tempera (overgebracht)	lunet: 210 x 452; onder: 244 x 478	Florence, Santa Maria Novella	4
Aanbidding van het Christuskind met de heiligen Hieronymus, Maria Magdalena en Eustatius	ca. 1431-1432	tempera op paneel	110 x 47	Karlsruhe, Staatliche Kunsthalle	5
Aanbidding door de koningen	ca. 1433	tempera op paneel	20,4 x 178 (totaal)	Florence, Museo Arcivescoli di Cestello	9a
Visioen van Johannes op Patmos	ca. 1433	tempera op paneel		Florence, Museo Arcivescoli di Cestello	9b
De heiligen Jacobus en Ansano van Siena	ca. 1433	tempera op paneel		Florence, Museo Arcivescoli di Cestello	9c
Fresco's van de Capella dell'Assunta	ca. 1434-1435	fresco		Prato, Kathedraal van Prato	10
Heilige non met twee kinderen (fragment)	ca. 1434-1435	tempera op paneel	79 x 35	Privéverzameling	11
Ruiterportret van John Hawkwood	1436 (gesigneerd)	fresco	820 x 515	Florence, Duomo	12
Geboorte van Christus (fragment)	ca. 1435-1437	fresco	350 x 237	Bologna, San Martino Maggiore	13
Slag om San Romano	ca. 1435-1436	tempera op paneel	181 x 320	Londen, National Gallery	14a
Slag om San Romano	ca. 1435-1436	tempera op paneel	181 x 322	Florence, Uffizi	14b
Slag om San Romano	ca. 1440	tempera op paneel	180 x 316	Parijs, Louvre	14c
Aanbidding van het Christuskind	1435-1443	fresco	140 x 215	Florence, Uffizi	15
Madonna	ca. 1437-1440	tempera op paneel	57 x 33	Dublin, National Gallery of Ireland	16
Sint-Joris en de draak (Sint-Joris bevrijdt de prinses)	ca. 1439-1440	tempera op paneel	52 x 90	Parijs, Musée Jacquemart-André	17
Wijzerplaat	1443	fresco	583 x 583; hoofden: 68 cm diameter	Florence, Duomo	19
Opstanding		glas-in-loodraam (ontwerp)	468 diameter	Florence, Duomo	20
Geboorte van Christus	1443-1444	glas-in-loodraam (ontwerp)	468 diameter	Florence, Duomo	21
De zondvloed	ca. 1447	fresco	215 x 510	Florence, Santa Maria Novella, Chiostro Verde	23a
Het dankoffer van Noach en De dronkenschap van Noach	ca. 1447	fresco	277 x 540	Florence, Santa Maria Novella, Chiostro Verde	23b
Scènes uit het kloosterleven	ca. 1447-1554			Florence, San Miniato del Monte	24
Avane-predella: Man van Smarten met de Maagd Maria en Johannes de evangelist	1452	paneel		Florence, Museo di San Marco	26
Sint-Joris en de draak	ca. 1455-1460	tempera op doek	56,5 x 74	Londen, National Gallery	28
Kruisiging	ca. 1457-1458	tempera op paneel (huidige toestand)	46 x 67,5	Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza	30
Het leven van de heilige vaders (Thebaïde of Perspectiva religiosorum)	ca. 1460-1465	tempera op doek	81 x 110	Florence, Accademia	32
Mirakel van de ontwijde hostie	1467-1468	tempera op hout	42 x 361	Urbino, Galleria Nazionale delle Marche (Palazzo Ducale)	33
De jacht	ca. 1470	tempera op hout	65 x 165	Oxford, Ashmolean Museum	34