Paolo Uccello
Paolo Uccello (Pratovecchio 15 juni 1397 - Florence 10 december 1475), eigenlijk Paolo di Dono, was een belangrijke Italiaanse kunstschilder en wiskundige uit de vroege renaissance. Hij was opmerkelijk door zijn baanbrekend werk over visuele perspectief in de kunst.
Paolo Uccello | ||||
---|---|---|---|---|
Portret van Uccello door een onbekende Florentijnse meester, 15e of 16e eeuw, Louvre
| ||||
Persoonsgegevens | ||||
Volledige naam | Paolo di Dono | |||
Geboren | Pratovecchio, 15 juni 1397 | |||
Overleden | Florence, 10 december 1475 | |||
Geboorteland | Italië | |||
Beroep(en) | kunstschilder | |||
Oriënterende gegevens | ||||
Jaren actief | 1407-1467 | |||
Stijl(en) | Vroegrenaissance | |||
RKD-profiel | ||||
|

Giorgio Vasari schreef in deel 3 van zijn boek Het Leven van de Kunstenaars (Le Vite) dat Uccello zodanig was geobsedeerd door zijn interesse voor perspectief dat hij een ganse nacht kon opblijven in zijn atelier om toch het exacte verdwijnpunt proberen te vatten. Hij gebruikte perspectief om een gevoel van diepte te scheppen in zijn schilderijen en niet, zoals zijn tijdgenoten, om verschillende of opeenvolgende verhalen of episodes te vertellen.[1]
Zijn bekendste werken zijn de drie schilderijen die de "Slag om San Romano" voorstellen (deze werden een lange tijd ten onrechte genoemd als de "Slag van Sant' Egidio van 1416"). In deze serie schilderijen plaatste hij wapens op de voorgrond en velden op de achtergrond om het gevoel van diepte te verbeteren.[2]
Paolo Uccello werkte in de Late Gotische traditie, en benadrukte kleur en praal in plaats van het klassieke realisme waarin andere kunstenaars baanbrekend waren. Zijn stijl is het best te omschrijven als idiosyncratisch. Hij had geen volgelingen in deze richting.
Che questione dolce é la questione delle prospecttiva
Uccello en het perspectieftekenenBewerken
Paolo Uccello was van groot belang in het pionierswerk op het gebied van perspectief. Dit was net in zijn tijd uitgevonden, volgens sommigen zelfs door Uccello, hoewel anderen het aan bijvoorbeeld Brunelleschi of Masaccio toeschrijven. Vasari noemt Uccello in zijn boek Levens.
Uccello was in ieder geval geobsedeerd door perspectief, waarvan hij de mogelijkheden onderzocht en de grenzen probeerde op te zoeken. Van hem is de uitspraak: "Wat een aardig probleem is het probleem van de perspectief" bekend (zie: citaat hierboven in het Italiaans). Uccello's werk doet vaak gekunsteld aan door de nogal hoekige en geforceerde perspectieftoepassingen. Dit is deels ook te wijten aan het feit dat hij zich op onbekend artistiek terrein begaf. Wat ook meespeelt is het feit dat de moderne toeschouwer niet meer bekoord kan worden door perspectivisch uitdagende werken omdat hij zich moeilijk in de Renaissanceperiode kan inleven. Ook verkorting van mensen en dieren interesseerde Uccello zeer.
Bekende kunstwerkenBewerken
Tot zijn bekendste werk horen de drie schilderijen op hout die fasen uit De slag om San Romano weergeven. Dit was een beslissende veldslag in 1432 tussen de stadstaten Siena en Florence die in het voordeel van Florence beslecht werd. Hierdoor werden de Florentijnen heersers over Toscane. In deze werken blijkt duidelijk Uccello's passie voor het perspectief als hij zelfs de gevallen lansen op het slagveld richt en de soldaten laat sneuvelen naar een denkbeeldig verdwijnpunt toe. Het afgebeelde werk is te bewonderen in de Londense National Gallery. De andere twee werken bevinden zich in het Parijse Louvre en de Florentijnse Uffizi. De drie werken werden tussen 1456 en 1460 vervaardigd.
Een ander werk is te vinden in het Groene Klooster van de Santa Maria Novella-kerk te Florence, een muurfresco dat de zondvloed voorstelt.
OeuvrelijstBewerken
De volgende werken worden aan Paolo Uccello toegeschreven.[3]
Afbeelding | Titel | Datering | Techniek | Afmetingen h x b (cm) |
Verblijfplaats | Cat. |
---|---|---|---|---|---|---|
Maria met Kind | circa 1415-1420 | fresco | 57 x 100 | Florence, Museo di San Marco | 1 | |
Schepping van de dieren en schepping van Adam en Schepping van Eva en de zondeval | ca. 1424-1425 | muurschildering in tempera (overgebracht) | lunet: 210 x 452; onder: 244 x 478 | Florence, Santa Maria Novella | 4 | |
Aanbidding van het Christuskind met de heiligen Hieronymus, Maria Magdalena en Eustatius | ca. 1431-1432 | tempera op paneel | 110 x 47 | Karlsruhe, Staatliche Kunsthalle | 5 | |
Aanbidding door de koningen | ca. 1433 | tempera op paneel | 20,4 x 178 (totaal) | Florence, Museo Arcivescoli di Cestello | 9a | |
Visioen van Johannes op Patmos | ca. 1433 | tempera op paneel | Florence, Museo Arcivescoli di Cestello | 9b | ||
De heiligen Jacobus en Ansano van Siena | ca. 1433 | tempera op paneel | Florence, Museo Arcivescoli di Cestello | 9c | ||
Fresco's van de Capella dell'Assunta | ca. 1434-1435 | fresco | Prato, Kathedraal van Prato | 10 | ||
Heilige non met twee kinderen (fragment) | ca. 1434-1435 | tempera op paneel | 79 x 35 | Privéverzameling | 11 | |
Ruiterportret van John Hawkwood | 1436 (gesigneerd) |
fresco | 820 x 515 | Florence, Duomo | 12 | |
Geboorte van Christus (fragment) | ca. 1435-1437 | fresco | 350 x 237 | Bologna, San Martino Maggiore | 13 | |
Slag om San Romano | ca. 1435-1436 | tempera op paneel | 181 x 320 | Londen, National Gallery | 14a | |
Slag om San Romano | ca. 1435-1436 | tempera op paneel | 181 x 322 | Florence, Uffizi | 14b | |
Slag om San Romano | ca. 1440 | tempera op paneel | 180 x 316 | Parijs, Louvre | 14c | |
Aanbidding van het Christuskind | 1435-1443 | fresco | 140 x 215 | Florence, Uffizi | 15 | |
Madonna | ca. 1437-1440 | tempera op paneel | 57 x 33 | Dublin, National Gallery of Ireland | 16 | |
Sint-Joris en de draak (Sint-Joris bevrijdt de prinses) | ca. 1439-1440 | tempera op paneel | 52 x 90 | Parijs, Musée Jacquemart-André | 17 | |
Wijzerplaat | 1443 | fresco | 583 x 583; hoofden: 68 cm diameter | Florence, Duomo | 19 | |
Opstanding | glas-in-loodraam (ontwerp) | 468 diameter | Florence, Duomo | 20 | ||
Geboorte van Christus | 1443-1444 | glas-in-loodraam (ontwerp) | 468 diameter | Florence, Duomo | 21 | |
De zondvloed | ca. 1447 | fresco | 215 x 510 | Florence, Santa Maria Novella, Chiostro Verde | 23a | |
Het dankoffer van Noach en De dronkenschap van Noach | ca. 1447 | fresco | 277 x 540 | Florence, Santa Maria Novella, Chiostro Verde | 23b | |
Scènes uit het kloosterleven | ca. 1447-1554 | Florence, San Miniato del Monte | 24 | |||
Avane-predella: Man van Smarten met de Maagd Maria en Johannes de evangelist | 1452 | paneel | Florence, Museo di San Marco | 26 | ||
Sint-Joris en de draak | ca. 1455-1460 | tempera op doek | 56,5 x 74 | Londen, National Gallery | 28 | |
Kruisiging | ca. 1457-1458 | tempera op paneel (huidige toestand) | 46 x 67,5 | Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza | 30 | |
Het leven van de heilige vaders (Thebaïde of Perspectiva religiosorum) | ca. 1460-1465 | tempera op doek | 81 x 110 | Florence, Accademia | 32 | |
Mirakel van de ontwijde hostie | 1467-1468 | tempera op hout | 42 x 361 | Urbino, Galleria Nazionale delle Marche (Palazzo Ducale) | 33 | |
De jacht | ca. 1470 | tempera op hout | 65 x 165 | Oxford, Ashmolean Museum | 34 |
LiteratuurBewerken
- Franco & Stefano Borsi (1992, Engelse vertaling uit 1994): Uccello, Londen: Thames and Hudson
Bronnen, noten en/of referenties
|