Diego Velázquez (kunstschilder)

	Velázquez
	Zelfportret van Diego Velázquez, geschilderd rond 1643 (Galleria degli Uffizi, Firenze).
	Persoonsgegevens
Volledige naam	Diego Rodríguez de Silva y Velázquez
Geboren	Sevilla, 6 juni 1599
Overleden	Madrid, 6 augustus 1660
Geboorteland	Spanje
Beroep(en)	Kunstschilder; Tekenaar; Beeldhouwer; Grafisch kunstenaar; Keramist
	Oriënterende gegevens
Stijl(en)	Barok
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, of kortweg Velázquez (Sevilla, 6 juni 1599 - Madrid, 6 augustus 1660) was een Spaanse kunstschilder die werkte als hofschilder van de Spaanse koning Filips IV, voor wie hij veel portretten van de koninklijke familie, evenals enkele religieuze schilderijen, genrestukken en andere werken maakte.

Inhoud

BiografieBewerken

In Madrid raakte hij geïnspireerd door de werken van Titiaan in de koninklijke verzameling en door Rubens, die hij in 1628 ontmoette. Hij was in Italië van 1629 tot 1631 en van 1648 tot 1651. Tijdens zijn tweede bezoek schilderde hij paus Innocentius X. Velázquez behoorde tot de ongetitelde, lage Spaanse adel en werd opgenomen in de Orde van Sint Jacob.

SchilderstijlBewerken

Zijn vroege werk in Sevilla toont uitzonderlijk realisme en waardigheid, plezier in het vastleggen van een aantal verschillende structuren, rijk kleurgebruik en contrasten van licht en schaduw.

Zijn overige werk is sterk gebaseerd op observatie, waarmee hij veel gemeen heeft met de Hollandse barok-schilderschool. Velázquez interesseerde zich voor alle facetten van het bestaan: voor het licht dat op een kruik, een stuk stof of een karaf met water valt, voor kleurnuances en schaduwen, maar vooral voor de blik in de ogen van mensen, voor de kleine trekjes rond hun mond, voor de lijnen in hun gezicht.

De mythe blijft in het werk van Velázquez nog steeds aanwezig, maar nooit zonder ironie of commentaar. Bacchus wordt geëerd door vrolijke, wijndrinkende boeren. Athene en Arachne moeten wijken naar de achtergrond, ten voordele van de eenvoudige arbeidsters van de spinnerij op de voorgrond van het schilderij.

De werken van Velázquez behoren tot de Barok.

SchilderijenBewerken

Sevilla (tot 1622)Bewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Opmerkingen	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
Drie muzikanten	1617–1618	87 × 110	Staatliche Museen zu Berlin, Berlijn		1/1
De lunch	c. 1618	108.5 × 102	Hermitage, Sint-Petersburg		2/3
La mulata	c. 1620	55 × 118	National Gallery of Ireland, Dublin	De datum is onzeker en ligt tussen 1617 en 1622.	3/17
Een oude vrouw bakt eieren	1618	100.5 × 119.5	National Gallery of Scotland, Edinburgh		5/6
Christus in het huis van Maria en Martha	1618	60 × 103.5	National Gallery (Londen), Londen		6/7
Dos jóvenes a la mesa	1622	65.3 × 104	Apsley House, Londen		9/24
Saint Thomas	1619–1620	95 × 73	Musée des Beaux-Arts d'Orléans, Orléans		10/10
1619	135 × 101.6	National Gallery (Londen), Londen		11/11
San Juan en Patmos	1619	135.5 × 102.2	National Gallery (Londen), Londen		12/12
Aanbidding der koningen	1619	204 × 126.5	Museo Nacional del Prado, Madrid	Datum in de steen onder de voet van de maagd.	13/13
San Pablo	1619–1620	99 × 78	Museu Nacional d'Art de Catalunya, Barcelona		14/14
Cabeza de apóstol	1622	38 × 29	Museo Nacional del Prado, Madrid		15/15
De waterverkoper van Sevilla	1620	106.7 × 81	Apsley House, Londen		16/16
Don Cristóbal Suárez de Ribera	1620	207 × 148	Museo de Bellas Artes de Sevilla		17/19
La venerable madre Jerónima de la Fuente	1620	162 × 107	Museo Nacional del Prado, Madrid	Gesigneerd en gedateerd "Diego Velazquez f. 1620".	18/20
La venerable madre Jerónima de la Fuente	1620	162.5 × 105	Colección Fernández Araoz, Madrid	Gesigneerd en gedateerd "Diego Velazquez f. 1620".	19/21
Imposición de la casulla a San Ildefonso	1620–1623	166 × 120	Ayuntamiento van Sevilla	In slechte conditie.	20/22
Retrato de caballero/Francisco Pacheco	1620–1622	40 × 36	Museo Nacional del Prado, Madrid		21/23

Madrid (1622–29)Bewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Opmerkingen	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
Portret van Don Luis de Gongora y Argote	1622	50.3 × 40.5	Museum of Fine Arts (Boston)		22/25
Retrato de hombre	1623–1624	55.5 × 38	Museo Nacional del Prado, Madrid		24/27
Felipe IV	1623–1624	61.6 × 48.2	Meadows Museum, Dallas		25/28
Retrato de dama	1625	32 × 24	Eens in het Koninklijk Paleis van Madrid. Gestolen op 8 juli 2010.	Dit is een fragment van een groter portret dat waarschijnlijk werd beschadigd bij de brand van het Alcazar.^[1]	28/31
Cabeza de venado	1626–1628	58 × 44.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		31/33
Cristo contemplado por el alma cristiana	1626–1628	165 × 206.4	National Gallery (Londen), Londen		32/35
Felipe IV	1623–1628	198 × 101.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		33/36
Portret van de Infante Don Carlos	1626–1628	209 × 12	Museo Nacional del Prado, Madrid		34/37
Portret van Filips IV in harnas	c. 1628	57 × 44.5	Museo Nacional del Prado, Madrid	This is considered a fragment of a larger work painted in two stages, reforming the dress and adding the red band in the second.^[2]	35/38
Demócrito/El geógrafo	1628–1629	101 × 81	Musée des Beaux-Arts de Rouen	Head and hand repainted around 1640. Radiography shows the left hand formerly contained a drink, as it appears in two copies preserved.^[3]	37/40
Bacchus en de drinkers	1628–1629	165.5 × 227.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		38/41
La cena de Emaús	1628–1629	123.2 × 132.7	Metropolitan Museum of Art, New York	Proposed dates range from 1619 (Lafuente Ferrari) to a time immediately after the first trip to Italy (Marias).^[4]	39/42

Eerste reis naar Italië (1629–30)Bewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
Portret van Maria Anna	1630	59.5 × 45.5	Museo Nacional del Prado, Madrid	40/48
Jozefs mantel	1630	223 × 250	Escorial, San Lorenzo de El Escorial	41/43
Apollo in de smidse van Vulcanus	1630	222 × 290	Museo Nacional del Prado, Madrid	42/44
Cabeza de Apolo	1630	36 × 25	Privé collectie, New York	43/45
El Pabellón de Cleopatra-Ariadna	1630	44.5 × 38.5	Museo Nacional del Prado, Madrid	44/46
View of the Garden of the Villa Medici	1630	48.5 × 43	Museo Nacional del Prado, Madrid	45/47

Madrid (1631–48)Bewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Opmerkingen	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
A Sybil (Juana Pacheco?)	1630–1631	62 × 50	Museo Nacional del Prado, Madrid		46/49
Retrato de hombre joven	1630–1631	89.2 × 69.5	Alte Pinakothek, München		47/50
Temptation of St. Thomas	1631–1632	244 × 203	Museum of the Orihuela Cathedral, Orihuela		48/130
Prince Balthasar Charles With a Dwarf	1631	128.1 × 102	Museum of Fine Arts (Boston)		49/51
Koning Filips IV in bruin en zilver	1631–1632	199.5 × 113	National Gallery (Londen), Londen		50/52
Isabel de Borbón	1631–1632	207 × 119	Private collection, New York		51/53
Don Diego del Corral y Arellano	1631–1632	205 × 116	Museo Nacional del Prado, Madrid		52/55
Doña Antonia de Ipeñarrieta y Galdós and Her Son Don Luis	1631–1632	205 × 115	Museo Nacional del Prado, Madrid		53/54
Mano de hombre	1630	27 × 24	Onbekend, voorheen in het Koninklijk Paleis van Madrid		54/56
Don Pedro de Barberana y Aparregui	1631–1632	198.2 × 111.8	Kimbell Art Museum, Fort Worth, Texas		55/57
Don Juan Mateos	1632	108 × 90	Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden		56/58
Christ Crucified	1632	250 × 170	Museo Nacional del Prado, Madrid		57/59
Retrato del príncipe Baltasar Carlos	1632	117.8 × 95.9	Wallace Collection, Londen		58/60
Felipe IV	1632	127.5 × 86.5	Kunsthistorisches Museum, Wenen		59/61
Isabel de Borbón	1632	132 × 101.5	Kunsthistorisches Museum, Wenen		60/62
The Jester Named Don John of Austria	1632–1633	210 × 124.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		61/65
Equestrian Portrait of the Count-Duke of Olivares	1634	314 × 240	Museo Nacional del Prado, Madrid		62/66
Caballo blanco	1634–1635	310 × 245	Koninklijk Paleis van Madrid		63/67
Equestrian Portrait of Philip III	1634–1635	305 × 320	Museo Nacional del Prado, Madrid		64/68
Equestrian Portrait of Margarita of Austria	1634–1635	302 × 311.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		65/69
Equestrian Portrait of Elisabeth of France	1634–1635	304.5 × 317.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		66/70
Filips IV te paard	1634–1635	305.5 × 317.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		67/71
Equestrian Portrait of Prince Balthasar Charles	1634–1635	209.5 × 174	Museo Nacional del Prado, Madrid		68/72
De overgave van Breda	1634–1635	307.5 × 370.5	Museo Nacional del Prado, Madrid	Spinola ontvangt de sleutels van de stad	69/73
Portret van Juan Martínez Montañés	1635–1636	110.5 × 87.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		70/76
Felipe IV cazador	1632–1633	189 × 124.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		71/63
El cardenal infante don Fernando de Austria cazador	1632–1633	191.5 × 108	Museo Nacional del Prado, Madrid		72/64
Prince Balthasar Charles as a Hunter	1635–1636	191 × 102	Museo Nacional del Prado, Madrid		73/77
El príncipe Baltasar Carlos en el picadero	1636	144 × 96.5	Duke of Westminster Collection, Londen		74/78
The Lady with a Fan	1635	95 × 70	Wallace Collection, Londen		75/79
The Needlewoman	1635–1643	74 × 60	National Gallery of Art, Washington D.C.	Niet afgemaakt en datum onbekend.	77/81
Portret van Pablo de Valladolid	1636–1637	213.5 × 125	Museo Nacional del Prado, Madrid		78/82
The Jester Calabacillas	1637–1639	105.5 × 82.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		79/83
The Jester Barbarroja	1637–1640	200 × 121.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		80/84
San Antonio Abad y san Pablo ermityear	1635–1638	261 × 192	Museo Nacional del Prado, Madrid		81/85
Portret van de Count-Duke of Olivares	1638	67 × 54	Hermitage, Sint-Petersburg		82/87
Francisco II de Este	1638	68 × 51	Galería Estense, Módena		84/89
El príncipe Baltasar Carlos	1639	128.5 × 99	Kunsthistorisches Museum, Wenen	Velázquez and workshop.^[5]	86/90
Retrato de hombre	1635–1645	76 × 64.8	Apsley House, Londen		87/91
Aesop	1639–1641	179.5 × 94	Museo Nacional del Prado, Madrid		88/92
Menipo	1639–1641	178.5 × 93.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		89/93
Mars Resting	1639–1641	181 × 99	Museo Nacional del Prado, Madrid		90/94
Zelfportret	1640	45.8 × 38	Museu de Belles Arts de València		91/96
Retrato de niña	1640	51.5 × 41	Hispanic Society of America, New York		92/97
Portret van Francisco Lezcano	1643–1645	107.5 × 83.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		93/99
Portret van Filip IV in Fraga	1644	129.8 × 99.4	Frick Collection, New York		94/100
The Jester Don Diego de Acedo	1645	106 × 82.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		96/102
Portret van Don Sebastián de Morra	1645	106 × 81.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		97/103
Coronation of the Virgin	1645	178.5 × 134.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		98/105
Venus voor de spiegel		122.5 × 177	National Gallery (Londen), Londen		100/106
Female Figure	1644-1648	64 × 58	Meadows Museum, Dallas		101/108
La infanta María Teresa	1648	48 × 37	Metropolitan Museum of Art, New York		102/109
Un caballero de la Orden de Santiago	1645–1650	67 × 56	Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden		103/110

Tweede reis naar Italië (1649–51)Bewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
Portret van Juan de Pareja	1649–1650	81.3 × 69.9	Metropolitan Museum of Art, New York	104/112
Ferdinando Brandani (El llamado barbero del Papa)	1650	50.5 × 47	Museo Nacional del Prado, Madrid	105/113
Paus Innocentius X	1650	140 × 120	Galleria Doria Pamphilj, Rome	106/114
Paus Innocentius X	1650	82 × 71.5	Apsley House, Londen	107/115
Camillo Massimi	1650	73.6 × 58.5	Kingston Lacy, Dorset	108/116
El cardenal Astalli	1650–1651	61 × 48.5	Hispanic Society of America, New York	109/117

Madrid (1651–60)Bewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
María Teresa, infanta de España	1651–1652	34.3 × 40	Metropolitan Museum of Art, New York	110/118
Portret van the Infanta Maria Theresa of Spain	1651–1653	127 × 98.5	Kunsthistorisches Museum, Wenen	111/119
Felipe IV	1653–1655	69 × 56	Museo Nacional del Prado, Madrid	112/120
Mariana de Austria, reina de España	1652–1653	234 × 131.5	Museo Nacional del Prado, Madrid	113/121
La infanta Margarita	1653	128.5 × 100	Kunsthistorisches Museum, Wenen	114/122
La infanta Margarita	1656	105 × 88	Kunsthistorisches Museum, Wenen	115/123
Las Meninas	1656–1657	318 × 276	Museo Nacional del Prado, Madrid	116/124
Las Hilanderas or The Fable of Arachne	c. 1657	167 × 252	Museo Nacional del Prado, Madrid	117/107
La reina Mariana de Austria	1655–1656	46.5 × 43	Meadows Museum, Dallas	118/125
Mercurio y Argos	1659	128 × 250	Museo Nacional del Prado, Madrid	120/127
Infanta Margarita Teresa in a Blue Dress	1659	127 × 107	Kunsthistorisches Museum, Wenen	121/128
Portret van Prins Filip Prospero	1659	128.5 × 99.5	Kunsthistorisches Museum, Wenen	122/129

Werken waarvan de periode onder discussie isBewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Opmerkingen	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
Education of the Virgin	1617-1618		Yale University Art Gallery, New Haven
La mulata	1620	55 × 104.5	Art Institute of Chicago, Chicago		4/18
Cabeza de hombre joven de perfil	1618–1619	39.5 × 35.8	Hermitage, Sint-Petersburg		7/8
The Farmers' Lunch	1618–1619	96 × 112	Museum of Fine Arts, Budapest		8/9
La Immaculada	1618–1620	142 × 98.5	Centro de Investigación Diego Velázquez, Fundación Focus-Abengoa Sevilla
Las lágrimas de San Pedro	1618–1619	132 × 98.5	Colección Villar-Mir, Madrid
San Juan Bautista en el desierto	1620	175.3 × 152.5	Art Institute of Chicago
Retrato de un clérigo	1622–1623	66.5 × 51	Colección Payá, Madrid		23/26
A gentleman (Juan de Fonseca?)	1623	52 × 40	Detroit Institute of Arts, Detroit
El venerable padre fray Simón de Rojas difunto	1624	101 × 121	Colección de los duques del Infantado, Madrid
Felipe IV	1624	200 × 102.9	Metropolitan Museum of Art, New York		26/29
Portret van de Count-Duke of Olivares	1624	201.2 × 111.1	São Paulo Museum of Art, São Paulo		27/30
El conde-duque de Olivares	1624–1626	216 × 192.5	Hispanic Society of America, New York	Inscriptie: "el Conde Duque" en "A 25".	29/32
El conde-duque de Olivares	1624–1625	209 × 111	Colección Várez Fisa, Madrid	In slechte conditie.	30/–
Retrato de hombre	1626–1628	104 × 79	Museo Soumaya, Mexico City		–/34
Felipe IV con jubón amarillo	1628	205 × 117	John and Mable Ringling Museum of Art, Sarasota, Florida
El bufón Calabacillas	1626–1632	175.5 × 106.5	Cleveland Museum of Art, Cleveland		36/39
Portret van een Clergyman (zelfportret?)	1630	67 × 50	Capitoline Museums, Rome
Riña entre soldados ante la embajada de España / "La rissa"	1630	28.9 × 39.6	Colección Pallavicini, Rome	Olie op koper.
Santa Rufina	1632–1634	77 × 64	Centro de Investigaciones Diego Velázquez, Fundación Focus-Abengoa, Seville
Portret van een man	1630	68.6 × 55.2	Metropolitan Museum of Art, New York
Portret van een man	1630		Otto Naumann, New York	Herondekt in 2010, verkocht tijdens een veiling in Londen for $4,7 miljoen in 2011 aan een handelaar (Otto Naumann) in New York.^[6]
Cristo en la cruz	1631	100 × 57	Museo Nacional del Prado, Madrid	Gesigneerd "Do. Velazquez fa. 1631"
Dama joven	1635	98 × 49	Collectie van de Duke of Devonshire, Chatsworth, Derbyshire, England		76/80
San Antonio Abad	1635–1638	55.8 × 40	Privé verzameling, New York		-/86
La tela real	1636–1638	182 × 302	National Gallery (Londen), Londen		85/-
El conde-duque de Olivares	1638	10 × 8	Palacio Real de Madrid, Madrid		83/88
Don Francisco Bandrés de Abarca	1638–1646	64 × 53	Onbekend (gestolen op 8 juli 2010)		-/95
Retrato ecuestre de Felipe IV	1645	393 × 267	Uffizi, Florence		95/101
El bufón don Sebastián de Morra	1645	106 × 84.5	Private verzameling, Zwitserland		-/104
Juan Francisco Pimentel, conde de Benavente	1648	109.5 × 88.5	Museo Nacional del Prado, Madrid		99/-
La gallega	1645–1650	60 × 46.5	Privé verzameling, Zwitserland?		-/111
Cristoforo Segni	1650–1651	144 × 92	Kisters verzameling, Kreuzlingen, Switzerland
La infanta Margarita	1653	115 × 91	Verzameling van de Dukes of Alba, Madrid
Felipe IV	1656–1657	64 × 53.75	National Gallery (Londen), Londen		123/-
La reina Mariana de Austria	1656–1657	64.7 × 54.6	Thyssen-Bornemisza Museum, Madrid		119/126

TekeningenBewerken

Títel	Datum	Afmeting (cm)	Collectie	Opmerkingen	Catalogusnummer: Morán–Sánchez/López-Rey
Busto de muchacha	1618	Houtskool op papier	20 × 13.5	Biblioteca Nacional de España, Madrid		DQ6/4
Cabeza de muchacha	1618	Houtskool op papier	15 × 11.7	Biblioteca Nacional de España, Madrid		DQ1/5
Studie van Cristo contemplado por el alma cristiana	1626–1628			Voorheen in het Jovellanos Institute, Gijón	Vernietigd in 1936.	DQ5/35b
Studie voor De overgave van Breda	1634–1635	Zwart potlood op papier	26.2 × 16.8	Biblioteca Nacional de España, Madrid		D2a/74
Studie voor de persoon van generaal Spinola in De overgave van Breda	1634–1635	Zwart potlood op papier	26.2 × 16.8	Biblioteca Nacional de España, Madrid		D2b/75
Retrato de don Gaspar de Borja y Velasco	1643–1645	Zwart potlood op papier	18.6 × 11.6	Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madrid	Studie naar een verloren schilderij.	D1/98