Paus Bonifatius VIII
Bonifatius VIII, geboren als Benedetto Gaetani (Anagni, 1235 – Rome, 11 oktober 1303) was paus van 1294 tot 1303. Hij is een van de bekendste middeleeuwse pausen, was een beroemd jurist en een energieke persoonlijkheid. Zijn claim op de hoogste positie binnen Europa heeft hem in ernstig conflict gebracht met Filips de Schone van Frankrijk.
| Bonifatius VIII | ||||
|---|---|---|---|---|
| Benedetto Gaetani 1235 – 11 oktober 1303 | ||||
| ||||
| Paus | ||||
| Periode | 1294 - 1303 | |||
| Voorganger | Celestinus V | |||
| Opvolger | Benedictus XI | |||
| Lijst van pausen | ||||
| ||||
OpkomstBewerken
Benedetto Gaetani was lid van een adellijke familie in de Campagna. Hij heeft in Bologna zowel Romeins recht als canoniek recht gestudeerd. Hij werd belast met diplomatieke missies in Frankrijk en Engeland. In 1281 is hij kardinaal geworden. In 1294 heeft hij de geabdiceerde paus Celestinus V opgevolgd toen het conclaaf hem al na elf dagen tot paus had gekozen. Om moeilijkheden (vooral van de zijde van de Spiritualen) te voorkomen heeft Bonifatius VIII zijn voorganger tot zijn dood in verzekerde, kloosterlijke, bewaring gehouden in het kasteel van Fumone. Bijgestaan door twee monniken van zijn orde is Celestinus daar op 81-jarige leeftijd gestorven.
OptredenBewerken
Met de bul Clericis laicos van 1296 heeft hij geprobeerd de Franse koning het recht te ontnemen om belastingen te eisen van geestelijken ter financiering van zijn oorlog tegen Engeland. De koning had de uitvoer van goud en zilver vanuit Frankrijk naar Rome verboden. Als gebaar van verzoening heeft de paus in 1297 Lodewijk IX heilig verklaard.
Door zijn voortdurende bemoeienissen met wereldse zaken is hij ook in conflict geraakt met Albrecht I en met de invloedrijke Romeinse familie Colonna.
In 1301 heeft Bonifatius VIII de bul Unam sanctam uitgevaardigd, in de context van het conflict met Filips IV van Frankrijk. Het bevat een zeer scherp standpunt ten aanzien van de suprematie van de pausen. Hierin stelde Bonifatius dat het voor ieder menselijk schepsel noodzakelijk was voor zijn redding zich te onderwerpen aan de paus. Bonifatius was intussen ook in conflict geraakt met de invloedrijke familie Colonna en had zich teruggetrokken in een slot in Anagni, zijn geboortestad.
Filips IV heeft op de bul gereageerd door de paus te beschuldigen van moord op zijn voorganger, waarop deze hem in 1303 heeft gëexcommuniceerd. Daarop heeft de koning Filips besloten de paus gevangen te nemen, Guillaume de Nogaret heeft daartoe de opdracht gekregen. Samen met Sciarra Colonna, uit de familie waarmee de paus ruzie had, is hij naar Anagni getrokken. Bonifatius werd gevangengenomen maar werd na drie chaotische dagen bevrijd door de burgers van Anagni. De schok ten gevolge van deze gewelddaad was echter dodelijk en hij is een maand later[1] gestorven. Zijn opvolger werd paus Benedictus XI.
In 1298 had Bonifatius VIII het Liber Sextus uitgevaardigd, een verzameling van pauselijke decretalen -vonnissen in briefvorm- als vervolg op het eerdere kerkelijk wetboek, het Liber Extra van Gregorius IX uit 1234. Met de bul Super cathedram heeft hij het recht van de bedelorden ingeperkt, om te preken en biecht te horen. Zo heeft hij wrijving verminderd tussen hen en seculiere priesters. Hij heeft in 1303 de eerste universiteit van Rome gesticht.
Bonifatius VIII heeft 1300 aangewezen als Heilig Jaar. Het was de eerste maal dat een jaar als heilig werd bestempeld.
Na Bonifatius' dood werd op aandringen van de Franse koning een proces tegen hem geopend wegens ketterij. Het Concilie van Vienne (1311-1312) heet echter besloten dit proces niet voort te zetten.
WetenswaardigheidBewerken
Dante Alighieri laat in het eerste deel van De goddelijke komedie (die na 1303 geschreven is, maar in 1300 speelt) paus Nicolaas III vanuit de hel voorspellen dat Bonifatius eveneens naar de hel gaat.
WerkBewerken
- Liber sextus Decretalium (1298)
LiteratuurBewerken
- C.T. Wood, Philip the Fair and Boniface VIII (2e dr., Londen 1971)
- Raffaelo Morghen, Bonifacio VIII e il giubileo del 1300 nella storiografia moderna (Rome 1975)
- Tilmann Schmidt, Der Bonifaz-Prozeß. Verfahren der Papstanklage in der Zeit Bonifaz' VIII. und Clemens' V. (Keulen 1989)
- Jean Coste (ed.), Boniface VIII en procès : articles d'accusation et dépositions des témoins (1303-1311) (Rome 1995)
- Chiara Frugoni, Due papi per un giubileo: Celestino 5., Bonifacio 8. e il primo Anno santo (Milaan 2000)
Zie ookBewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
Cursief: tegenpaus