Naaktzadigen

groep van planten

De naaktzadigen (gymnospermen, botanische naam Gymnospermae) vormen een groep planten, die niet gekarakteriseerd wordt door een gezamenlijke ontstaansgeschiedenis. Daardoor is de groep het gemakkelijkst negatief te omschrijven: hij omvat alle zaadplanten, behalve de bedektzadigen. De verwantschap van de diverse groepen naaktzadigen onderling en met de bedektzadigen is onderwerp van onderzoek en discussie. De 23e druk van de Heukels gebruikt de naam "naaktzadigen" anders, en wel voor een groep die geen formele, botanische naam heeft. In de 24ste druk van de Heukels behoren tot de naaktzadigenen de orden Pinales en Cupressales.

Naaktzadigen
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
clade
Gymnospermae
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Naaktzadigen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
zwarte den (Pinus nigra) met v.l.n.r. takje met vrouwelijke strobuli; vrouwelijke strobilus en daaronder een zaadschub met zaadknoppen van boven; overlangse doorsnede van vrl. strobilus; tak met mannelijke strobuli; vrl. kegel; onder elkaar pollenkorrel, gevleugeld zaad en microsporofyl; mnl. strobi;us en er onder een microsporofyl; rechtsboven 2 pollenkorrels
Mannelijke strobilus van een palmvaren (Cycas spec.)

Beschrijving bewerken

Naaktzadigen zijn zaadplanten met onbedekte zaadknoppen, zodat de pollenkorrels bij de micropyle naar binnen kunnen. Zoals alle zaadplanten vormen naaktzadigen zaden, maar in tegenstelling tot de bedektzadigen hebben de naaktzadigen geen stamper of vruchtbeginsel en daarom ook nooit "echte" vruchten. Wel kunnen structuren aanwezig zijn die de functie van eetbare vruchten vervullen (bijvoorbeeld bij Jeneverbes, Taxus en Podocarpaceae).

De enige naaktzadigen die van nature in Nederland voorkomen zijn coniferen, door de Heukels ingedeeld in de orde Coniferales, terwijl de term "naaktzadigen" in het Nederlands traditioneel werd gebruikt om de Gymnospermae aan te duiden.

Tot de naaktzadigen worden gerekend:

Classificatie bewerken

Een traditionele classificatie van de naaktzadigen en verwante groepen is:

Vereenvoudigde classificatie van zaadvarens en naaktzadigen
taxonomische groep; benoemde clade (een monofyletische groep)
een polyfyletische groep

Fylogenie bewerken

Een volledigere fylogenetische stamboom, met daarin de naaktzadigen, waarin ook staat aangegeven tot welke polyfyletische groep een bepaald taxon werd gerekend:

Fylogenetische stamboom met zaadvarens en naaktzadigen
  • taxonomische groep; benoemde clade (een monofyletische groep)
    een polyfyletische groep
    (→ behoort tot de ...) wordt ook gerekend tot een polyfyletische groep