Gladkopleguanen

geslacht uit de familie Leiocephalidae
(Doorverwezen vanaf Maskerleguanen)

Gladkopleguanen[1] (Leiocephalus) zijn een geslacht van hagedissen behorend tot de familie Leiocephalidae.

Gladkopleguanen
Leiocephalus carinatus
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:Iguania (Leguaanachtigen)
Familie:Leiocephalidae
Geslacht
Leiocephalus
Gray, 1827
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Gladkopleguanen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Naam en indeling

bewerken

De familie Leiocephalidae is monotypisch en wordt alleen vertegenwoordigd door het geslacht van de gladkopleguanen. De hagedissen verschillen van andere families door de extreem beweeglijke staart. De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door John Edward Gray in 1827. Veel soorten werden eerder beschreven onder de wetenschappelijke geslachtsnaam Liocephalus.

Er zijn 30 soorten, inclusief de pas in 2016 beschreven soort Leiocephalus sixtoi.[2] Veel van de hagedissen komen voor op verschillende eilanden of eilandengroepen zodat veel vertegenwoordigers ondersoorten hebben. Leiocephalus carinatus bijvoorbeeld heeft twaalf verschillende ondersoorten.

Uiterlijke kenmerken

bewerken

De soorten blijven klein en bereiken een kopromplengte van ongeveer zes tot veertien centimeter en een totale lengte van ongeveer 25 cm.[1] Veel soorten hebben een langwerpig, gestroomlijnd en sterk afgeplat lichaam. Een bekendere soort is de maskerleguaan (Leiocephalus personatus) wiens naam te danken is aan de donkere vlekken bij de kop. De staart van alle soorten is zeer beweeglijk en kan worden gekruld. Een aantal soorten heeft een stekelkam die doorloopt op de staart.

Verspreiding en habitat

bewerken

Gladkopleguanen komen voor in delen van Midden-Amerika en dan met name in het Caribisch gebied. Ze leven in de landen en eilanden Antigua en Barbuda, Bahama's, Cuba, Dominicaanse Republiek, Haïti, Hispaniola, Honduras, Navassa, Puerto Rico en de Turks- en Caicoseilanden. Twee soorten zijn geïntroduceerd in de Verenigde Staten (Florida).

De habitat bestaat uit drogere tropische en subtropische bossen, scrubland en door de mens aangepaste streken zoals tuinen.[3]

Beschermingsstatus

bewerken

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan 25 soorten een beschermingsstatus toegewezen. Dertien soorten worden beschouwd als 'veilig' (Least Concern of LC), twee als 'kwetsbaar' (Vulnerable of VU) en één soort als 'bedreigd' (Endangered of EN). Vijf soorten worden beschouwd als 'ernstig bedreigd' (Critically Endangered of CR). Deze gladkopleguanen worden bedreigd door activiteiten van de mens, zoals het laten grazen van vee, het veroorzaken van bosbranden en het introduceren van invasieve soorten.[3]

Acht soorten zijn uitgestorven en andere soorten staan op de rand van uitsterven. De soort Leiocephalus greenwayi bijvoorbeeld is alleen bekend van het holotype dat beschreven werd in 1935. Sindsdien zijn er geen exemplaren meer gevonden. De soort Leiocephalus herminieri is al sinds 1840 uitgestorven en wordt beschouwd als een subfossiel. De gladkopleguaan Leiocephalus partidus ten slotte is al lange tijd verdwenen en alleen bekend als fossiel. Deze soort leefde gedurende het Holoceen of mogelijk in het Pleistoceen, dat 11 miljoen jaar geleden eindigde.

Soorten

bewerken

Het geslacht omvat de volgende soorten, met de auteur en het verspreidingsgebied. Voor de volledigheid zijn de recentelijk uitgestorven soorten ook opgenomen in de lijst.

Naam Auteur Verspreidingsgebied
Leiocephalus anonymous Pregill, 1984 Haïti
Leiocephalus barahonensis Schmidt, 1921 Hispaniola
Leiocephalus carinatus Gray, 1827 Bahama's, Cuba, Honduras, geïntroduceerd in de Verenigde Staten (Florida)
Leiocephalus cubensis Gray, 1840 Cuba
Leiocephalus cuneus Etheridge, 1964
Leiocephalus endomychus Schwartz, 1967 Hispaniola
Leiocephalus eremitus Cope, 1868 Navassa
Leiocephalus etheridgei Pregill, 1981 Puerto Rico
Leiocephalus greenwayi Barbour & Shreve, 1935 Bahama's
Leiocephalus herminieri Duméril & Bibron, 1837 Martinique
Leiocephalus inaguae Duméril & Bibron, 1837 Bahama's
Leiocephalus jamaicensis Etheridge, 1966 Jamaica
Leiocephalus loxogrammus Cope, 1887 Bahama's
Leiocephalus lunatus Cochran, 1934 Dominicaanse Republiek
Leiocephalus macropus Cope, 1863 Cuba
Leiocephalus melanochlorus Cope, 1863 Hispaniola
Leiocephalus onaneyi Garrido, 1973 Cuba
Leiocephalus partidus Pregill, 1981 Puerto Rico
Leiocephalus personatus Cope, 1863 Dominicaanse Republiek, Haïti
Leiocephalus pratensis Cochran, 1928 Haïti
Leiocephalus psammodromus Barbour, 1920 Turks- en Caicoseilanden
Leiocephalus punctatus Cochran, 1931 Bahama's
Leiocephalus raviceps Cope, 1863 Cuba
Leiocephalus rhutidira Schwartz, 1979 Hispaniola
Leiocephalus schreibersii Gravenhorst, 1837 Hispaniola, geïntroduceerd in de Verenigde Staten (Florida)
Leiocephalus semilineatus Dunn, 1920 Hispaniola
Leiocephalus sixtoi Köhler, Gunther; Marcos J. Rodríguez Bobadilla, S. Blair Hedges, 2016 Dominicaanse Republiek
Leiocephalus stictigaster Schwartz, 1959 Cuba
Leiocephalus varius Garman, 1887 Kaaimaneilanden, geïntroduceerd in Honduras
Leiocephalus vinculum Cochran, 1928 Hispaniola

Bronvermelding

bewerken