Wikipedia

Jaap Edenbaan

schaatsbaan in Amsterdam

De Jaap Edenbaan is een sportcentrum in Amsterdam-Oost, met een kunstijsbaan en kunstijshal. De kunstijsbaan is de oudste nog in gebruik zijnde buitenbaan ter wereld. De buitenbaan werd in 1961 aangelegd en in 1989 en 2023 gerenoveerd. De ijshal voor ijshockey, shorttrack en kunstrijden, werd in 1973 geopend en tot in de jaren '90 ook gebruikt voor concerten. In 2025 wordt een nieuwe hal ontworpen die de bestaande zal vervangen.

Jaap Edenbaan
Jaap Edenbaan
Plaats Amsterdam
Land Vlag van Nederland Nederland
Hoogte −5,1 meter NAP
Type Openlucht, kunstijsbaan
Lengte 400m
Geopend in 1961
Website Officiële website
Baanrecords - mannen
500m Vlag van Japan Yamato Matsui  35,73
1000m Vlag van Japan Yamato Matsui  1.13,14
1500m Vlag van Nederland Boris Kusmirak  1.53,08
5000m Vlag van Nederland Mark Ooijevaar  6.49,74
10.000m Vlag van Nederland Mark Ooijevaar  14.12,66
Baanrecords - vrouwen
500m Vlag van Rusland Irina Koeznetsova  39,38
1000m Vlag van Nederland Sanneke de Neeling  1.20,11
1500m Vlag van Nederland Miranda Dekker  2.06,69
3000m Vlag van Nederland Roza Blokker  4.26,51
5000m Vlag van Nederland Esmee Visser  7.34,70
Gegevens laatst gewijzigd op: 12-03-2020
Portaal  Portaalicoon   Schaatsen
Kunstschaatsen in 1964

De kunstijsbaan

bewerken
Nederlandse schaatskampioenschappen 1965

De Jaap Edenbaan was de als vijfde kunstijsbaan en derde 400 m baan ter wereld die werd aangelegd.[1][2] Ze werd op 9 december 1961 geopend door Jaap Eden, de kleinzoon van de legendarische schaatskampioen Jaap Eden. Hierna waren de Nederlanders niet meer afhankelijk van natuurijs en begon hun opmars in de schaatssport.[3]

In het eerste seizoen werden er al bijna driehonderdduizend bezoekers geteld. De eerste officiële wedstrijd vond plaats in het weekeinde van 25 en 26 februari 1962. De ijsbaan was vijf keer gastheer voor het NK allround en eenmaal van het NK sprint. De Jaap Edenbaan is de oudste van de anno 2015 nog in gebruik zijnde kunstijsbanen[1] en is anno maart 2020 de nummer 17 op de lijst van snelste ijsbanen van Nederland.

Renovatie

bewerken

In 1989 en 2023 werd de baan gerenoveerd.[4] Bij de renovatie vanaf 2023 werd gekozen om de buitenbaan niet te overkappen. Een dak zou geen noemenswaardig verschil in energieverbruik opleveren. Door de baan in vier koelsectoren op te delen, kan de ijsmeester de koeling lager zetten op beschaduwde delen en hoger op de delen die in de zon liggen.[5] Door in fases te werken, kon de baan in de winter open blijven.

In 2023 werd de gemeente eigenaar van het sportcomplex en kon de renovatie beginnen.[6] Dat jaar werd de vloer van de buitenbaan geheel vervangen, de krabbelbaan verplaatst en een nieuwe techniekruimte gebouwd. De roestgevoelige stalen vloerbuizen werden vervangen door kunststof.[7] In 2024 kreeg de vloer een definitieve coating en werd gewerkt aan de koelleidingen. In 2025 werd de koeltechnische installatie verplaatst en vernieuwd. Het electrisch geregelde koelsysteem werkt sindsdien met alkali, een verdunde vorm van het eerder gebruikte 100% ammoniak.[8]

Grote kampioenschappen

bewerken

Baanrecords

bewerken
Mannen
Afstand Schaatser Land Tijd Datum
100 m Aron Romeijn   NED 9,72 22-02-2020
500 m Yamato Matsui   JPN 35,73 10-03-2020
1000 m Yamato Matsui   JPN 1.13,14 12-03-2020
1500 m Boris Kusmirak   NED 1.53,08 15-03-2008
3000 m Mark Ooijevaar   NED 3.56,39 19-01-2014
5000 m Mark Ooijevaar   NED 6.49,74 13-11-2011
10.000 m Mark Ooijevaar   NED 14.12,66 15-02-2015
2×500 m Wouter van Unen   NED 95,350 07-12-2013
Sprintvierkamp Ron Ket
Dietmar Semler		   NED
  GER		 157,850 13/14-02-1982
Minivierkamp Joris de Jong   NED 164,653 07/08-02-2015
Kleine vierkamp Hein Vergeer   NED 168,576 13/14-02-1982
Grote vierkamp Jan Bols   NED 176,443 10/11-01-1971
Vrouwen
Afstand Schaatsster Land Tijd Datum
100 m Dione Voskamp   NED 10,52 22-02-2020
500 m Irina Koeznetsova   RUS 39,38 10-03-2020
1000 m Sanneke de Neeling   NED 1.20,11 12-03-2020
1500 m Miranda Dekker   NED 2.06,69 23-03-2013
3000 m Roza Blokker   NED 4.26,51 19-01-2014
5000 m Esmee Visser   NED 7.34,70 11-03-2020
10.000 m Melissa van Pierre   NED 16.15,59 19-03-2022
2×500 m Marian van der Zwet   NED 98,700 06-02-1972
Minivierkamp Benita de Man   NED 182,303 07/08-02-2015
Kleine vierkamp Sandra Bijlert-Burgerhout   NED 200,432 22/23-11-2014

Edenhal

bewerken

Op 31 oktober 1973 werd aan de buitenbaan ook een indoorcomplex toegevoegd, de Edenhal. De Edenhal werd onder meer gebruikt voor het NK kunstrijden op de schaats in 1974 en 2013. In de ijshal traden muzikale grootheden op als Bob Marley, Frank Zappa, The Carpenters, Neil Diamond, ABBA, Fats Domino, The Doobie Brothers en AC/DC.

De ijshockeyvereniging Amstel Tijgers is vaste bespeler van de ijshal. Ook shorttrackers en kunstrijders maken er gebruik van. De enkele ijshal werd in de 2020er jaren zo druk gebruikt, dat er wachtlijsten waren bij de verenigingen. Door achterstallig onderhoud, bijvoorbeeld zichtbaar door schimmel op plafonds, was de hal toe aan renovatie. In 2021 werd besloten om de oude ijshal te vervangen door twee ijshallen. Door stijgende prijzen werd in 2023 gekozen voor sloop en nieuwbouw van een enkele hal.[9][10]

Concerten

bewerken
  • 12-01-1976 James Brown
  • 25-03-1976 John Denver
  • 26-03-1976 Neil Young & Crazy Horse
  • 13-06-1976 Bob Marley / The Wailers
  • 22-09-1976 Crosby & Nash
  • 10-10-1976 Marvin Gaye
  • 16-11-1976 The Carpenters
  • 04-02-1977 ABBA
  • 26-02-1977 Status Quo
  • 13-04-1977 Fleetwood Mac
  • 02-05-1977 Frank Zappa
  • 03-06-1977 Neil Diamond
  • 19-05-1978 Iggy Pop
  • 22-10-1978 AC/DC
  • 11-11-1978 World Tour Jerry Lee Lewis
  • 20-11-1978 Eric Clapton
  • 30-11-1978 Peter Gabriel
  • 19-02-1979 Status Quo
  • 11-05-1979 Turbo / Ted Nugent
  • 15-06-1979 Van Halen
  • 12-11-1979 AC/DC
  • 17-04-1980 The Police
  • 17-10-1980 The Cure
  • 10-05-1981 The Clash
  • 01-05-1982 Scorpions / Trust / Iron Maiden / Blackfoot
  • 14-06-1983 Dire Straits
  • 30-08-1984 The Cure
  • 20-10-1984 Dio / Queensryche
  • 16-11-1985 Gary Moore, Mama's Boys, Avalon
  • 09-03-1986 Accept / UFO / Dokken
  • 25-04-1986 Come Out and Play (Twisted Sister/Heloise)
  • 05-11-1987 Public Enemy, Eric B & Rakim & LL Cool J (Def Jam Tour)
  • 01-04-1988 Def Leppard, McAuley Schenker Group
  • 18-06-1988 UB40
  • 18-09-1989 André Hazes
  • 22-09-1989 Jose Feliciano
  • 04-11-1989 The Poques
  • 16-11-1989 James Last
  • 23-11-1989 Ziggy Marley
  • 01-11-1990 Black Sabbath
  • 13-07-1991 Pixies

Grote kampioenschappen

bewerken

Jaap Edenstraat

bewerken

Er bestaat sinds 1958 in Amsterdam ook een Jaap Edenstraat maar deze ligt in Geuzenveld.

Trivia

bewerken

Tijdens de Olympische Winterspelen van 2022 werden door de NOS de voor-en nabeschouwingen van de schaatswedstrijden en het programma Studio Peking vanaf de Jaap Edenbaan uitgezonden, omdat vanwege de coronapandemie die in 2020 uitbrak, geen buitenlanders naar deze spelen mochten afreizen, waardoor het niet mogelijk was om deze uitzendingen te maken vanuit Peking waar de Spelen werden gehouden. Hiervoor werd een studio gebouwd bij de baan.

bewerken

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jaap_Edenbaan&oldid=69407148"