Agrarisme

politieke ideologie

Agrarisme kan twee verschillende betekenissen hebben:

  • Enerzijds kan de term verwijzen naar een politieke filosofie die het plattelandsleven boven het ‘corrupte’ stedelijke leven plaatst. Thomas Jefferson is in die zin een belangrijke vertegenwoordiger;
  • Anderzijds kan agrarisme ook duiden op radicale voorstellen om het land van de rijken te herverdelen onder de armen. Deze betekenis gaat terug tot de 2de eeuw v.Chr. als volkstribuun Tiberius Sempronius Gracchus dergelijk voorstellen lanceert. Ook in het 18de- en 19de-eeuwse Engeland heeft men de term in die betekenis gebruikt. Vandaag de dag is deze radicale vorm van agrarisme van minder belang geworden.
De Britse filosoof John Locke stelde eind achttiende eeuw dat wie het land bewerkt ook de eigenaar is

Geschiedenis en voorkomen

bewerken

Vooreerst is er de idee van de Franse fysiocraten dat alle rijkdom van een natie voortkomt uit het landgebruik. John Locke stelt dat wie het land bewerkt, er ook de eigenaar van is. Zijn theorieën hebben dan weer de Amerikaan Thomas Jefferson beïnvloed. Hij schrijft in 1785 het volgende: “Cultivators of the earth are the most valuable citizens".[1] In de late 18de en vroege 19de eeuw, hebben romantici heel wat aandacht voor de ‘wilde’ natuur. Een boer, iemand in voortdurend contact met de natuur, zien zij momenten beleven die er in de ‘gewone’ wereld niet langer zijn.

In de jaren 1910 en 1920 staat het agrarisme het sterkst, wat na de Tweede Wereldoorlog teniet zal worden gedaan. Ongeveer in dezelfde periode probeert men in Rusland een soort socialistisch agrarisme te ontwikkelen. Dat zal niet enkel in Rusland, maar ook in Oost-Europa en vooral in de Balkanlanden invloedrijk zijn.

In 1967 komen Seymour Martin Lipset en Stein Rokkan met het zogenaamde ‘historische breuklijnenmodel’. Enkele van de door hen aangestipte breuklijnen gaan terug tot de Industriële Revolutie. De kleine bedrijven op het platteland worden steeds minder belangrijk ten opzichte van grote industriële firma’s in de stad. Bijgevolg ontstaat ook een demografische verschuiving van platteland naar stad. Zo neemt het politieke belang van het platteland af wat in sommige landen leidt tot het ontstaan van een breuklijn tussen stad en platteland.

In Zweden is lange tijd een Bondeförbundet (een boerenpartij) actief geweest. Volgens hen heeft de stedelijke elite niet genoeg aandacht voor het platteland. De partij bestaat overigens nog steeds, maar heet sinds 1957 Centerpartiet. In veel Scandinavische landen bestaat de agrarische strekking trouwens nog steeds.

In Frankrijk bestaat vandaag de partij Chasse, Pêche, Nature et Traditions die vindt dat de overheid veel te veel (milieu)regels oplegt aan het platteland. In België is de stroming minder belangrijk. In Nederland heeft anno 2021 de BoerBurgerBeweging 1 zetel in de Tweede Kamer.[2] Ook had Nederland tussen de jaren 1963 en 1981 de Boerenpartij, die beschikte over enkele zetels in de Tweede Kamer.[3]

Lijst van agrarische partijen

bewerken

Actieve agrarische partijen

bewerken
Land Partij
Albanië Partia Agrare Ambientaliste (Agrarische Miliepartij)
Bosnië en Herzegovina Hrvatska seljačka stranka - Nova hrvatska inicijativa (Kroatische Boerenpartij – Nieuw Kroatisch Initiatief)
Bulgarije Zemedelski Naroden Sajuz (Agrarische Volksunie)
Boelgarski Zemedelski Naroden Sojoez (Bulgaarse Agrarische Nationale Unie)
Balgarski Zemedelski Naroden Sajoez "Aleksandur Stambolijski" (Bulgaarse Agrarische Nationale Unie Aleksandur Stamboeliski)
Balgarski Zemedelski Naroden Sajuz-Obedinen (Bulgaarse Agrarische Volksunie-Verenigd)
Frankrijk Centre National des Indépendants et Paysans
Chasse, Pêche, Nature et Traditions
Hongarije Független Kisgazda, Földmunkás és Polgári Párt (Partij van Kleine Landbouwers)
Italië Südtiroler Volkspartei
Kroatië Hrvatska seljačka stranka (Kroatische Boerenpartij)
Hrvatska Demokratska Seljačka Stranka (Kroatische Democratische Boerenpartij)
Moldavië Partidul Agrar din Moldova (Agrarische Partij van Moldavië)
Nederland BoerBurgerBeweging
Noord-Macedonië Partija za Evropska Idnina (Partij voor Europese Toekomst)
Oekraïne Blok Lytwyna
Oekraïense Democratische Boerenpartij
Narodnaya Partiya (Volkspartij)
Roemenië Partidul Popular Creştin-Democrat (Christendemocratische Volkspartij)
Romániai Magyar Demokrata Szövetség (Democratische Unie van Hongaren in Roemenië)
Servië Narodna Seljačka Stranka (Boerenvolkspartij)
Slovenië Slovenska ljudska stranka (Sloveense Volkspartij)
Slowakije Magyar Koalíció Pártja (Partij van de Hongaarse Unie)
Wit-Rusland Ahrarnaja Partyja Belaroesi (Agrarische Partij van Wit-Rusland)
Zwitserland Schweizerische Volkspartei - Union démocratique du centre - Unione Democratica di Centro - Partida Populara Svizra (Zwitserse Volkspartij)
Land Partij
Åland Ålandsk Center
Denemarken Venstre
Estland Eesti Keskerakond (Estse Centrumpartij)
Faeröer Sambandsflokkurin (Verbondspartij)
Finland Suomen Keskusta (Centrumpartij van Finland)
Groenland Atassut (Gevoel van Gemeenschapssolidariteit)
IJsland Framsóknarflokkurinn (Progressieve Partij)
Letland Latvijas Zemnieku savienība (Letse Boerenunie)
Litouwen Liberalų ir centro sąjunga (Liberale en centrum Unie)
Lietuvos valstiečių liaudininkų sąjunga (Litouwse Boerenvolksunie)
Noorwegen Senterpartiet
Polen Polskie Stronnictwo Ludowe (Poolse Volkspartij)
Zweden Centerpartiet

Buiten Europa

bewerken
Land Partij
Argentinië Pampa Sur
Australië National Party of Australia
Costa Rica Partido Acción Laborista Agrícola
Filipijnen Butil Boerenpartij
Kazachstan Qazaqstan Agrarlyk Partiyasi (Agrarische Partij van Kazachstan)
Kirgizië Agrarische Partij (Kirgizië)
Agrarische Werkerspartij (Kirgizië)
Taiwan Nóngmíndǎng (Boerenpartij)

Verdwenen agrarische partijen

bewerken
Land Partij
Duitsland Landbund
Bayerischer Bauernbund
Christlich-Nationale Bauern- und Landvolkpartei
Deutsche Bauernpartei
DDR Demokratische Bauernpartei Deutschlands
Estland Volksunie van Estland
Hongarije Nationale Boerenpartij
Ierland Farmers’ Party / Farmers’ Union
Clann na Talmhan
Italië Partito dei Contadini d'Italia
Joegoslavië Agrarische Partij
Moldavië Partidul Țărănesc din Basarabia
Nederland Boerenpartij
Plattelandersbond
Polen Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"
Polski Blok Ludowy
Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie"
Stronnictwo Chłopskie
Roemenië Partidul Țărănesc
Partidul Național Țărănesc
Agrarische Democratische Partij (Roemenië)
Spanje Partido Agrario Español
Verenigd Koninkrijk Agricultural Party

Buiten Europa

bewerken
Land Partij
Canada United Farmers (Canada)
Progressive Party of Canada
Chili Nationale Agrarische Partij
Partido Nacional
Partido Agrario Laborista
Colombia Nationale Agrarische Partij
Mexico Nationale Agraristische Partij
Peru Partido Nacional Agrario
Thailand Sociaal-Agrarische Partij
Venezuela Nationale Agrarische Partij
Verenigde Staten Democratic-Republican Party
Greenback Party
People’s Party (Verenigde Staten)
Farmer-Labor Party