A12-blokkade

Serie van blokkades van de A12 in Den Haag door Extinction Rebellion in het kader van klimaatprotesten
(Doorverwezen vanaf A12-blokkades)

De A12-blokkades zijn een reeks protesten door klimaatactivisten van Extinction Rebellion Nederland (XR) op de Utrechtsebaan in Den Haag in 2022 tot en met 2024. De demonstranten willen een einde aan fossiele subsidies. De gemeente verbiedt of verplaatst deze wegblokkades, maar XR werkt daar niet aan mee en er worden soms meer dan duizend demonstranten gearresteerd. De maatschappelijke en politieke reacties zijn verdeeld, waarbij zowel XR als de overheid bekritiseerd worden.

A12-blokkades
A12-blokkade op 11 maart 2023
Datum 2022-2024
Plaats Den Haag
Methode wegblokkade
Doel beëindiging fossiele subsidies
Organisatie Extinction Rebellion Nederland
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Doel en achtergrond bewerken

  Zie ook: fossiele subsidies

Extinction Rebellion Nederland eist dat Nederland fossiele subsidies afschaft. Het gaat niet enkel om subsidies, maar om een scala aan overheidsregelingen die gebruikers of producenten van fossiele brandstoffen ten goede komen. De Nederlandse politiek sprak in 2020 van financiële prikkels[a] en ontwikkelde een rekenmethodiek, gebaseerd op een model van de Wereldhandelsorganisatie. De berekening kwam uit op 4,5 miljard euro, met de kanttekening dat dit niet het volledige bedrag kon zijn aangezien meerdere posten, zoals het lagere belastingtarief voor grootverbruikers van energie, niet berekend werden. Het toen bekende bedrag was ongeveer even hoog als de uitgaven voor het klimaatbeleid.[1][2] Alman Metten vulde in 2021 de ontbrekende posten in en kwam op 17,2 miljard uit, een bedrag dat ook door XR genoemd werd. Een veel uitgebreider onderzoek uit 2023 kwam op een nadeel van 37,5 miljard voor de schatkist door overheidsregelingen voor de fossiele sector.[3] Dit bedrag is door XR en het kabinet overgenomen.[4][5]

Locatie bewerken

De A12-blokkades vinden plaats op de Utrechtsebaan, tussen het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de tijdelijke Tweede Kamer der Staten-Generaal. Dit traject wordt gewoonlijk tot de A12 gerekend, maar is geen rijksweg, zodat de gemeente Den Haag verantwoordelijk is voor de veiligheid en de openbare orde. De demonstraties worden vaak verboden of verplaatst, zodat de politie de demonstranten wegstuurt; wie zich niet laat wegsturen wordt aangehouden.[6]

Tijdlijn bewerken

2021 bewerken

13 oktober: Een poging tot een blokkade werd door politieoptreden voorkomen. Vier deelnemers werden veroordeeld tot 45 uur werkstraf.[7][8][9]

2022 bewerken

6 juli – 1e blokkade: Enkele tientallen demonstranten werden aangehouden.[10][11]

21 september – 2e blokkade: Een aantal demonstranten hadden zich aan het wegdek vastgelijmd. Er volgden 21 aanhoudingen.[12][13]

15 oktober – 3e blokkade: Er werden 62 aanhoudingen verricht.[14][15]

26 november – 4e blokkade: Er werden 150 aanhoudingen verricht.[16]

 
A12-blokkade op 28 januari 2023

2023 bewerken

26 januari: Acht klimaatactivisten werden opgepakt voor opruiing,[17] omdat ze verdacht werden van oproepen om naar de blokkade te komen. Ze kregen tevens een gebiedsverbod.

28 januari – 5e blokkade: Er waren 768 aanhoudingen.[18][19][20]

 
A12-blokkade op 11 maart 2023

11 maart – 6e blokkade: De demonstratie was toevallig gelijktijdig met een boerenprotest in Den Haag die dag. Er waren 700 aanhoudingen.[21] Bij de demonstratie werden er voor het eerst waterkanonnen ingezet,[22] van het model Wasserwerfer 10000, geleend van de Duitse politie.

27 mei – 7e blokkade: Bij de A12-blokkade op 27 mei 2023 werden 1579 aanhoudingen verricht.[23]

20 juni: Extinction Rebellion kondigde aan vanaf 9 september elke dag om 12 uur de A12 te blokkeren zolang de fossiele subsidies niet afgeschaft zijn, ook als de demonstranten weggehaald zouden worden.[24][25]

19 augustus: Extinction Rebellion plaatst op zaterdag een paginagrote advertentie in de Volkskrant waarin ze oproept om naar de A12-blokkade te komen. In de advertentie staan de namen van 1.841 burgers die de oproep zeggen te steunen. In de oproep wordt ook verwezen naar de activisten die in januari zijn opgepakt voor opruiing en eerder deze maand zijn veroordeeld.[26]

 
A12-blokkade op 9 september 2023

9 september – 8e blokkade: Er zijn ruim 2400 aanhoudingen verricht.[27] Volgens Extinction Rebellion demonstreerden zo’n 25.000 mensen op en naast de A12, in de blokkade en de bij de steundemonstratie.[28] De zogenoemde steundemonstratie vond plaats op de Laan van Reagan en Gorbatsjov, en was georganiseerd door een coalitie van organisaties waaronder Greenpeace en Milieudefensie. De politie heeft geen schatting gepubliceerd. Rond 18.30 uur waren alle demonstranten van de weg gehaald. Bij het ontruimen van de A12 zouden de waterkanonnen met een hardere straal zijn ingezet dan bij vorige A12-blokkades.[29]

10 september – 9e blokkade: De tweede actie van de door XR aangekondigde permanente blokkade. Rond 11.50 betraden actievoerders de A12/Utrechtsebaan. 500 mensen werden aangehouden, waarbij opnieuw waterkanonnen zijn ingezet. Rond 14.25 was de weg vrijgegeven voor regulier verkeer.[30] Volgens XR zijn alle aangehouden personen dezelfde middag weer vrijgelaten.[31]

11 september – 10e blokkade: XR blokkeert de Utrechtsebaan voor de derde dag op rij. Hierbij zijn volgens XR 210 mensen aangehouden, waarbij de aanhoudingen direct na de start van de blokkade zijn begonnen. Ongeveer twee uur na de start van de blokkade zijn de laatste activisten aangehouden.[32] Ook deze dag zijn waterkanonnen ingezet.[33]

12 september – 11e blokkade: Voor de vierde dag op rij wordt rond half twaalf 's middags de blokkade ingezet.[34] Er zijn 198 actievoerders zijn opgepakt door de politie, waarna de weg rond 13.00 weer vrij was.[35] Ook een automobilist is opgepakt na het slaan van een verslaggever van Omroep West.[36]

13 september – 12e blokkade: Bij de vijfde blokkade van september zijn ruim 300 mensen aangehouden.[37] Tegen half drie 's middags was de weg na ruim anderhalf uur gesloten te zijn weer open.[38]

14 september – 13e blokkade: Voor de zesde dag op rij vindt de A12-blokkade plaats. Hierbij wordt de helft van de weg geblokkeerd, waarbij enkele honderden mensen zijn aangehouden.[39]

15 september – 14e blokkade: Voor de zevende dag op rij vindt de A12-blokkade plaats, waarbij op vrijdagmiddag beide rijrichtingen geblokkeerd werden. Er was speciale aandacht voor het onderwijs en de zorg. Op het Malieveld, naast de A12, verzamelden al vroeg honderden scholieren zich voor de schoolstaking voor het klimaat. Zij steunden de demonstranten op het wegdek. Op het wegdek waren ook leden van Scientist Rebellion, waaronder hoogleraren, aanwezig. Bijna 400 mensen zijn aangehouden, waarbij ook de waterkanonnen veelvuldig zijn ingezet.[40] Voor de inzet van de de waterkanonnen, werden de ‘kwetsbare mensen’ uit de groep gehaald, onder wie minderjarigen en hun begeleiders. Ze werden aangehouden als ze niet wilden vertrekken.[41]

16 september – 15e blokkade: Op zaterdag is voor de achtste dag op rij de weg geblokkeerd. Hierbij zijn ruim 650 actievoerders aangehouden.[42] Ook zijn hierbij muziekinstrumenten in beslag genomen, omdat deze volgens de politie "de agenten hinderden bij de uitvoering van de politietaak".[43] De instrumenten zijn na de actie volgens de politie weer teruggegeven aan de eigenaar.

17 september - 16e blokkade: Op zondag zijn ongeveer 400 mensen aangehouden tijdens de negende blokkadedag op rij. Activisten in rolstoel werden door politie uit de blokkade gerold tegen hun wil.

18 september - 17e blokkade: Op maandag vond de tiende blokkade dag op rij plaats. Er werd aandacht gevraagd voor de vele overstromingen die in één week tijd over de gehele wereld plaats vonden. Er werd een minuut stilte gehouden. Er waren bijna 200 mensen aanwezig.

19 september - 18e blokkade: Op Prinsjesdag was er verminderde politiecapaciteit. 217 personen zijn aangehouden en direct weer vrijgelaten. De weg was rond half vier weer vrij voor autoverkeer.

20 september - 19e blokkade: Woensdag was de 12e blokkade dag op rij. Er zijn ongeveer 130 personen aangehouden.

21 september - 20e blokkade: Donderdag markeerde de twintigste blokkade van de A12 door Extinction Rebellion. Er zijn bijna 100 mensen aangehouden.

22 september - 21e blokkade: Op vrijdag zijn ongeveer 350 actievoerders aangehouden. Autoverkeer werd ruim anderhalf uur lang geblokkeerd.

23 september - 22e blokkade: Voor de derde zaterdag op rij werd de A12 geblokkeerd. Er was speciale aandacht voor de biodiversiteit van de Waddenzee. Een Belgische waterkanon is ingezet. Naar aanleiding van blauwe plekken die activisten overhielden aan de waterstraal begint Extinction Rebellion een kort geding over het gebruik van de waterkanon.[44] Ongeveer 210 personen zijn aangehouden.

24 september - 23e blokkade: Zondag was het de 16e blokkade dag op rij. Ruim 300 personen zijn aangehouden.

25 september - 24e blokkade: Op maandag zijn ongeveer 130 personen aangehouden. Al na een half uur was het wegdek weer vrij voor het verkeer. De kortste blokkade sinds de start van de marathon.

26 september - 25e blokkade: Op dinsdag zijn ongeveer 120 personen aangehouden. De blokkade was iets langer dan die op maandag 25 september. Er was speciale aandacht voor de rol van vrouwen in de klimaatcrisis als groep die wereldwijd minder middelen heeft om zich te beschermen tegen natuurrampen en minder invloed heeft op politiek en uitstoot.

27 september - 26e blokkade: Op woensdag was er geen politie-inzet ten aanvang van de blokkade; de politie-inzet was elders nodig. De demonstranten faciliteerde zelf met de aanwezige hekken de blokkade en de groep bereikt voor het eerst sinds 28 januari de tunnelbak en daarmee de gewenste plek tussen het gebouw van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het tijdelijke gebouw van de Tweede Kamer. Anderhalf uur later worden ongeveer 160 personen aangehouden.[45]

28 september - 27e blokkade: Activisten lopen door de tunnel en houden een demonstratie op de snelweg voor de tweede kamer van het parlement. Ze werden rond 15.00 uur uitgezet.

30 september - 29e blokkade: Op zaterdag komt de Duitse klimaatbeweging Letzte Generation met 100 mensen naar Den Haag[46] en sluit zich aan bij de A12-blokkade.[47] Het A12 orkest speelde weer en veel activisten plakten zichzelf op de weg.[48] Er werden waterkanonnen ingezet tegen de demonstranten. Ongeveer 600 personen werden aangehouden.

1 oktober - 30e blokkade: De blokkade gaat voor de 23e dag op rij door. Een groep gewelddadig publiek kwam naar de A12. Veelal werden zij door de politie tegengehouden.[49] Even verderop van de blokkade waren een viertal activisten van Letzte Generation op de matrixborden bij het begin van de tunnel geklommen. Op de weg daarnaast mengde het vijandig publiek met activisten van Extinction Rebellion. Pas rond vijf uur 's middags is dit ontbonden en zijn de Letzte Generation activisten met een hoogwerker verwijderd en aangehouden. De weg was pas na 7,5 uur na de start van de blokkade weer berijdbaar.[50]

2 oktober - 31e blokkade: Op maandag klonk het luchtalarm op het moment dat de activisten de A12 opliepen. Er zijn 79 mensen aangehouden. Binnen een uur was het wegdek weer beschikbaar voor verkeer.

3 oktober - 32e blokkade: Op de 25e blokkade dag op rij bereikten de activisten de tunnelbak. Pas om drie uur vorderde de politie om te vertrekken. Ongeveer 80 personen zijn aangehouden.

4 oktober - 33e blokkade: Op woensdag was het dierendag en hier werd aanvullende aandacht aan gespendeerd. Er zijn 113 personen aangehouden in de tunnelbak.

5 oktober - 34e blokkade: Op de 27ste dag vond weer een blokkade plaats. De weg was na een halfuur weer open voor verkeer.[51] 's Avonds kondigde Extinction Rebellion aan om de blokkades op te schorten totdat er gestemd wordt op een Tweede-Kamermotie voor de afbouw van fossiele subsidies, diens stemming op dinsdag 10 oktober zal volgen.[52][53] Hiermee kwam na 27 dagen achter elkaar een einde aan de marathonblokkade. Uiteindelijk stemde de Tweede Kamer in met de motie, waarop XR bekendmaakte de A12 niet meer voor het kerstreces van de Tweede Kamer te blokkeren.[54]

2024 bewerken

8 januari: XR kondigt op de brug boven de tunnelbak aan terug te komen op de A12 omdat het kabinet niet gekomen is met het eerder beloofde plan om te komen tot een schema van afbouw van fossiele subsidies én de Eerste Kamer tegen een wet die 2 fossiele subsidies zou afschaffen heeft gestemd. XR kondigde aan om op zaterdag 3 februari vanaf 12:00 meerdere slow marches houden in Den Haag en vanaf 13:00 de A12 blokkeren. Na deze aankondiging liep een groep van 100 demonstranten in slow march naar het tijdelijke gebouw van de Eerste Kamer om 3 posters met kerstgroeten te overhandigen.

3 februari - 35e blokkade: Vanaf meerdere plekken in de stad liepen groepen demonstranten naar de A12 toe. Er waren ongeveer duizend arrestaties. Rond 17:00 was de weg weer vrij.[55]

15 februari: XR blokkeert in de ochtend de reguliere ingangen van het ministerie van Financiën en kondigt vervolgens op het binnenplein van het ministerie aan dat XR op 6 april de A12 wederom gaat blokkeren met als eis dat de fossiele subsidies worden afgeschaft.[56]

6 april - poging tot 36e blokkade: Na verschillende marsen probeert XR de A12 te blokkeren maar de politie heeft de demonstranten tegengehouden. Wel waren er daardoor andere wegen geblokkeerd. Er waren ongeveer 400 arrestaties,[57] waaronder bekende klimaatactiviste Greta Thunberg, die twee keer werd gearresteerd.[58]

Reacties uit politiek en samenleving bewerken

De blokkade en de arrestaties op 28 januari 2023 en eerder leidden tot kritiek op het overheidsoptreden. In reactie op arrestaties wegens opruiing gingen bijna vijftig directeuren van maatschappelijke organisaties naar de demonstratie op 28 januari, om het recht op protest te verdedigen.[59][60] Amnesty International stuurde waarnemers[61] en het College voor de Rechten van de Mens schreef naar aanleiding van deze demonstratie dat het demonstratierecht ernstig onder druk staat.[62]

Over de inzet van waterkanonnen op 11 maart 2023 zei minister-president Mark Rutte "eigen schuld, dikke bult". Hij vond het bezetten van de A12 absurd.[63][64]

De demonstranten van 27 mei 2023 werden vrijwel meteen vrijgelaten en zijn verder niet vervolgd, tot ergernis van politiebonden, omdat de aanhoudingen veel tijd en energie hadden gekost. Het niet vervolgen zou de motivatie van politieagenten niet ten goede komen.[65][66]

CDA-Tweede-Kamerlid Henri Bontenbal vond in juni 2023 dat XR onmogelijke eisen stelde en zei dat de "cijfertjes van Extinction Rebellion" niet kloppen. Dat ging destijds om een berekening van 30 miljard. Een latere berekening van 37,5 miljard werd door Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten bevestigd als kloppend.[5] Bontenbal vreesde bij afschaffing van fossiele subsidies dat de concurrentiepositie van Nederland achteruit zou gaan[67] en dat bedrijven hun productie zouden verhuizen en elders dan meer uit zouden stoten.[68]

Zeven activisten die op 13 januari 2023 opgepakt waren, werden op 2 augustus 2023 veroordeeld voor opruiing. De meesten kregen een taakstraf van 30 uur. De activisten gingen in hoger beroep.[69][70] Amnesty International noemde de veroordeling zorgwekkend en was zei geschokt te zijn dat het demonstratierecht en het recht op vrije meningsuiting zo’n kleine rol hebben gespeeld in deze rechtszaak.[71]

De burgemeester van Den Haag, Jan van Zanen, schreef op 29 augustus 2023 een brandbrief naar de Tweede Kamer. Hij vroeg om hulp bij de aanpak van dit soort protesten. "In de praktijk blijkt dat niet effectief tegen dit soort gedragingen kan worden opgetreden wanneer deze massaal en langdurig plaatsvinden."[72][73] Op 27 september, op dezelfde dag dat de demonstranten de tunnelbak inliepen omdat er geen politie-inzet was, stelde de burgemeester in een commissievergadering dat de continuiteit van het politiewerk onder druk staat. "Het einde is bereikt. Ik moet bureaus sluiten. De continuiteit van het politiewerk in Nederland staat onder druk."[74]

Een actietraining van Extinction Rebellion in Breda voor de blokkade van 9 september 2023 werd bekritiseerd door de gemeenteraadsfracties van VVD en LPF. Zij bepleitten een verbod op die trainingen. De LPF vindt de aanpak van XR extremistisch en vroeg of het Bredase college XR gaat aanspreken op het geven van dergelijke cursussen.[75]

In aanloop naar de aangekondigde dagelijkse blokkade vanaf 9 september 2023 bleek uit een peiling van het RTL Nieuwspanel dat 80% van de ondervraagden de geplande blokkades afkeurde, en 14% er wel achter stond. Daartegenover stond dat 70% het helemaal of redelijk eens was met de eis om fossiele subsidies af te schaffen.[76] Ook publiceerde de Nederlandse Politiebond een open brief die de politiek opriep om het gesprek met Extinction Rebellion aan te gaan. "Steeds vaker moet de politie letterlijk de klappen voor de politiek opvangen", stelde de bond.[77]

In een eerste terugblik op de marathonblokkades van 2023 stelde Amnesty dat de aanpak van de overheid tegen de demonstraties verhard, en het demonstratierecht volgens hen nog steeds onder druk staat. De mensenrechtenorganisatie bekritiseerde onder meer de criminalisering in plaats van facilitering van de demonstraties, noemde de voortdurende inzet van waterkanonnen problematisch, en vond het onbegrijpelijk en onverantwoord dat er meldingen bij de kindermishandelingsorganisatie Veilig Thuis gedaan werden door de politie bij minderjarige demonstranten.[78]

In een peiling gepubliceerd op 27 januari 2024 door het Hart van Nederland-panel is 70% van de ondervraagden het oneens met de stelling dat klimaatactivisten goed werk doen, 20% is het eens en 10% weet het niet.[79]

Noten bewerken

  1. Blijkens de Kamerbrief werden ook ongewenste markteffecten tot de financiële prikkels gerekend, maar in de betreffende Kamerbrief werden alleen overheidsmaatregelen en de daardoor gemiste staatsinkomsten uitgewerkt.

Referenties bewerken

  1. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Beschrijving van fiscale en niet-fiscale maatregelen - Kamerstuk - Rijksoverheid.nl. www.rijksoverheid.nl Download Kamerbrief, p. 9 (14 september 2020). Gearchiveerd op 17 september 2022. Geraadpleegd op 10 september 2023.
  2. Nederlandse steun voor fossiele industrie dit jaar 4,5 miljard - NRC. NRC (14 september 2020). Gearchiveerd op 5 oktober 2022. Geraadpleegd op 10 september 2023 – via Internet Archive.
  3. van Weezel, Tjerk Gualthérie, Fossiele industrie krijgt veel meer subsidie dan gedacht, stellen actiegroepen. Niet 4,5 miljard, niet 17,2 miljard, maar 37,5 miljard euro per jaar. de Volkskrant (4 september 2023). Gearchiveerd op 6 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  4. Stop fossiele subsidies!. a12blokkade.nl. Gearchiveerd op 3 september 2023. Geraadpleegd op 3 september 2023.
  5. a b Jetten: bedrag fossiele subsidies klopt. FD.nl. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  6. Ministerie van Justitie en Veiligheid, Waarom de meeste A12-activisten niet worden vervolgd - Nieuwsbericht - Openbaar Ministerie. www.om.nl (28 mei 2023). Gearchiveerd op 3 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  7. (8 september 2022). ECLI:NL:RBDHA:2022:9219, Rechtbank Den Haag, 9629841 RL EXPL 22-511 (ECLI:NL:RBDHA:2022:9219). Gearchiveerd van origineel op 11 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  8. Extinction Rebellion-leden krijgen taakstraf vanwege plannen A12-blokkade. nos.nl (13 januari 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  9. Oosterkamp, Steve, OM eist werkstraf tegen actievoerders voor plannen blokkade. WNL (30 december 2022). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  10. Utrechtsebaan vrijgegeven na blokkade, tientallen demonstranten aangehouden. www.omroepwest.nl (6 juli 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  11. Extinction Rebellion blokkeert A12 en eist einde aan fossiele subsidies; politie treedt meteen op en schendt demonstratierecht · Extinction Rebellion Nederland. Extinction Rebellion Nederland (6 juli 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  12. Schijndel, Liesbeth Van, Tientallen rebellen blokkeren A12 bij Tweede Kamer - “Stop NU met fossiele subsidies!” · Extinction Rebellion Nederland. Extinction Rebellion Nederland (21 september 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  13. Politie verwijdert klimaatactivisten die zich op wegdek hebben vastgelijmd. Algemeen Dagblad (21 september 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  14. Extinction Rebellion blokkeert voor derde keer snelweg A12 tussen Ministerie van EZK en tijdelijke Tweede Kamer · Extinction Rebellion Nederland. Extinction Rebellion Nederland (15 oktober 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  15. Klimaatactivisten blokkeren deel A12 in Den Haag, 62 aanhoudingen. nos.nl (15 oktober 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  16. A12 weer open na demonstratie Extinction Rebellion, 150 mensen aangehouden. www.omroepwest.nl (26 november 2022). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  17. Klimaatactivisten na verhoor weer vrij, mogen maanden niet op A12 komen. nos.nl (26 januari 2023). Gearchiveerd op 31 mei 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  18. 768 klimaatactivisten opgepakt bij klimaatdemonstratie op A12 in Den Haag. nos.nl (29 januari 2023). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  19. (en) McFall, Caitlin, Climate change protesters in The Hague block highway, get detained and hauled away by bus. Fox News (28 januari 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  20. Ministerie van Justitie en Veiligheid, Afwikkeling blokkade A12 - Nieuwsbericht - Openbaar Ministerie. www.om.nl (30 januari 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  21. Blokkade A12 eindigt met aanhouding 700 klimaatactivisten. de Volkskrant (12 maart 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  22. Politie ontruimt geblokkeerde snelweg A12, waterkanon ingezet. nos.nl (11 maart 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  23. Bijna 1600 klimaatactivisten opgepakt op A12 Den Haag. nos.nl (27 mei 2023). Gearchiveerd op 3 september 2023. Geraadpleegd op 3 september 2023.
  24. junoblaauw, Extinction Rebellion zal vanaf zaterdag 9 september A12 permanent blokkeren · Extinction Rebellion Nederland. Extinction Rebellion Nederland (20 juni 2023). Gearchiveerd op 6 augustus 2023. Geraadpleegd op 11 september 2023.
  25. Extinction Rebellion: vanaf 9 september dagelijkse blokkade op A12. RTL Nieuws (20 juni 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  26. 1800 burgers doen oproep voor A12 blokkade Extinction Rebellion. RTL Nieuws (19 augustus 2023). Gearchiveerd op 24 augustus 2023. Geraadpleegd op 11 september 2023.
  27. Bosman, Thomas, Tientallen kinderen onder ruim 2400 arrestaties bij A12-blokkade in Den Haag. Algemeen Dagblad (9 september 2023). Gearchiveerd op 9 september 2023. Geraadpleegd op 9 september 2023.
  28. Extinction Rebellion, Rond 2000 aanhoudingen bij eerste dag A12-blokkade, morgen 12:00 uur nieuwe A12-blokkade (09-09-2023). Gearchiveerd op 24 oktober 2023.
  29. Politie: 2400 mensen aangehouden bij klimaatdemonstraties bij A12. nos.nl (9 september 2023). Gearchiveerd op 11 september 2023. Geraadpleegd op 9 september 2023.
  30. Zondag 10 september: verloop klimaatdemonstratie Laan van Reagan en Gorbatsjov. www.politie.nl (10 september 2023). Gearchiveerd op 10 september 2023. Geraadpleegd op 10 september 2023.
  31. Opnieuw klimaatdemonstranten van A12 gehaald, ruim 500 mensen aangehouden. nos.nl (10 september 2023). Gearchiveerd op 10 september 2023. Geraadpleegd op 10 september 2023.
  32. Politie beëindigt blokkade A12 van Extinction Rebellion. nos.nl (11 september 2023). Gearchiveerd op 11 september 2023. Geraadpleegd op 11 september 2023.
  33. A12 voor derde dag op rij geblokkeerd door demonstratie XR, waterkanon ingezet. RTL Nieuws (11 september 2023). Gearchiveerd op 11 september 2023. Geraadpleegd op 11 september 2023.
  34. Klimaatactivisten blokkeren voor de vierde dag op rij de A12. Parool (12 september 2023). Gearchiveerd op 13 september 2023. Geraadpleegd op 12 september 2023.
  35. Verslaggever krijgt klap van boze bestuurder tijdens blokkade A12. nos.nl (12 september 2023). Geraadpleegd op 12 september 2023.
  36. Klimaatdemonstratie: aangifte tegen man die verslaggever slaat. www.omroepwest.nl (12 september 2023). Gearchiveerd op 14 september 2023. Geraadpleegd op 12 september 2023.
  37. Verloop klimaatdemonstraties en -acties. www.politie.nl (13 september 2023). Geraadpleegd op 13 september 2023.
  38. A12 weer open na vijfde actiedag op rij van Extinction Rebellion. Trouw (13 september 2023). Geraadpleegd op 13 september 2023.
  39. Enkele honderden klimaatactivisten blokkeren A12 in Den Haag. WNL (14 september 2023). Gearchiveerd op 15 september 2023. Geraadpleegd op 15 september 2023.
  40. Thomas Bosman, Jorina Haspels, Jongen met moeder opgepakt bij zevende A12-blokkade, in totaal bijna 400 arrestaties verricht. AD (15 september 2023). Gearchiveerd op 16 september 2023. Geraadpleegd op 15 september 2023.
  41. Parool, Bijna vierhonderd klimaatactivisten opgepakt bij A12-blokkade (15 september 2023). Gearchiveerd op 20 september 2023.
  42. Roland van Erven, Georgia Oost, XR-activisten demonstreren voor achtste dag op rij op A12, ruim 650 arrestaties. NRC (16 september 2023). Gearchiveerd op 17 september 2023. Geraadpleegd op 17 september 2023.
  43. Verloop klimaatdemonstraties en -acties. www.politie.nl (16 september 2023). Geraadpleegd op 17 september 2023.
  44. Extinction Rebellion wil inzet waterkanon op A12 via rechter verbieden. nos.nl (25 september 2023). Gearchiveerd op 25 september 2023. Geraadpleegd op 25 september 2023.
  45. Klimaatdemonstranten bezetten A12, amper politie aanwezig vanwege Ajax - Feyenoord. www.omroepwest.nl (27 september 2023). Gearchiveerd op 27 september 2023. Geraadpleegd op 27 september 2023.
  46. ANP, Letzte Generation: met 100 activisten naar klimaatprotest A12. Nieuws.nl (26 september 2023). Gearchiveerd op 1 oktober 2023. Geraadpleegd op 2 oktober 2023.
  47. Duitse klimaatactivisten willen zich aansluiten bij blokkade a12. www.ad.nl. Gearchiveerd op 3 oktober 2023. Geraadpleegd op 2 oktober 2023.
  48. Letzte generation het duitse broertje van extinction rebellion is een stuk fanatieker. www.ad.nl. Gearchiveerd op 2 oktober 2023. Geraadpleegd op 2 oktober 2023.
  49. Politie weert tegendemonstranten bij a12 blokkade xr wil stoppen door onveilige situatie. www.ad.nl. Gearchiveerd op 3 oktober 2023. Geraadpleegd op 2 oktober 2023.
  50. Radicaler dan Extinction Rebellion: Duitse activisten maken indruk met hun inzet bij A12-blokkade. ad.nl. Gearchiveerd op 3 oktober 2023. Geraadpleegd op 3 oktober 2023.
  51. A12 weer afgesloten door demonstrerende klimaatactivisten. www.omroepwest.nl (5 oktober 2023). Gearchiveerd op 7 oktober 2023. Geraadpleegd op 5 oktober 2023.
  52. junoblaauw, Extinction Rebellion schort A12-blokkades vanwege de motie Kröger en Boucke · Extinction Rebellion Nederland. Extinction Rebellion Nederland (5 oktober 2023). Gearchiveerd op 5 oktober 2023. Geraadpleegd op 5 oktober 2023.
  53. Hofman, Flóri, Extinction Rebellion stopt tot dinsdag met blokkades in afwachting van stemming Tweede Kamer. NRC (5 oktober 2023). Geraadpleegd op 6 oktober 2023.
  54. XR stopt acties A12, Kamermeerderheid voor motie afbouwen fossiele subsidie. NOS (10 oktober 2023). Gearchiveerd op 8 januari 2024.
  55. Klimaatdemonstranten bezetten urenlang A12, zo'n duizend aanhoudingen. omroepwest.nl (3 februari 2024). Geraadpleegd op 4 februari 2024.
  56. krit, Extinction Rebellion blokkeert alle ingangen ministerie van Financiën en kondigt volgende A12-blokkade aan · Extinction Rebellion Nederland. Extinction Rebellion Nederland (15 februari 2024). Geraadpleegd op 7 april 2024.
  57. Snelwegblokkade mislukt, klimaatdemonstranten zitten wel uren op andere wegen. www.omroepwest.nl (6 april 2024). Geraadpleegd op 7 april 2024.
  58. 400 arrestaties bij blokkades Extinction Rebellion in Den Haag. RTL Nieuws (6 april 2024). Geraadpleegd op 7 april 2024.
  59. ANP, Arrestatie activisten leidt juist tot steun voor A12-blokkade. Nieuws.nl (26 januari 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  60. Bijna vijftig directeuren verdedigen recht op protest tijdens Extinction Rebellion-demonstratie op A12 - Greenpeace Nederland. Greenpeace Nederland (26 januari 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  61. Zorgen Amnesty over arrestaties klimaatdemonstranten. Amnesty International. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  62. Ministerie van Justitie en Veiligheid, Demonstratierecht onder druk, blijkt uit aanhouding klimaatactivisten - Nieuwsbericht - College voor de Rechten van de Mens. www.mensenrechten.nl (31 januari 2023). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  63. Immerzeel, Manon, Premier Rutte: bezetten van A12 door klimaatactivisten ‘absurd’. WNL (12 maart 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  64. Rutte over arrestaties Extinction Rebellion: 'Eigen schuld, dikke bult'. RTL Nieuws (12 maart 2023). Gearchiveerd op 29 mei 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  65. Politiebonden boos over niet vervolgen klimaatactivisten: 'Niet goed voor motivatie'. NU (28 mei 2023). Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  66. Quekel, Sebastiaan, Politie cynisch over straffeloos bezetten van de A12 door klimaatactivisten: ‘Waarom je nog in het zweet sjouwen?’. het Parool (28 mei 2023). Gearchiveerd op 11 september 2023. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  67. Hanegreefs, Samuel, CDA'er Henri Bontenbal: 'cijfertjes van Extinction Rebellion kloppen niet'. bnr.nl. Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  68. van Gestel, Maarten, Waarom hebben grote bedrijven een lagere energiebelasting dan burgers?. Trouw (26 mei 2023). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  69. Taakstraffen voor demonstranten Extinction Rebellion. www.omroepwest.nl (2 augustus 2023). Gearchiveerd op 6 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  70. Taakstraffen voor verdachten Extinction Rebellion na oproepen blokkade A12. de Rechtspraak (2 augustus 2023). Gearchiveerd op 6 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  71. Leden Extinction Rebellion veroordeeld. Amnesty International. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  72. Bijlo, Esther, Bestuurders worstelen met acties Extinction Rebellion. Gaan ze harder ingrijpen?. Trouw (3 september 2023). Gearchiveerd op 6 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  73. ANP, Den Haag wil hulp politiek bij aanpak ontwrichtende protesten. Nieuws.nl (29 augustus 2023). Gearchiveerd op 6 september 2023. Geraadpleegd op 6 september 2023.
  74. Schie, Dennis van, Burgemeester slaat met hand op tafel, is A12-blokkades zat. www.omroepwest.nl (27 september 2023). Gearchiveerd op 27 september 2023. Geraadpleegd op 27 september 2023.
  75. Musters, Rob, VVD en LPF willen trainingen Extinction Rebellion in Breda verbieden: ‘Inperking demonstratierecht’. Algemeen Dagblad (31 augustus 2023). Gearchiveerd op 4 september 2023. Geraadpleegd op 4 september 2023.
  76. Geen steun voor A12-blokkade, wél voor stoppen fossiele subsidies. RTL Nieuws (8 september 2023). Gearchiveerd op 8 september 2023. Geraadpleegd op 8 september 2023.
  77. Kooiman, Nine, Blijft de politie de dupe van politieke trots?. Nederlandse Politiebond (8 september 2023). Gearchiveerd op 11 september 2023. Geraadpleegd op 9 september 2023.
  78. Terugblik Amnesty klimaatdemonstraties: aanpak overheid verhardt. Amnesty International. Gearchiveerd op 25 september 2023. Geraadpleegd op 22 september 2023.
  79. Klimaatactie Extinction Rebellion krijgt weinig steun onder Nederlanders, wel ergernis. Hartvannederland. Gearchiveerd op 4 februari 2024. Geraadpleegd op 4 februari 2024.
Zie de categorie A12 The Hague blockage by XR van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.