Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Zuidhorn

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Zuidhorn geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Zuidhorn in de periode 1850-1918.

Het kiesdistrict Zuidhorn werd ingesteld in 1850 bij de inwerkingtreding van de Kieswet. Tot het kiesdistrict behoorden de volgende gemeenten: Adorp, Aduard, Baflo, Bedum, Eenrum, Ezinge, Grijpskerk, Grootegast, Hoogkerk, Kloosterburen, Leek, Leens, Marum, Noorddijk, Oldehove, Oldekerk, Ulrum, Warffum, Winsum en Zuidhorn.

In 1858 werd de indeling van het kiesdistrict gewijzigd. De gemeenten Grootegast en Marum werden toegevoegd aan het kiesdistrict Dokkum. Tevens werd een gedeelte van het kiesdistrict Appingedam (de gemeenten Kantens, Middelstum en Usquert) toegevoegd aan het kiesdistrict Zuidhorn.

In 1864 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Baflo, Bedum en Warffum werden toegevoegd aan het kiesdistrict Appingedam en de gemeenten Adorp, Hoogkerk, Noorddijk en Winsum aan het kiesdistrict Groningen. Tevens werd een gedeelte van de kiesdistricten Assen (de gemeenten Eelde, Norg, Peize en Roden) en Dokkum (de gemeenten Grootegast en Marum) toegevoegd aan het kiesdistrict Zuidhorn.

In 1869 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Grijpskerk, Grootegast en Marum werden toegevoegd aan het kiesdistrict Dokkum. Tevens werd een gedeelte van de kiesdistricten Appingedam (de gemeente Baflo) en Groningen (de gemeenten Adorp, Noorddijk en Winsum) toegevoegd aan het kiesdistrict Zuidhorn.

In 1878 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Adorp, Baflo, Bedum, Eenrum, Kloosterburen, Noorddijk, Warffum en Winsum werden toegevoegd aan het kiesdistrict Appingedam. Tevens werd een gedeelte van het kiesdistrict Dokkum (de gemeenten Grijpskerk, Grootegast en Marum) toegevoegd aan het kiesdistrict Zuidhorn.

In 1888 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Eelde, Norg, Peize en Roden werden toegevoegd aan het kiesdistrict Assen. Tevens werd een gedeelte van de kiesdistricten Appingedam (de gemeente Kloosterburen) en Groningen (de gemeente Hoogkerk) toegevoegd aan het kiesdistrict Zuidhorn.

Het kiesdistrict Zuidhorn vaardigde in dit tijdvak per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

27 augustus 1850 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer, na inwerkingtreding van de Kieswet waarbij het kiesdistrict Zuidhorn werd ingesteld.

	27 augustus
Kiesgerechtigden	1.482
Opkomst	690
Geldige stemmen	647
Blanco stemmen	5
Kandidaten
G. Reinders^[1]	456
J.G. Allershof	44
J.F. Zijlker	26

8 juni 1852 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	1.512
Opkomst	582
Geldige stemmen	578
Blanco stemmen	2
Kandidaten
G. Reinders^[2]	504
A.J. Thomassen à Thuessink van der Hoop	18

17 mei 1853 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[3]

	17 mei
Kiesgerechtigden	1.493
Opkomst	611
Geldige stemmen	598
Blanco stemmen	1
Kandidaten
G. Reinders^[2]	382
O.Q.J.J. van Swinderen	140
G.W.H. van Imhoff	31

13 juni 1854 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	13 juni
Kiesgerechtigden	1.493
Opkomst	631
Geldige stemmen	624
Blanco stemmen	3
Kandidaten
G. Reinders^[2]	440
O.Q.J.J. van Swinderen	144

8 juni 1858 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	1.567
Opkomst	565
Geldige stemmen	561
Blanco stemmen	1
Kandidaten
G. Reinders^[2]	391
O.Q.J.J. van Swinderen	126
H.W. Willemsen	20

10 juni 1862 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	1.634
Opkomst	705
Geldige stemmen	692
Blanco stemmen	13
Kandidaten
G. Reinders^[2]	411

12 juni 1866 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	1.341
Opkomst	467
Geldige stemmen	465
Blanco stemmen	0
Kandidaten
G. Reinders^[2]	267
G. Groen van Prinsterer	119
J.H. Geertsema	55

30 oktober 1866 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[4]

	30 oktober
Kiesgerechtigden	1.341
Opkomst	709
Geldige stemmen	707
Blanco stemmen	1
Kandidaten
G. Reinders^[2]	446
L.W.C. Keuchenius	137
E. van Loon	94

22 januari 1868 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[5]

	22 januari
Kiesgerechtigden	1.368
Opkomst	602
Geldige stemmen	599
Blanco stemmen	1
Kandidaten
G. Reinders^[2]	368
G. Groen van Prinsterer	122
J.H. Geertsema	68

24 maart 1869 bewerken

Geert Reinders, gekozen bij de verkiezingen van 22 januari 1868, overleed op 24 februari 1869. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	24 maart	7 april^[6]^[7]
Kiesgerechtigden	1.368	1.368
Opkomst	531	632
Geldige stemmen	529	631
Blanco stemmen	2	1
Kandidaten
N. Olivier	255	255
E. de Wendt Alberda van Ekenstein	115	196
H.W. Wierda	115	180
B.J. Gratama	65

8 juni 1869 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	8 juni	22 juni^[6]
Kiesgerechtigden	1.417	1.417
Opkomst	736	672
Geldige stemmen	725	667
Blanco stemmen	0	3
Kandidaten
N. Olivier^[2]	331	363
H.W. Wierda	206	304
B.J. Gratama	170

8 december 1869 bewerken

Nicolaas Olivier, gekozen bij de verkiezingen van 8 juni 1869, overleed op 12 november 1869. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	8 december
Kiesgerechtigden	1.417
Opkomst	558
Geldige stemmen	556
Blanco stemmen	1
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers	310
B.J. Gratama	121
H.W. Wierda	66
E. de Wendt Alberda van Ekenstein	31

10 juni 1873 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	1.506
Opkomst	429
Geldige stemmen	423
Blanco stemmen	4
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	317
S. van Velzen	85

12 juni 1877 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	1.568
Opkomst	646
Geldige stemmen	639
Blanco stemmen	3
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	423
J.G. Nederhoed	197

14 juni 1881 bewerken

De verkiezingen werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van het gekozen lid.

	14 juni
Kiesgerechtigden	1.483
Opkomst	659
Geldige stemmen	653
Blanco stemmen	4
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	368
B.J. Gratama	272

28 oktober 1884 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[8]

	28 oktober
Kiesgerechtigden	1.497
Opkomst	769
Geldige stemmen	765
Blanco stemmen	2
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	452
M.A. de Savornin Lohman	290

15 juni 1886 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[9]

	15 juni	29 juni^[6]
Kiesgerechtigden	1.551	1.551
Opkomst	1.020	1.077
Geldige stemmen	1.016	1.075
Blanco stemmen	4	1
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	497	675
U.H. Huber	283	400
K.P. Feringa	230

1 september 1887 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[10]

	1 september
Kiesgerechtigden	1.521
Opkomst	794
Geldige stemmen	791
Blanco stemmen	2
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	488
S. van Velzen	276

6 maart 1888 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[11]

	6 maart	20 maart^[6]
Kiesgerechtigden	3.342	3.342
Opkomst	2.801	2.971
Geldige stemmen	2.795	2.962
Blanco stemmen	2	6
Kandidaten
E.J.J.B. Cremers^[2]	1.146	1.662
S. van Velzen	1.171	1.300
J.H. Smit	341
E. Warmolts	129

12 februari 1891 bewerken

Eppo Cremers, gekozen bij de verkiezingen van 6 maart 1888, trad op 17 januari 1891 af vanwege zijn verkiezing als lid van de Eerste Kamer. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	12 februari
Kiesgerechtigden	3.241
Opkomst	2.388
Geldige stemmen	2.374
Blanco stemmen	8
Kandidaten
G. Zijlma	1.252
A. Brummelkamp	891
K.P. Feringa	220

9 juni 1891 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni
Kiesgerechtigden	3.299
Opkomst	2.279
Geldige stemmen	2.265
Blanco stemmen	10
Kandidaten
G. Zijlma^[2]	1.265
M. Noordtzij	882
F. Domela Nieuwenhuis	75

10 april 1894 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[12]

	10 april
Kiesgerechtigden	3.179
Opkomst	1.056
Geldige stemmen	1.047
Blanco stemmen	5
Kandidaten
G. Zijlma^[2]	1.015

15 juni 1897 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni	25 juni^[6]
Kiesgerechtigden	6.300	6.300
Opkomst	4.688	5.412
Geldige stemmen	4.571	5.336
Blanco stemmen	117	76
Kandidaten
G. Zijlma^[2]	1.373	3.022
A. Kuyper	2.019	2.314
R. Boonstra	971
W.P.G. Helsdingen	208

14 juni 1901 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni	27 juni^[6]
Kiesgerechtigden	6.421	6.421
Opkomst	4.841	5.277
Geldige stemmen	4.760	5.214
Blanco stemmen	81	63
Kandidaten
G. Zijlma^[2]	1.880	2.811
J.C. Wirtz	2.157	2.403
P.J. Troelstra	723

16 juni 1905 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni	28 juni^[6]
Kiesgerechtigden	7.880	7.880
Opkomst	7.133	7.330
Geldige stemmen	7.047	7.273
Blanco stemmen	86	57
Kandidaten
G. Zijlma^[2]	2.726	3.950
D.G. Postma	3.197	3.323
W.H. Vliegen	1.124

11 juni 1909 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni	23 juni^[6]
Kiesgerechtigden	8.647	8.647
Opkomst	7.884	7.812
Geldige stemmen	7.777	7.757
Blanco stemmen	107	55
Kandidaten
E.M. Teenstra	3.326	4.154
G. Hofstede	3.617	3.603
W.H. Vliegen	834

17 juni 1913 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni	25 juni^[6]
Kiesgerechtigden	9.324	9.324
Opkomst	8.508	8.262
Geldige stemmen	8.428	8.227
Blanco stemmen	80	35
Kandidaten
E.M. Teenstra^[2]	4.116	4.783
A. Zijlstra	3.627	3.444
P. Hiemstra	685

15 juni 1917 bewerken

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	9.908
Opkomst	3.908
Geldige stemmen	3.857
Blanco stemmen	51
Kandidaten
E.M. Teenstra^[2]	3.405
G. Sterringa	452

Opheffing bewerken

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Zuidhorn. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Zuidhorn op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ Reinders was aftredend Kamerlid voor Onderdendam, waarvan het kiesdistrict Zuidhorn in 1850 een afsplitsing was.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Zuidhorn.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden in verband met een regeringscrisis over het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat deze een motie had aangenomen waarin het kabinetsbeleid op het gebied van Koloniën werd afgekeurd.
↑ Nadat de begroting voor Buitenlandse Zaken door de Tweede Kamer verworpen was, bood het kabinet-Van Zuylen van Nijevelt zijn ontslag aan. Hierop ontbond de Koning de Tweede Kamer.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd normaal gesproken gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ Omdat in maart 1869 de kandidaten geëindigd op de tweede en derde plaats een gelijk aantal stemmen behaald hadden, werd de tweede verkiezingsronde in dit geval tussen drie kandidaten gehouden en was een enkelvoudige meerderheid in de tweede ronde voldoende om gekozen te worden.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat een conflict was ontstaan tussen de Kamer en de regering.

[1] Reinders was aftredend Kamerlid voor Onderdendam, waarvan het kiesdistrict Zuidhorn in 1850 een afsplitsing was.

[zittend-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Zuidhorn.

[3] De Tweede Kamer was ontbonden in verband met een regeringscrisis over het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.

[4] De Tweede Kamer was ontbonden nadat deze een motie had aangenomen waarin het kabinetsbeleid op het gebied van Koloniën werd afgekeurd.

[5] Nadat de begroting voor Buitenlandse Zaken door de Tweede Kamer verworpen was, bood het kabinet-Van Zuylen van Nijevelt zijn ontslag aan. Hierop ontbond de Koning de Tweede Kamer.

[tweede_ronde-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd normaal gesproken gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[7] Omdat in maart 1869 de kandidaten geëindigd op de tweede en derde plaats een gelijk aantal stemmen behaald hadden, werd de tweede verkiezingsronde in dit geval tussen drie kandidaten gehouden en was een enkelvoudige meerderheid in de tweede ronde voldoende om gekozen te worden.

[8] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[9] De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.

[10] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[11] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[12] De Tweede Kamer was ontbonden nadat een conflict was ontstaan tussen de Kamer en de regering.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]