Libertarisme
Het libertarisme is een politieke filosofie die ernaar streeft om de mate van individuele vrijheid te maximaliseren en de omvang van de overheid te minimaliseren of zelfs helemaal af te schaffen.
| Politieke ideologieën | ||||
|---|---|---|---|---|
|
Dit artikel is een deel van de reeks over politiek | ||||
| Ideologie | ||||
| ||||
| ||||
Definitie
Het begrip Libertair en de denkstroming libertarisme is in de jaren zestig geïntroduceerd in de Verenigde Staten door aanhangers van het 19e eeuwse klassiek liberalisme en anarchistische stromingen zoals het anarchokapitalisme, om hun politieke filosofie te kunnen onderscheiden van het in die tijd in de VS dominant geworden Progressief liberalisme, waardoor Liberalisme in de VS, dit in tegenstelling tot Europa, synoniem werd voor een maatschappijvisie waarbij overheidsinterventie in de markt nodig is om vrijheid te creëren. Soms wordt de naam ook gebruikt voor het libertarisch socialisme.
Oorspronkelijk (1857) verwees de naam libertarisme naar het libertarisch communisme van Joseph Déjacque. Deze stroming valt tegenwoordig onder het libertarisch socialisme. In de laatste decennia van de twintigste eeuw is libertarisme vooral in zwang geraakt (Murray Rothbard) om de vrije markt (Laissez-faire) ideologie aan te duiden.
De grondslag van het libertarisme kan worden samengevat in het non-agressieprincipe: "iedereen heeft de vrijheid te doen en laten wat hij wil, zolang hij geen geweld gebruikt om iemands persoon of eigendom aan te tasten (je kunt wel geweld gebruiken als verdediging tegen iemand die deze regel overtreedt)". Geweld wordt in dit verband gedefinieerd als het aantasten van de persoon of het eigendom van een ander zonder toestemming of instemming van die ander, of het dreigen hiermee. [2] Het non-agressie principe is de basis voor het voluntarisme.
Libertarisme vormt een inspiratiebron voor het neoliberalisme. Libertarisme heeft raakvlakken met de politieke opvattingen van het Objectivisme. Libertarisme wordt wel eens verward met de levensfilosofie libertinisme. Deze laatste filosofie hangt echter het non-agressie principe niet aan.
Individuele vrijheid en verantwoordelijkheid
Uit het basisprincipe van het libertarisme volgt bijvoorbeeld dat je niet mag stelen, moorden, verkrachten enzovoort. Echter, als iemand anders met geweld begint mag je je wel met geweld verdedigen of laten verdedigen.
"De overheid is niet anders"
Dat burgers onderling onderhevig zijn aan de non-agressie-regel is algemeen geaccepteerd. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om te stelen, of ongevraagd een huis te betreden. Het libertarisme wijkt af van andere richtingen omdat het deze non-agressieregel ook van toepassing acht op mensen die handelen in opdracht van overheden. Een moord is een moord, ook al wordt deze gepleegd door een soldaat in dienst van een overheid. De reden dat mensen belasting betalen is dat een weigering belasting te betalen uiteindelijk leidt tot geweld, waarmee de overheid zich niet onderscheidt van bijvoorbeeld de maffia. Als het slecht is als een persoon of organisatie iets doet, dan is het ook slecht als een overheid precies hetzelfde doet.
Vrije markt
Omdat het libertarisme vindt dat alle relaties tussen mensen onderling gebaseerd moeten zijn op vrijwilligheid, en dat alle handelingen moeten zijn toegestaan behalve het beschikken over andermans leven of eigendom, zijn libertariërs voor een volledig vrije markt-economie ofwel puur kapitalisme. Libertariërs stellen dat het reguleren van de economie neerkomt op het reguleren van mensen. Elke regulering anders dan ter bescherming van leven of eigendom (zoals wetten tegen diefstal, fraude, mishandeling en het vervuilen van andermans milieu) zien libertariërs als een ongeoorloofde inbreuk op de vrijheid. De meeste economische regulering (belasting, vergunningenstelsels, anti-kartelwetgeving, prijsregulering, minimumlonen enzovoort) wordt daarom als ongeoorloofd gezien, en daarom streven libertariërs naar een volledig vrije markt.
Libertarisme en de overheid
De meeste libertariërs streven naar een minimale staat (een constitutionele republiek, het minarchisme of een nachtwakersstaat). Sommigen streven naar het volledig afschaffen van de staat (anarchokapitalisme). Minarchisten willen dat de overheid zich alleen bezighoudt met politie, rechtspraak en leger. De betaling voor die diensten dient vrijwillig te gebeuren en niet door middel van belastingen. In het geval van politie en rechtspraak zou betaald moeten worden voor de levering van specifieke diensten, al dan niet door middel van een verzekering. Het leger is moeilijker te financieren, omdat dat een collectief goed is, maar het idee is dat het toch zou kunnen worden betaald door donaties of doordat men sociale druk (of boycot-acties) gebruikt om iedereen over te halen zijn steentje bij te dragen.
Kritiek op het libertarisme
Zie Kritiek op het libertarisme voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Critici van het libertarisme wijzen onder andere op het gebrek aan positieve vrijheden waardoor hulpbehoevende mensen van liefdadigheid afhankelijk zijn. Ook gaan veel critici er vanuit dat het praktisch onmogelijk is dat de vrije markt tot efficiënte oplossing komt als het collectieve goederen zoals natuur en milieu betreft.
Externe links
- Libertarian.nl
- Libertarian.be
- Libertarisme.nl
- MeerVrijheid.nl
- Vrijspreker.nl
- Libertarismeforum.nl
- Rothbard.be
- ↑ Website Liberales
- ↑ "The Philosophy of Liberty" Prof. Ken Schoolland, flash animation