Spuit elf geeft (ook nog) modder: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
wat is hier standaard aan? |
Aanvulling, bronnen, redactie |
||
Regel 1:
'''''Spuit elf geeft (ook nog) modder''''' is een [[Pejoratief|smalende]] [[uitdrukking]] in de [[Nederlands]]e taal.
== Etymologie ==
De uitdrukking is in het begin van de twintigste eeuw ontstaan en verwijst naar een [[brandspuit]]. In grotere plaatsen waren de spuitgasten ingedeeld in teams die elk een spuit bedienden en van oudsher genummerd werden. In de negentiende eeuw had dit geen speciale betekenis, maar in het begin van de twintigste eeuw verschijnt ''spuit elf'' in boeken en kranten als een uitdrukking met een negatieve bijklank.
Over de het ontstaan van de uitdrukking gaat het verhaal dat een bepaalde spuit, nummer 11, vaak als laatste arriveerde bij branden. De andere spuiten hadden dan bij het blussen de sloot of gracht al bijna leeggepompt, zodat spuit elf alleen nog modderwater kon oppompen. Van zo'n traag team zijn echter geen vermeldingen bekend. Een ander mogelijk bezwaar is, dat er twee varianten zijn: met modder en met water. Een artikel in Onze Taal geeft enkele citaten uit de jaren twintig en stelt dat de variant met water de oudste is, wat de genoemde verklaring onderuithaalt. Echter gebruikt een [[feuilleton]] uit oktober 1914 al de variant met modder.<ref>{{Citeer web|url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=MMKB19:000059205:mpeg21:a00003|titel=Grepen uit het leven|bezochtdatum=2022-01-17|achternaam=van Cadzand|voornaam=Jan|datum=1914-10-23|werk=[[De Amsterdammer]]|taal=|via=[[Delpher]]}}</ref> Onze Taal acht een alternatieve verklaring voor de negatieve verbinding met [[11 (getal)|elf]] waarschijnlijker: de functie als [[gekkengetal]]. Ook wordt nog geopperd dat elf opgevat moet worden als 'net te weinig voor een [[dozijn]]', met de [[Connotatie|connotaties]] 'niet meetellend, niet serieus te nemen'.
De variant met water is onder andere te vinden in [[De scheepsjongens van Bontekoe (boek)|De scheepsjongens van Bontekoe]], uit 1924: ''<nowiki/>'Spuit nommer elf geeft ook water', zei Harmen.''
== Battus ==
In zijn [[Opperlandse taal- & letterkunde]] heeft [[Hugo Brandt Corstius|Battus]] de zegswijze opgenomen bij de handelsreizigerstaal en bij de [[Scheldwoord|scheldwoorden]]. In een lijst van 104 scheldwoorden, met een poging tot ordening naar de mate van kracht, zet hij ''spuit elf'' aan de milde kant, op plaats 10, tussen slingerapensanhedrin ([[Willem Bilderdijk|Bilderdijk]], 9) en voor [[stakker]] (11).<ref>{{Cite web|url=https://www.dbnl.org/tekst/bran023oppe01_01/bran023oppe01_01_0006.php?q=spuit%2011#hl3|title=Opperlandse taal- & letterkunde|accessdate=2022-01-17|auteur=[[Hugo Brandt Corstius|Battus]]|last=|datum=1981|work=|via=[[Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren|DBNL]]}}</ref>
== Antwerpse variant ==
In de regio Antwerpen wordt hetzelfde bedoeld met de uitdrukking "Speutje zeeve zegt oek nog és iet" (Spuitje zeven zegt ook nog eens iets).
{{appendix|1=|2=
== Bronnen ==
* {{Citeer web|url=https://onzetaal.nl/taaladvies/spuit-elf-geeft-ook-modder|titel=Spuit elf geeft ook modder|bezochtdatum=2022-01-17|datum=2018-01-07|werk=Taalloket|uitgever=[[Onze Taal]]}}
* {{Citeer web|url=https://taaladvies.net/spuit-elf-geeft-ook-nog-modder/|titel=Spuit elf geeft (ook nog) modder - Taaladvies.net|bezochtdatum=2022-01-17|werk=taaladvies.net}}
----
{{references}}
}}
[[Categorie:Uitdrukking in het Nederlands]]
| |||