Hindoeïsme: verschil tussen versies

Het '''hindoeïsme''' is de overheersende inheemse [[religie]] gebaseerd op [[geloof]] op het [[Indisch subcontinent]]. Het hindoeïsme wordt door zijn aanhangers vaak aangeduid als ''Sanātana Dharma'', een [[Sanskriet]]e term met de betekenis: "de eeuwige [[wet]] die ons ondersteunt en overeind houdt". Een algemene typologie van het hindoeïsme die tracht een verscheidenheid van complexe standpunten te huisvesten, overspant het spectrum van volks- en vedisch hindoeïsme enerzijds tot de [[bhakti]]-traditie anderzijds. De vier hoofdstromingen zijn het [[vaishnavisme]], het [[shaivisme]], het [[shaktisme]] en het [[smartisme]]. Qua praktijken en filosofieën omvat het hindoeïsme een breed scala van wetten en voorschriften van "dagelijkse moraal", gebaseerd op de concepten van [[karma]] en [[dharma]], en op maatschappelijke normen zoals hindoeïstische huwelijksgebruiken.

Het hindoeïsme is gevormd uit diverse tradities en heeft niet één bepaalde stichter. Een van de wortels is de historisch-Vedische[[vedische religie]] van India inuit de [[IJzertijd|ijzertijd]] – daarom wordt het hindoeïsme vaak "de oudst levende wereldreligie" genoemd, al verschilt het huidige hindoeïsme aanmerkelijk van het vroegere [[brahmanisme]].

De grote verzameling hindoeïstische teksten wordt ingedeeld in [[Shrutishruti]] ("geopenbaarde") en [[Smritismriti]] ("herinnerde") teksten. Deze teksten bespreken [[theologie]], [[filosofie]] en [[mythologie]] en verschaffen informatie over de praktijk van [[dharma]] (religieus leven). Van deze teksten worden de [[Veda's]] beschouwd als de meest gezaghebbende. Andere belangrijke geschriften zijn de [[Upanishad]], [[Purana's|Purana]] en de [[Itihasa|heldendichten]] [[Mahabharata]] en [[Ramayana]]. De [[Bhagavad gitaGita]], een verhandeling uit de ''Mahabharata'', is van bijzonder belang.

Het hindoeïsme dankt zijnde naam aan de [[Perzisch]]e uitspraak van het volk dat aan de rivier [[Sindu]] van de [[Indus (rivier)|Indusvallei]] woonde zo'n 3000 tot 4000 jaar geleden. De benaming is afgeleid van het Perzische woord ''hindoe'', dat "rivier" betekent. ''Sindu'' is ''Hindoe''hindoe geworden doordat de ''Ss''-klank van het Perzisch van toentertijd werd gearticuleerd als ''Hh''.

De [[oude Grieken]] noemden de Indusvallei, omgeving van Sindu, ''[[Indos'']]. Later, na de verovering door [[Alexander de Grote]], werd het land aan het oosten van de [[Indus (rivier)|Indusvallei]] door de Macedoniërs [[India]] genoemd en de bevolking ''Indiërs''. Door de historici van [[Grieks]]e komaf die over Alexander de Grote schreven, werd de Arabische uitspraak gehanteerd, wat ''Alal-Hind'' was voor het volk aan de Sindu. Tijdens de [[Mogolrijk|Mogoloverheersing]] werd het gebied ''Hindistan'' en de bevolking ''Hindi'' genoemd. In de Sanskriete literatuur zijn er geen verwijzingen die het woord 'hindoe' verklaren, wel Sindu. [[Hindi]] en [[Sanskriet]]: सिन्धु ; [[Perzisch alfabet|Perzisch]]: هندو.

Vanaf de 19e eeuw is ''hindoeïsme'' de verzamelnaam die wordt gegeven aan alle godsdiensten van [[India]]se oorsprong die verhalen over de [[Sanatandharma]], de [[Veda's]] en andere historische [[Sanskriet]]e geloofsgeschriften.

Volgens de [[Arische invasietheorie|Indo-Arische migratie-theorie]] trokken mensen uit [[Centraal-Azië]], Ariërs genoemd, vanaf circa [[1500 v.Chr.]] Noordwest-India binnen. Zij brachten hun eigen [[Veda's|Vedische]]vedische religie mee en hun religieuze praktijken vermengden zich met die van de mensen uit de Indusvallei. Zo zouden de [[Veda's]], voor veel hindoes de meest gezaghebbende geschriften, ten dele door hen geschreven zijn buiten India.

Al vertonen hun religieuze handelingen grote overeenkomsten, toch is geen enkele omschrijving van het begrip 'hindoeïsme' voor alle hindoes van toepassing. Zo verschilt de plattelandsgodsdienst grondig van de meer filosofisch onderbouwde godsdienstbeoefening. Het hindoeïsme is de oudste nog levende religieuze "godsdienst" ter wereld; erEr zijn verscheidene heilige geschriften, die niet nauwkeurig gedateerd kunnen worden, wanneer die op schrift zijn gezet en waarbij van meerdere geen auteur bekend is. Er is geen sprake van een enkele hoofdstichter, zoals een [[profeet]]. Door de tijd heen zijn Arische en Dravidische elementen versmolten. Het [[jaïnisme]] en het [[boeddhisme]] worden door hindoes wel beschouwd als stromingen van het hindoeïsme. De [[Gautama Boeddha|Boeddha]] heeft zelfs de status van negende incarnatie van [[Vishnoe]] verworven. Een bij hindoes bekende metafoor is die van het hindoeïsme als stam van een boom, waar alle andere godsdiensten als bladeren aan groeien.

De eerste drie stammen al uit de [[Vedischevedische religie]] en stonden bekend als de ''trivarga''.

In de ''[[Upanishad]]s'' werd ''moksa'' toegevoegd. De ''Upanishads'' betekenden een omwenteling waarmee het belang afnam van de ''[[Deva (godheid)|deva's]]'', de vedische goden. ''[[Brahman (filosofisch concept)|Brahman]]'' en ''[[Atman (hindoeïsme)|Atman]]'' werden centrale begrippen in het brahmanisme en daarnaast kwam de nadruk vanaf dan te liggen op het [[lijden]] en het ontsnappen aan ''[[samsara]]'', de cyclus van dood en [[reïncarnatie|wedergeboorte]] die afhankelijk is van ''[[karma]]''.

Hindoes hebben respect voor alles wat leeft. Veel hindoes zijn vegetariër, omdat ze geen dieren willen doden om te eten, maar ook omdat ze hun geest "zuiver" (''sattvisch'') willen houden. Een typisch Indiase maaltijd bestaat uit verschillende kruidige groentegerechten met ''dahl'' (peulvruchtensaus) en ''chapati's'' (platte volkoren koekenpanbroodjes) of rijst, gegeten uit bananenbladeren of van grote metalen dienbladen. Veel hindoes eten met hun vingers en gebruiken daarvoor alleen hun rechterhand omdat links gebruikt wordt om het achterwerk te reinigen na het toiletbezoek. Ze drinken water, zoete thee of een verkoelende yoghurtdrank die [[lassi]] heet en die zoet of zout bereid kan zijn.

Traditionele hindoegeneeskunst wordt [[Ayurveda]] genoemdis de traditionele hindoegeneeskunst, wat ‘dede wetenschap van een lang leven’leven betekent. Ayurveda wordt in India al duizenden jaren uitgeoefend. De Ayurvedischeayurvedische geneeskunst die tegenwoordig wordt toegepast, is weinig veranderd sinds die tijd. Ayurvedische artsen worden vaidya’szijn genoemdvaidya's. Ze geloven dat het menselijk lichaam beheerst wordt door drie basiskrachten: vayu (beweging), pitta (verbranding) en kapha (evenwicht). Een juiste balans van deze "trigunas" zorgt voor een goede gezondheid. AlsZiekte jezou ziekvoortkomen wordt,uit komt dat doordateen jeonbalans van de ene guna meerten hebt danopzichte van eende anderandere. enDe dusbehandeling richt dezich behandelinger zichdan ook eropop om het evenwicht te herstellen. Je kunt deDe juiste balans bereikenzou bereikt kunnen worden door (o.a.)onder meer de juiste voeding/voedingssupplementen, yoga/meditatie en reinigingskuren (panchakarma). De zorg voor een gezonde geest is even belangrijk als die voor een gezond lichaam.

Tulsi is een soort kruid. Het is een heilige plant, verbonden met [[Vishnoe]], waarvan gezegd wordt dat deze grote geneeskracht bezit. Veel hindoes zetten tulsistruiken neer in huis om geluk te brengen en besteden veel aandacht aan de zorg voor de plant. Andere heilige planten zijn: pipalbomen (vijgenbomen) en [[Saraca asoca|ashokabomen]]. Ashokabladeren worden vaak naast de deur van het huis opgehangen.

* Ontbijt voor acht uur ’s's ochtends

* Ga voor tien uur ’s's avonds slapen

In India zwerven overal koeien door de straten; een hindoe zal een koe nooit kwaad doen of doden, evenmin zal hij rundvlees eten. Dit vanwege de bijzondere aandacht, die het dier aan haar kalf besteedt. Veel hindoes herkennen ook een vrouwenfiguur (= moederfiguur) in de tekening op de kop van het dier. De betekenis van de heilige koe wordt door veel mensen verkeerd geïnterpreteerd. De heilige koe is mede heilig omdat het de mens voorziet van melk en werkkracht op het platteland. Volgens velen zou zonder de koe de mens geen bestaansrecht hebben gehad in het oude India en had het hindoeïsme zich niet kunnen verspreiden. De koe staat dus centraal in het hindoeïsme en wordt mede om die reden aanbeden. Het is een eerbetoon aan een dier dat door de grote hindoegeleerden wordt aangeduid als 'de moeder der schepselen'.

[[Brahma (hindoeïsme)|Brahma]] vertegenwoordigt het ''genererende'' of ''scheppende'' aspect van ''G-O-D'' in de drie-eenheid ''G''enerator (Schepper)/''O''nderhouder/''D''estructor (Vernietiger). Het onderhoudende aspect van God wordt vertegenwoordigd door Vishnu en het vernietigende aspect door Maheshvara (Shiva). Hindoegoden en –godinnen worden vaak afgebeeld of gebeeldhouwd met verscheidene hoofden of armen om hun speciale kwaliteiten te laten zien. Zo wil een Brahma met vier gezichten tonen dat Brahma regeert over de vier windrichtingen. Brahma wordt ook afgebeeld met vier armen, waarin hij de heilige boeken, de rozenkrans en de veldfles water van een heilige man vasthoudt. Brahma is de schepper van het heelal en god van de wijsheid. Zijn vrouw [[Sarasvati (godin)|Saraswati]] is de godin van de kunst, muziek en literatuur. Ze staat meestal afgebeeld met een boek en een vina, een soort muziekinstrument, in haar handen.

[[Krishna (god)|Krishna]] wordt wel de God van de ''[[bhakti]]'' of devotie genoemd. Maar Hij is tevens de koning die aan de zijde van [[Arjoena]] de strijd aanvoerde in de [[Mahabharata]] oorlog. Ook Krishna wordt wel gezien als een grote historische Goeroe die geassocieerd wordt met Yoga. Zijn leringen rond dit thema in de dialogen met Arjoena vonden hun neerslag in de populaire ''[[Bhagavad gita]]'' (Lied van God), een onderdeel van het ''Mahabharata'' epos. Mahabharata betekent ''Groot India'' en de door Krishna geleide campagne was dan ook bedoeld om India te verenigen. Je ziet Krishna vaak uitgebeeld in Zijnzijn jongere jaren met Zijnzijn magische fluit (als de toegankelijke, zoete ''Vraja Krishna'' van Vrindavan zoals in de ''[[Bhagavata Purana|Srimad bhagavatamBhagavatam]]''), maar ook wel als de taaie koning (minder toegankelijke) ''Parthasarathi Krishna'' op het slagveld in een strijdwagen aan de zijde van Arjoena (zoals in de Mahabharata). De echtgenote van Krishna in de Mahabharata heet Satyabhama (Mahalakshmii). In de Srimad bhagavatam wordt hij geassocieerd met Radha. Krishna is de achtste incarnatie van Vishnu.

[[Shiva]] vertegenwoordigt het ''transmuterende'' of ''vernietigende'' aspect van God. Alles in de schepping bestaat maar tijdelijk en zal vroeg of laat getransmuteerd of vernietigd worden. Shiva wordt vaak afgebeeld met vier armen, een drietand (trishul), een cobra (naga) en als rijdier een stier (Nandi). Op afbeeldingen en als beeld staat Shiva tevens dikwijls dansend afgebeeld. Deze zogenaamde [[tandava]] dans wordt wel gezien als de uitbeelding van de energie die door het universum stroomt en die dag en nacht, de seizoenen, geboorte en dood veroorzaakt. Als Shiva danst, vertrapt hij als het ware de dwerg van onwetendheid. Ook wordt hij gezien als 'Koningkoning van [[yoga]]' (Yogeshwar) en wordt dan ook vaak in [[asana|yogahouding]] afgebeeld. De verering vindt vaak plaats door een Shiva-'[[Lingam|linga']], een fallus-symbool. Zijn vrouw is [[Parvati]].

In de [[tantra (yoga)|tantra]] wordt Hijhij gezien als de eerste grote Goeroegoeroe in de geschiedenis van de mensheid. Hij leefde ongeveer 5000 jaar v.Chr.. De tandava-dans onderwees Hijhij als onderdeel van de spirituele oefeningen aan zijn volgelingen.

[[Ganesha]], de god met het "olifantenhoofd", neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Ganesha wordt wel gezien als de zoon van Shiva en Parvati. Hij rijdt op een muis. Hij werd geboren uit Parvati, zonder dat Parvati dit had verteld aan Shiva, de vader van het kind. Shiva wilde toen Parvati's badkamer betreden waarop Ganesha aan hem meldde dat dit niet mocht. Parvati had hem de opdracht gegeven dat niemand haar badkamer mocht betreden. Er ontstond een discussie, die Shiva enerzijds boos maakte en anderzijds kon hij wel waarderen dat een kind zo trouw is aan zijn moeder. Nadat Shiva boos weg was gegaan, had hij zijn trouwe volgelingen, waaronder Nandi, gestuurd om Ganesha te verwijderen. Zij kwamen echter terug met een pak slaag. Shiva ging ernaartoe en raakte toen in gevecht met Ganesha. Dit gedonder en weerklank tussen deze twee goden ging heer Brahma en Vishnu niet ongemerkt voorbij. Zij kwamen eraan en maanden dat zij ophielden en elkaar vergaven. Dit ging echter niet waarop Shiva Ganesha onthoofdde. Gedurende dit proces riep Ganesha om zijn moeder Parvati. Shiva ging weer naar zijn plek om verder te mediteren. Mata Parvati kwam snel aangerend en zag haar zoon onthoofd. Ze werd hierdoor furieus en vroeg aan heer Brahma en Vishnu wie dit had gedaan. De negen devi's verschenen toen uit haar, waaronder Kali. Zij kreeg de opdracht alles te vernietigen. Immers als haar zoon niet zou leven zou niets het overleven!

* ''Vishishtadvaetavada'' (gekwalificeerd non-dualisme): de wereld is niet gelijk aan Maya en [[Parama Purusha]] is het centrum van het [[Heelal|universum]]. ''Mahavishnuvada'': Godheid Mahavishnu zit in het centrum van en bestuurt de Kosmos; de ''jiivas'' zijn Zijn "vonk-uitdrukkingen", als vonken komen zij uit Hem voort, maar de vonken keren niet terug naar hun oorsprong.

[[Bestand:Hindu wedding fire ceremony.jpg|thumb|300px|De bruidegom gooit een [[offer (religie)|offer]] in het vuur tijdens een huwelijksceremonie]]
Bij hindoes zijn de ouders sterk betrokken bij de zoektocht naar een huwelijkspartner. De ouders van de bruid geven de bruidegom aan het begin van de ceremonie allerlei geschenken, om zo de bruidegom welkom te heten.

Voor de crematie legt de zoon van de overledene kleine stukjes brandend hout in de mond van de overledene waarbij de volgende woorden uitgesproken worden: “Dit''Dit stuk voedsel wordt aan u opgediend, o overledene. Moge dit u tot genoegen zijn en moge dit uw bevrijding van alle banden inhouden.”'' Tijdens het ontsteken van de brandstapel spreekt men gebeden uit de heilige teksten uit om de ziel vrede te schenken.

VanRuim de80% bijnavan 1,2 miljard mensen tellendede bevolking van India wordt ruim 80% gerekend totals hindoe. In de rest van de wereld leven nog bijna 55 miljoen hindoes.

De hindoeïstische gemeenschap in Nederland bestaat uit ca. 160.000 personen en is minder gevarieerd dan die in India. De grootste groep hindoes in Nederland wordt gevormd door de [[Hindoestanen|Hindoestaansehindoestaanse Surinamers]] van wie de voorouders uit India komen. De Hindoestanen kunnen weer onderverdeeld worden in twee stromingen: [[Sanatan Dharm]] (75%) en [[Arya Samaj]] (25%). Daarnaast zijn er ongeveer 10.000 Tamil hindoes en verder zijn er rond 3000 autochtone Nederlandse hindoes. Sinds vijf jaar zijn er ongeveer 50.000 kenniswerkers uit India naar Nederland gekomen. Van hen is waarschijnlijk 80% hindoe. Er zijn in Nederland 44 hindoetempels. Zes daarvan zijn nieuwbouwtempels. De oudste is de Radha Krishna Mandir aan de Saaftiingestraat in Amsterdam, die in maart 2000 werd geopend.<ref>F.L. Bakker, ''Hinduism in The Netherlands'', Berlijn 2018</ref>